Του ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΣΟΥΛΙΔΗ
Αποτελεί επωδό πολλών σχολιαστών ότι μετά την παρέλευση της πανδημίας ο κόσμος θα είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι τον ξέραμε μέχρι σήμερα. Λίγοι, όμως, αποτόλμησαν την περιγραφή αυτού του διαφορετικού κόσμου. Τα λίγα άρθρα που διάβασα επί του θέματος αυτού, έχουν ιδεολογική ταυτότητα αναλόγως με ποιος τα γράφει. Δίνουν την εντύπωση ότι ο καθένας προσπαθεί μια ρεβανσιστική αλλαγή του κόσμου. Κατά τη γνώμη μου μια τέτοια προσέγγιση θα αποτύχει.
Εγώ δηλώνω από τώρα ότι δεν είμαι σε θέση να περιγράψω αυτόν τον διαφορετικό κόσμο γιατί η αλλαγή θα είναι σταδιακή, πολυθεματική και πολυεπίπεδη. Σίγουρα θα επισπεύσει πολλά προβλεπτά πριν από την πανδημία. Θα περιοριστώ μόνο σε κάποιες απόψεις για τις διεθνείς σχέσεις και τον ρόλο της Ε.Ε. Διάβασα προχθές ένα μελετημένο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια ομοιόμορφη και συγχρονισμένη επάνοδο στην ομαλότητα για όλα τα κράτη μέλη. Εδώ δεν υπάρχει η δικαιολογία ότι τα θέματα υγείας ανήκουν στη δικαιοδοσία των κρατών μελών. Το μεγάλο γιατί, που είναι και η μεγάλη μου απογοήτευση, το γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν επεδίωξε αυτή την ομοιομορφία και αυτόν τον συγχρονισμό και συντονισμό για την καταπολέμηση της πανδημίας. Ο ένας εξακολουθούσε ακόμα να πιστεύει στη θεωρία της «αγέλης», ο άλλος ξεκίνησε έγκαιρα την επιβολή της πολιτικής της αποκοινωνικοποίησης, ο άλλος αργότερα και καθυστερημένα, ενώ εν τω μεταξύ η επιδημία ξαπλώθηκε βαθιά σε όλα τα κράτη της Ευρώπης χωρίς διάκριση, αν ξεκίνησαν έγκαιρα ή αργότερα. Ο λόγος είναι φανερός, η πανδημία δεν γνωρίζει σύνορα. Το ένα κράτος μέλος και όχι μόνο μετέδιδε την επιδημία στα υπόλοιπα. Στην Κύπρο η κύρια πηγή της εισαγωγής της προερχόταν από τη Βρετανία είτε από επισκέπτες είτε από Κυπρίους που την επισκέφτηκαν και πρόλαβαν να γυρίσουν πίσω.
Μήπως η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη κατελήφθησαν εξαπίνης; Δύο μήνες πριν η επιδημία θέριζε στην Κίνα και άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η έγκαιρη προειδοποίηση υπήρχε. Το διδάσκει εξάλλου και η ιστορία. Τέσσερις αιώνες προηγουμένως η πανώλη που ερχόταν και πάλι από την Κίνα, ήλθε στην Ευρώπη με μόνο τον δρόμο του μεταξιού, όταν τότε δεν υπήρχαν οι σύγχρονες συγκοινωνίες.
Η πανδημία δεν γνωρίζει σύνορα. Όπως ούτε το περιβάλλον γνωρίζει σύνορα. Την κλιματική αλλαγή δεν μπορούν να την αντιμετωπίσει το κάθε κράτος ξεχωριστά, αλλά χρειάζεται μια παγκόσμια αντιμετώπιση. Η μαζική μετανάστευση, η τρομοκρατία, επίσης, μόνο με συλλογική απάντηση μπορούν να αντιμετωπισθούν. Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο που δεν γνωρίζει σύνορα αν και ανήκει στην σφαίρα της ψυχολογίας. Ο φόβος δεν γνωρίζει σύνορα. Ο φόβος για τις τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις, όπως τις βιώνουμε σήμερα, συγκράτησε πολλούς να διστάζουν να πάρουν έγκαιρα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Τα βλέπαμε να έρχονται και χώναμε το κεφάλι μας στην άμμο. Το αναπόφευκτο φυγείν αδύνατο. Αυτόν τον φόβο διαδέχτηκε φυσικά ο φόβος για την υγεία των πολιτών που κυριεύει σήμερα τις κοινωνίες μας. Αυτή τη φορά η οικονομική κρίση σαν απόρροια της πανδημίας δεν οφείλεται σε κάποιους «τεμπέληδες» Μεσογειακούς ή τις κυβερνήσεις τους, που έκαναν μια αλόγιστη διαχείριση των οικονομιών τους. Σήμερα η οικονομική κρίση προέρχεται από όλους για όλους.
Αν κάτι πρέπει πρώτα και κύρια να αλλάξει στην Ευρώπη και στον κόσμο το διαφορετικό είναι το καμπανάκι που έχει κτυπήσει. Η Ε.Ε. θα αποδείξει τη χρησιμότητά της, το πόσο σχετική είναι για τα κράτη μέλη και για την παγκόσμια κοινότητα πρέπει να αλλάξει προσέγγιση και να αντιμετωπίσει συλλογικά και τα δικά της προβλήματα που δεν γνωρίζουν σύνορα, (την πανδημία και τις επιπτώσεις της, την οικονομία της που οφείλεται σε αυτή, την κλιματική αλλαγή, τη μετανάστευση και την τρομοκρατία) , αλλά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο της στον κόσμο. Στον κόσμο υπάρχουν δυστυχώς πολλά εμπόδια. Το φαινόμενο Τραμπ και των άλλων ξερόλων που τον μιμούνται, όπως ο Ερντογάν στην Τουρκία ή ο Μπολσονάρο στη Βραζιλία. Το μήνυμά τους, δυστυχώς, άκουσαν εκείνοι που τους εξέλεξαν σαν απόρροια ενός κόσμου που δεν ξύπνησε όταν έπρεπε, και σαγηνεύτηκαν με τα συνθήματα του προστατευτισμού και της απομόνωσης. Το σύνθημα «πρώτα η Αμερική» δεν ισχύει σήμερα για μια Αμερική που αποτραβιέται και αποσύρεται από τον υπόλοιπο κόσμο. Ίσχυε επί όλων των προκατόχων του Τραμπ, όταν ο υπόλοιπος κόσμος δεχόταν και αναγνώριζε τον ηγετικό της ρόλο. Κατά την προηγούμενη παγκόσμια οικονομική κρίση που δεν ξεκίνησε από την Κίνα αλλά από τις ΗΠΑ, όλοι οι ισχυροί της γης προχώρησαν στην ομάδα των G20, που τη διαχειρίστηκε. Κάτι παρόμοιο πρέπει να επαναληφθεί με πρωτοβουλία της Ε.Ε., η οποία, όμως, πρέπει πρώτα να διορθώσει τα οίκου της και να ενεργήσει διά του παραδείγματος.
Ο κ. Ιωάννης Κασουλίδης είναι τέως υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
