Η προσπάθεια για εφαρμογή ενός Γενικού Συστήματος Υγείας (Γε.Σ.Υ.) στην Κύπρο χρειάστηκε πέραν από μισό αιώνα προετοιμασίας. Συγκεκριμένα, οι πρώτες συζητήσεις για εφαρμογή του Γε.Σ.Υ. ξεκίνησαν από το 1966 και εποχής του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’. Οι αλλεπάλληλες εξαγγελίες για υλοποίησή του που προηγήθηκαν από πολλές κυβερνήσεις, διαφορετικών μάλιστα κομματικών καταβολών, κατέληγαν, θλιβερά, στην ανάγκη να επαναλαμβάνονται με σκοπό να επικαιροποιηθεί το κόστος λειτουργίας ενός Γε.Σ.Υ. Πέρασαν μάλιστα δεκαετίες, ώσπου να φθάσουμε στην εποχή διακυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου, για να υπάρξει ομοφωνία, απλά και μόνο, στο όνομα της μεταρρύθμισης.
Τα 53 χρόνια φαγούρας προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις στον Κυπριακό λαό. Αρχικά ελπίδα και αισιοδοξία, ακολούθως απογοήτευση και απαισιοδοξία, μετά θυμό και οργή και, εν τέλει, τον χλευασμό του λαού. Εννοείται ότι παρόμοια υπήρξε η αντίδραση του λαού και στην αρχική εξαγγελία του νυν Προέδρου της Δημοκρατίας για το αυτονόητο: Το δικαίωμα δηλαδή της παροχής και πρόσβασης σε υπηρεσίες ποιοτικής υγείας για κάθε Κύπριο πολίτη, ούτως ώστε να παύσει επιτέλους η Κύπρος να είναι η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία δε διαθέτει ένα σύγχρονο σχέδιο υγείας που να καλύπτει ολόκληρο τον πληθυσμό της.
Η τόλμη και συνάμα αποφασιστικότητα της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, αλλά και του ιδίου του Προέδρου προσωπικά, ήταν καταλυτική για να υλοποιήθει άμεσα η πλέον δύσκολη των χρονίζοντων μεταρρυθμίσεων. Όπως βέβαια και η έντονη μεταρρυθμιστική της τάση, η οποία είναι σταθερά προσηλωμένη στην αλλαγή των αναχρονιστικών δομών του λεγόμενου «Κράτους του 60».
Προηγήθηκαν βέβαια άλλες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, η υλοποίηση των οποίων αφενός εκκρεμούσε επίσης για δεκαετίες και αφετέρου εκσυγχρόνιζε το κράτος, όπως:
-H αναδιοργάνωση και o εκσυγχρονισμός της Εθνικής Φρουράς, συμπεριλαμβανομένου τόσο της μείωσης της στρατιωτικής θητείας όσο και της υιοθέτησης του θεσμού των Συμβασιούχων Οπλιτών (ΣΥΟΠ).
-Η εφαρμογή του Νέου Συστήματος Διορισίμων στην Εκπαίδευση (ΝΣΔΕ), η υιοθέτηση της εξέτασης των τετραμήνων και οι νέοι κανονισμοί λειτουργίας των σχολείων για τον τομέα της παιδείας.
-Η υιοθέτηση ενός βελτιωμένου συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, μέσω της υιοθέτησης του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ), του εξορθολογισμού του αριθμού των δημοσίων ωφελημάτων και της καλύτερης στόχευσής τους και της υιοθέτησης του μέτρου της υποχρεωτικής καταβολής άδειας πατρότητας.
-Η δημιουργία αρμόδιων Υφυπουργείων στους ιδιαίτερα σημαντικούς για τη χώρα μας τομείς του τουρισμού και της ναυτιλίας, καθώς και του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το οποίο έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας τον ολικό ψηφιακό εκσυγχρονισμό του κράτους.
Η παρούσα Κυβέρνηση απέδειξε για ακόμη μια φορά ότι πέραν της απαραίτητης πολιτικής βούλησης που προανέφερα, διαθέτει επίσης την ικανότητα και εμπειρία να υπερβαίνει κάθε είδους δυσκολία όταν πρόκειται για υλοποίηση προεδρικών εξαγγελιών, ως αποτέλεσμα βέβαια ορθολογικών απαιτήσεων της κοινωνίας των πολιτών. Διαθέτει ακόμη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την απαιτούμενη σύνεση και τον απαραίτητο ορθολογισμό για να αντιλαμβάνεται ότι όταν έρχεται η ώρα για εθνικά ζητήματα, όπως είναι οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό των δομών της Πολιτείας, θα πρέπει να επικρατεί η ευρύτερη και μέγιστη δυνατή συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων. Ως εκ τούτου, τους απευθύνει πάντα κάλεσμα για να εμβολιάσουν με τις δικές τους απόψεις και εισηγήσεις τα κυβερνητικά νομοσχέδια, με απώτερο σκοπό να εγκριθούν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, νοουμένου ότι δεν επηρεάζεται η όλη φιλοσοφία τους. Πιστεύω ακράδαντα ότι, μέσα από τη βούληση για συνεργασία και εποικοδομητικό διάλογο με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, είναι δυνατόν να ανταπεξερχόμαστε ενώπιον κάθε πρόκλησης. Είναι αυτή η ίδια λογική που πρέπει να μας διακρίνει και ενώπιων άλλων σημαντικών εκκρεμούντων μεταρρυθμίσεων, όπως, μεταξύ άλλων:
-Tης τοπικής αυτοδιοίκησης για να αποκτήσουν οικονομική αυτονομία, και διοικητική αυτοτέλεια οι τοπικές αρχές, αλλά και για να μειωθεί σημαντικά το κόστος παροχής υπηρεσιών προς τους δημότες.
-Του εκσυγχρονισμού της δημόσιας υπηρεσίας για μια πιο αξιοκρατική και με διάφανες διαδικασίες αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της.
-Της μεταρρύθμισης του συστήματος Δικαιοσύνης για γρήγορη και αποδοτική απονομή δικαιοσύνης και
-Την προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για μια δημόσια υπηρεσία πιο εύχρηστη και φιλική προς τον πολίτη.
Υπάρχει επίσης η σταθερή αντίληψη εντός της Κυβέρνησης ότι ακόμη και αν τυχόν προκύπτουν κρίσεις, παρόμοιες με αυτή που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, αυτές θα πρέπει να λειτουργούν ως επιταχυντές μεταρρυθμίσεων, ως η καλύτερη μέθοδος για υπερκερασμό τους. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρω το Γε.Σ.Υ, όπου οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία, όχι μόνο δεν επιβράδυναν τους σχεδιασμούς σχετικά με τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά, αντιθέτως, επιταχύνθηκαν, αφού σε διάστημα τριών βδομάδων έχει γίνει δουλειά που απαιτούσε ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών μηνών. Η εν λόγω επιτάχυνση οφείλεται στο γεγονός ότι η Κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι η ανάγκη για ένα ισότιμο, αλληλέγγυο και καθολικό Γε.Σ.Υ. είναι επιτακτικότερη όταν κινδυνεύει το βιοτικό επίπεδο του κάθε συμπατριώτη μας. Εκεί ακριβώς είναι που οφείλει το κράτος να στέκεται ως αρωγός και συμπαραστάτης σε κάθε πολίτη. Οφείλεται επίσης στην, εδώ και λίγους μήνες, δημιουργία του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το οποίο έχει αναλάβει να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να μειώσει τη γραφειοκρατία και την ανάγκη για φυσική παρουσία των πολιτών, ούτως ώστε να επιταχυνθούν όλες οι διαδικασίες στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Η λογική της συναίνεσης έναντι των μεταρρυθμίσεων δεν θα πρέπει, σε καμιά περίπτωση, να εξοβελίζεται όταν πλησιάζουν εκλογές. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να τερματιστεί η πεπατημένη των πολιτικών κομμάτων να καταφεύγουν σε μικροπολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες ενόψει των όποιων κομματικών αναμετρήσεων. Σε αντίθετη περίπτωση, ανάλογη στάση αποτελεί αδιέξοδη πρακτική αφού, πολύ απλά, οι απαιτήσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι οι ίδιες, είτε πλησιάζει είτε όχι η ετυμηγορία του λαού.
Μόνο έτσι θεωρώ ότι οι πολιτικοί θα ανακτήσουν το χαμένος έδαφος της αξιοπιστίας τους έναντι των πολιτών, όταν δηλαδή οι τελευταίοι αντιληφθούν ότι οι πολιτικοί νοιάζονται και κόπτονται να βρουν λύσεις για τα προβλήματα που τους απασχολούν. Θα ήθελα, τέλος, να δω πολιτικά κόμματα και πολιτικές ηγεσίες να ανταγωνίζονται και να συναγωνίζονται τη μεταρρυθμιστική τόλμη και αποφασιστικότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας, προτείνοντας οι ίδιοι ρηξικέλευθες μεν, ρεαλιστικές όμως δε λύσεις στα προβλήματα της κοινωνίας των πολιτών.
*Ο Πέτρος Δημητρίου είναι Διευθυντής του Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας
