Το Σχέδιο Εστία ξεκίνησε στις 2 Σεπτεμβρίου 2019 και οι αιτητές, μέχρι τις 15 Νοεμβρίου 2019, θα πρέπει να υποβάλουν τις αιτήσεις προς τις τράπεζες, πλήρως συμπληρωμένες και συνοδευόμενες από όλα τα σχετικά παραστατικά. Σκοπός και στόχος του Σχεδίου Εστία είναι η επίτευξη μιας κοινώς αποδεκτής και βιώσιμης λύσης αναδιάρθρωσης για εκείνους τους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, που δεν αποπληρώνουν το δάνειό τους και που έχουν δεσμεύσει την κύρια κατοικία τους ως εξασφάλιση για τον δανεισμό. Διά μέσου της ένταξης στο Σχέδιο Εστία, το κράτος θα καταβάλλει το 1/3 των δόσεων του αναδιαρθρωμένου δανείου, θα ενισχυθεί η ικανότητα αποπληρωμής τους και θα καταστούν βιώσιμοι.
Η ένταξη ενός δανειολήπτη στο Σχέδιο Εστία, αφού αυτός υποβάλει αίτηση και κατά την εξέτασή της κριθεί ότι πληροί όλα τα κριτήρια, θα έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στον ίδιο τον δανειολήπτη όσο και στην τράπεζα και την κυπριακή οικονομία γενικότερα. Ο δανειολήπτης θα μπορέσει να αποπληρώσει το δάνειό του, να διατηρήσει την κύρια κατοικία του, να αναστείλει τις όποιες εν εξελίξει νομικές διαδικασίες εναντίον του και να βελτιώσει τη συνεργασία του με την τράπεζα. Επιπλέον, το δάνειο με την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος θα σταματήσει να ταξινομείται ως μη-εξυπηρετούμενο, συμβάλλοντας έτσι στον τερματισμό της αβεβαιότητας σε σχέση με τις υποχρεώσεις του. Όφελος θα έχει και η τράπεζα αφού με την ένταξη των δανειοληπτών στο Σχέδιο Εστία θα αναδιαρθρώσει ένα μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου μη-εξυπηρετούμενων δανείων με εξασφάλιση την κύρια κατοικία του δανειολήπτη. Επίσης, πέραν των δανειοληπτών και των τραπεζών, από την εφαρμογή του Σχεδίου Εστία θα επωφεληθεί και η κυπριακή οικονομία αφού το πολύ υψηλό ποσοστό μη-εξυπηρετούμενων δανείων, πέραν των άλλων παραγόντων όπως το υψηλό ποσοστό ιδιωτικού χρέους, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την περαιτέρω βελτίωση της πιστοληπτικής διαβάθμισης και του αξιόχρεου της οικονομίας.
Βέβαια, υπάρχει η πιθανότητα από το Σχέδιο Εστία να ωφεληθούν και στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή εκείνοι οι οποίοι ενώ μπορούν να αποπληρώσουν το δάνειό τους συνειδητά επιλέγουν να μην το πράττουν. Αυτοί οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, για τους οποίους γίνεται πολλή συζήτηση, θα εκμεταλλευτούν τις πρόνοιες του Σχεδίου Εστία για να αναδιαρθρώσουν το μη-εξυπηρετούμενο δάνειό τους και να επωφεληθούν όπως και οι υπόλοιποι πραγματικά ευάλωτοι δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Παρά ταύτα, το Σχέδιο Εστία ίσως να αποτελέσει και το πρώτο βήμα για τον εντοπισμό και την καταγραφή των στρατηγικών κακοπληρωτών. Κατά πρώτον, διότι κατά την υποβολή της ενυπόγραφης αίτησης για ένταξη στο Σχέδιο Εστία ο αιτητής δανειολήπτης δηλώνει λεπτομερώς όλα τα περιουσιακά του στοιχεία, τα δάνεια και τις υποχρεώσεις του και το ετήσιο οικογενειακό του εισόδημα (είτε από την Κύπρο είτε από το εξωτερικό) στο οποίο συμπεριλαμβάνει εισοδήματα από μισθοδοσία, μερίσματα, τόκους, ενοίκια, επιδόματα, συντάξεις, παροχές και άλλες πηγές για τα έτη 2017 και 2018. Επιπρόσθετα, υποβάλλοντας την αίτηση δίδει ταυτόχρονα και εξουσιοδότηση στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Κρατικός Φορέας) να προβεί σε επαλήθευση, σε συνεργασία με αρμόδιες αρχές/φορείς/πιστωτικά ιδρύματα/ασφαλιστικές εταιρείες, όλων των πληροφοριών και στοιχείων που δηλώνει ο Αιτητής. Συνεπώς, από τον έλεγχο του Κρατικού Φορέα είναι πιθανόν να διαφανεί πόσοι και ποιοι επέλεξαν συνειδητά να μην εξυπηρετούν το δάνειό τους, ενώ είχαν τα εισοδήματα και τα περιουσιακά στοιχεία για να το πράττουν. Κατά δεύτερον, σε περίπτωση που κάποιος δανειολήπτης με μη-εξυπηρετούμενο δάνειο που εμπίπτει στα κριτήρια του Σχεδίου Εστία επιλέξει να μην υποβάλει αίτηση, τότε πιθανόν να ερμηνευτεί ότι δεν το πράττει διότι θέλει να αποκρύψει ή δεν επιθυμεί να δηλώσει τα προσωπικά περιουσιακά του στοιχεία, τα εισοδήματα και τις υποχρεώσεις του και περαιτέρω ότι δεν τον απασχολεί η διευθέτηση ή/και αναδιάρθρωση του μη-εξυπηρετούμενου δανείου του με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε σχέση με την υποθήκη της κύριας κατοικίας του.
Συνεπώς, στο επόμενο χρονικό διάστημα και βάσει της ροής των αιτήσεων, θα διαφανεί ο βαθμός ενδιαφέροντος για ένταξη δανειοληπτών στο Σχέδιο Εστία ώστε να επωφεληθούν της ευκαιρίας που δίδεται για να αποπληρώσουν το χρέος τους. Βάσει των πιο πάνω δεδομένων, ενδεχομένως να γίνει και μια πρώτη ουσιαστική εκτίμηση της έκτασης του προβλήματος που ονομάζεται «στρατηγικοί κακοπληρωτές».
* Ο Μιχάλης Κρονίδης είναι Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών
