Ούτε ένα, ούτε δύο αλλά 107 κεράκια σβήνει σήμερα η Ανόρθωση, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως η αιωνόβια κυρία του κυπριακού ποδοσφαίρου. Προκειμένου να φτάσει το σωματείο να γιορτάζει εκατό και πλέον χρόνια ζωής, χρειάστηκε να διανυθεί μια διαδρομή με αρκετά εμπόδια ωστόσο η ανάμειξη μελών του, όπως ο Γρηγόρης Αυξεντίου, στους εθνικούς αγώνες όχι μόνο δεν αποδυνάμωσε, αλλά αντιθέτως θέριευσε την παρουσία της Ανόρθωσης σε τομείς πέραν του αθλητισμού. Και κάπως έτσι, ένα αιώνα μετά τη δημιουργία του αναγνωστηρίου «Ανόρθωσις», η φλόγα και το όραμα των ιδρυτών του, παραμένουν άσβεστα.
Ο φάρος της Αμμοχώστου μπροστάρης στους αγώνες
Σκοπός της ίδρυσης της Ανόρθωσης ήταν αρχικά η μόρφωση και η εθνικοχριστιανική διαπεδαγώγηση των νέων της πόλης και επαρχίας Αμμοχώστου. Το αναγνωστήριον «Ανόρθωσις» ήταν συνώνυμο της εθνικής έπαλξης και πνευματικός φάρος στην Αμμόχωστο, αλλά ορατός σε όλη την Κύπρο. Το 1912 κατά τους βαλκανικούς πολέμους πραγματοποιήθηκε έρανος υπέρ της μητέρας Ελλάδος, συγκεντρώνοντας σε μια ώρα το τεράστιο, για την εποχή, ποσό των 85 λιρών. Τρία μέλη της Ανόρθωσης έχασαν τη ζωή τους κατά τον πόλεμο αυτό, με τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο να αναγνωρίζει το έργο και να αποστέλει ευχαριστήρια επιστολή.
Το 1929 το αναγνωστήριον μετονομάζεται σε «μουσικοφιλολογικό και φιλαθλητικό σύλλογο» ενώ έμβλημα καθιερώθηκε ο μυθικός φοίνικας. Στα Οκτωβριανά του 1931, τα μέλη της Ανόρθωσης συμμετείχαν δυναμικά στις συγκεντρώσεις κατά των Άγγλων, οι οποίοι έκλεισαν προσωρινά το οίκημα. Η δε 1η Απριλίου του 1955 βρήκε την Ανόρθωση έτοιμη να συνεισφέρει στον απελευθερωτικό αγώνα με την 8η Ιουλίου 1958 να καταγράφεται στα πρακτικά ως μια ιστορική ημέρα. Ήταν τότε που οι Άγγλοι κατακτητές ανατίναξαν το οίκημα με το πρόσχημα ότι στο πάτωμά του βρίσκονταν κρυμμένες βόμβες που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν. Ο πρόεδρος του συλλόγου Αναστάσης Οικονομίδης δήλωνε λίγο αργότερα ότι «πλανάται ο κατακτητής, το πνεύμα της Ανορθώσεως δεν πτοάται, δεν καταστρέφεται και η ωραία μας Ανόρθωσις σαν το φοίνικα που είναι το έμβλημά της, θα ξαναγεννηθεί πιο δυνατή για να συνεχίσει την ιστορική και μεγάλη πορεία της».
Ποδοσφαιρική αρχή σε βυζαντινά χρώματα
Η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της Ανόρθωσης δημιουργήθηκε το 1928 με χρώματα το κίτρινο και το μαύρο τα οποία ήταν εμπνευσμένα από το Βυζάντιο. Πέντε χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα τον Νοέμβρη του 1933, το γαλάζιο και το άσπρο παίρνουν την σκυτάλη προς τιμή της ελληνικής σημαίας, έχοντας έτσι πρωταγωνιστικό και ιδρυτικό ρόλο στη δημιουργία της ΚΟΠ η οποία πήρε σάρκα και οστά το 1934. Ο πρώτος επίσημος αγώνα της ποδοσφαιρικής Ανόρθωσης ήταν για το θεσμό του κυπέλλου στις 4 Νοεμβρίου 1934, επικρατώντας του Ολυμπιακού Λευκωσίας με 7-2. Ο Άρης στο ΓΣΕ ήταν ο πρώτος αντίπαλος σε επίπεδο πρωταθλήματος στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου με το 4-4 να σφραγίζει τις προσπάθειες των δύο ομάδων. Μετά τη διετία 1936-1937 υπήρξε αναστολή της δράσης του ποδοσφαιρικού τμήματος το οποίο επανήλθε στη δράση το 1946 και τη δεύτερη κατηγορία. Ο πρώτος τίτλος κατακτήθηκε εις βάρος του ΑΠΟΕΛ στο κύπελλο το 1948-1949 με την Ανόρθωση να επικρατεί με 3-0. Το πρώτο πρωτάθλημα ήρθε ένα χρόνο αργότερα με τη «Μεγάλη Κυρία» να κερδίσει στο νήμα την ΕΠΑ. Η πρωταγωνιστική πορεία της Ανόρθωσης δεν αλλοιώθηκε από τη συμμετοχή των μελών της στον απαλευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ και μάλιστα με αφετηρία το 1957 και μετά από προώθηση από τις ακαδημίες στην πρώτη ομάδα, ποδοσφαιριστών όπως οι Κοβής, Άσπρου, Ζέμπασιης, Ζάγκυλος και Σιάιλος, δημιούργησε την δική της αυτοκρατορία κατακτώντας τους πέντε από τους έξι τίτλους μέχρι και το 1963.
Το πλήγμα του 1974
Η βάρβαρη τουρκική εισβολή του 1974, αναγκάζει τους Αμμοχωστιανούς να ξεσπιτωθούν και το ίδιο και την Ανόρθωση. Χωρίς στοιχειώδη υλικά αγαθά για μια ποδοσφαιρική ομάδα όπως γήπεδο, στολές και χρήματα, η επιβίωση του σωματείου διακυβεύτηκε. Η πρώτη προπόνηση της Ανόρθωσης μακριά από το ΓΣΕ έγινε στο ΓΣΖ με τα αποδυτήρια που χορηγήθηκαν να ήταν σε κακή κατάσταση ενώ οι ποδοσφαιριστές δεν είχαν τον απαραίτητο εξοπλισμό, με την Αλκή να χορηγεί κόκκινα παντελονάκια. Η συνέχεια ήταν ακόμα δυσκολότερη αφού περιελάμβανε τη συνεχή αναζήτηση σχολικού χώρου ή... χωραφιού που θα μπορούσε να φιλοξενήσει τις προπονήσεις της Ανόρθωσης. Αραδίππου, Άχνα και Παραλίμνι αποτέλεσαν μεταξύ άλλων τις έδρες στην προσφυγιά, με το Φοίνικα Πύλας να δωρίζει τις πρώτες φανέλες στην ομάδα της Αμμοχώστου. Ως άθλος μπορεί να χαρακτηριστεί η κατάκτηση του κυπέλλου του 1975 στο ΓΣΠ, πριν καν συμπληρωθεί ένας χρόνος από το ξεριζωμό από την αγαπημένη Αμμόχωστο, επικρατώντας του Παραλιμνίου με 3-2.
Το όραμα του Κίκη και η πρωταγωνίστρια «Κυρία»
Το 1989 αναλαμβάνει τα ηνία της διοίκησης της ποδοσφαιρικής Ανόρθωσης ο οραματιστής Κίκης Κωνσταντίνου ο οποίος έφερε μια άλλη τάξη πραγμάτων σε όλα τα επίπεδα. Ένα χρόνο αργότερα στον πάγκο της Ανόρθωσης κάθεται ο Ρουμάνος τεχνικός Ιορτανέσκου, ο οποίος έφερε άλλο αέρα στα αποδυτήρια, μετατρέποντας την ομάδα από κομπάρσο, σε πρωταγωνίστρια. Ο πολυπόθητος τίτλος έρχεται το 1995 μετά από 32 χρόνια μακριά από την κορυφή του κυπριακού πρωταθλήματος, με τον τελευταίο αγώνα στο Δασάκι απέναντι στο Παραλίμνι να συνοδεύεται από μια κυανόλευκη λαοθάλασσα. Πέραν από τρανταχτές μεταγραφές, η Ανόρθωση προβαίνει στην πώληση ποδοσφαιριστών της στο εξωτερικό όπως οι Σίνισα Γκόγκιτς, Μάικ Ομπίκου, Γιαννάκης Οκκάς και Γιώτης Εγκωμίτης. Η έλευση του Σέρβου Μιτόσεβιτς ταυτίστηκε με την κυριαρχία εντός συνόρων αφού κατακτά τέσσερις σερί τίτλους από το 1997 μέχρι το 2000, κτυπώντας την πόρτα των ομίλων του Τσάμπιονς Λιγκ. Ξεχωριστή ήταν η σεζόν του 1998 όταν η Ανόρθωση έφτασε στην κατάκτηση του νταμπλ μετά από 36 χρόνια, επικρατώντας του Απόλλων στο τελικό κυπέλλου στο «Μακάρειο» με γκολ των Οκκά, Μελαναρκίτη και Λουκά. Ένα χρόνο νωρίτερα η Ανόρθωση βρήκε το εμπόδιο της βελγικής Λιρς και όλα έδειχναν ότι το πλήρωμα του χρόνου έφτασε μετά την επικράτηση με 2-0 στο «Αντώνης Παπαδόπουλος». Παρόλ’ αυτά λίγο η έλλειψη εμπειριών και λίγο η εχθρική διαιτησία, οδήγησαν στην ήττα αποκλεισμό με σκορ 3-0 στον επαναληπτικό. Σπουδαία ευκαιρία παρουσιάστηκε και ένα χρόνο αργότερα με την Ανόρθωση να φτάσει 45 λεπτά μακριά από την υπέρβαση. Αφού έχασε στην Ελλάδα με 2-1 από τον Ολυμπιακό Πειραιώς, επέστρεψε στην Κύπρο για να πάρει προβάδισμα με σκορ 1-0 στον επαναληπτικό ωστόσο η αγωνιστική κάμψη στην επανάληψη, έφερε και δεύτερη ήττα με σκορ 4-2.
Το έπος της Τραπεζούντας
Προερχόμενη από την κατεχόμενη Αμμόχωστο, σαφώς και ένας κόμπος στο λαιμό κάθε Ανορθωσιάτη δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 2005 όταν η τουρκική Τραπζονσπόρ βρέθηκε στο δρόμο της «Μεγάλης Κυρίας» για το Τσάμπιονς Λιγκ. Η διαφορά ποιότητας και προϋπολογισμού μεταξύ των δύο ομάδων ήταν τεράστια στα χαρτιά, παρόλ’ αυτά στο ποδόσφαιρο διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο και παράγοντες όπως η ψυχή και η θέληση. Στις 26 Ιουλίου 2005 σε ένα κατάμεστο ΓΣΠ, η «Μεγάλη Κυρία» ανατρέπει τα προγνωστικά και επικρατεί των Τούρκων με 3-1 έχοντας ως σκόρερς τους Νικολάου, Τσιταϊσβίλι και Φρούσο, με την εικόνα του ματωμένου Γεωργιανού να πανηγυρίζει το δικό του γκολ, να μένει στην ιστορία.
Στον επαναληπτικό της 3ης Αυγούστου 2005 οι ποδοσφαιριστές της Ανόρθωσης γίνονται αποδέκτες ψυχολογικής πίεσης στο αεροδρόμιο της Τραπεζούντας αλλά και το ξενοδοχείο στο οποίο κατέλυσαν. Ωστόσο η ήττα με 1-0 αποτέλεσε και θα αποτελεί την πιο γλυκιά ήττα στην ιστορία της ομάδας, μετά από έναν αγώνα στον οποίον αποβλήθηκε ο Κατσαβάκης και οι Τούρκοι σκόραραν γκολ που ακυρώθηκε ως οφσάιντ στα τελευταία στάδια της αναμέτρησης.
