Kathimerini.com.cy
Έρευνα: Αποστόλης Κουρουπάκης, Επιμέλεια: Έλενα Αποστόλου
- Φέρε και εμένα απ’ εκείνο το πώς το λέσιν.
- Ήντα λέσιν θέτενε κι εσεις πάλι;
- Το χαλλούμιν.
- Ιντ αν τούτο το χαλούμιν πάλι; Πρώτη βολά τ’ ακούγω […].
- Το χαλλούμιν ειν’ τυρίν που τρώσιν το, πίσσαν ν’άχης… ένα κουφφίνιν είχασιν στο παζάριν και πουλάγασίν το.
Απόσπασμα από το θεατρικό έργο «Βαβυλωνία» του 1836 του Δ.Κ. Βυζάντιου στο οποίο γίνεται αναφορά στο χαλούμι. Λίγα χρόνια αργότερα το 1877 ο Γεώργιος Βιζυηνός κάνει ιδιαίτερη μνεία για το χαλούμι στο ποίημα του «Το πτωχόν της Κύπρου».
Με βάση ιστορικές αναφορές το χαλούμι παρασκευάζεται στην Κύπρο αιώνες πριν. Τον 16ο αιώνα, το 1554 συγκεκριμένα ο Φλώριος Βουστρώνιος, υπεύθυνος της Γραμματείας στη βενετική διοίκηση της Κύπρου, γράφει ότι τα χαλούμια παρασκευάζονται όλον τον Μάιο.
Το 1556 ο Λεονάρτο Ντονά, γιος του κυβερνήτη της Κύπρου σημειώνει τη λέξη «calumi» σε χειρόγραφο.
Το 1563 ο Εβραίος Ηλίας του Πέζαρο μας αναφέρει ότι το τοπικό τυρί είναι ανάμειξη αιγοπρόβειου και αγελαδινού γάλακτος.
Ο Άγγλος Ρίτσαρντ Ποκόκ το 1738 επισκέφθηκε την Κύπρο και μας λέει ότι από το γάλα της κατσίκας παρασκευάζεται τυρί πασίγνωστο σ’ όλη την Ανατολή.
Το 1788 ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός στην Ιστορία του αναφέρει «χαλούμια ήτοι γλώσσαι από τυρί νοστιμότατα» που παρασκευάζονταν από αιγοπρόβειο γάλα.
