Kathimerini.gr
Όταν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βάφτισε πέρυσι «γεωπολιτική» την Επιτροπή της οποίας θα προέδρευε, μάλλον δεν είχε φανταστεί πώς η ζωή θα συνωμοτούσε για να αναδείξει τη γύμνια της έννοιας. Η χρονιά ξεκίνησε με το αιματοκύλισμα στη Συρία να συνεχίζεται, με τον σκοτωμό του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί από τους Αμερικανούς να απειλεί να βάλει φωτιά στη Μέση Ανατολή και με την εντατικοποίηση των εχθροπραξιών στον λιβυκό εμφύλιο, που ανέδειξε την αυξημένη επιρροή στη ρημαγμένη χώρα της Τουρκίας και της Ρωσίας. Στη συνέχεια επισκίασε τα πάντα η πανδημία του κορωνοϊού, μία από τις πιο επικίνδυνες συνέπειες της οποίας είναι η όξυνση των εντάσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.
Η Ε.Ε., που είναι λιγότερη ενωμένη από όλα στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, δεν μπορούσε να επέμβει αποφασιστικά σε κανένα από αυτά τα μέτωπα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιχείρηση «Ειρήνη»: η συνεισφορά της Ε.Ε. στην επιτήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη χρειάστηκε τρεις μήνες για να συμφωνηθεί πολιτικά και πάνω από έναν μήνα ακόμα για να άρουν τις ενστάσεις τους ορισμένα κράτη-μέλη σχετικά με την επιχειρησιακή ηγεσία. Ακόμα και τότε, τα μέσα που διέθεσαν ήταν τόσο πενιχρά που μπορούν να αγνοούνται με ατιμωρησία από το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό.
Ο Ζόσεπ Μπορέλ, το πρόσωπο της ευρωπαϊκής διπλωματίας στο ομιχλώδες και συχνά θυελλώδες τοπίο που έχει δημιουργήσει η πανδημία, δεν έχει παίξει το κακό του χαρτί με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία. Ο βετεράνος Σοσιαλιστής, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, περιορισμένος για μήνες στο άχαρο μέσο των τηλεδιασκέψεων για τις διεθνείς επαφές του, έχει κατηγορηθεί για ανεπαρκώς συγκαλυμμένο αντι-αμερικανισμό, για ενδοτικότητα απέναντι στην Κίνα (ειδικά σχετικά με την αμφιλεγόμενη έκθεση της Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης για την παραπληροφόρηση σχετικά με την πανδημία) και για περιφρόνηση των ανησυχιών της νεολαίας για το κλίμα (η ατυχής αναφορά του στο «σύνδρομο Γκρέτα»). Στις σχέσεις Κοσόβου-Σερβίας, έχασε την πρωτοβουλία από τους Αμερικανούς, ενώ σε θέματα που ενδιαφέρουν περισσότερο την Ελλάδα, ο διάλογος με την τουρκική πλευρά που ξεκίνησε το Μάρτιο υπό τη δική του εποπτεία και αυτή του Μ. Τσαβούσογλου για την καλύτερη εφαρμογή της κοινής δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας για το μεταναστευτικό αναγνωρίζεται πλέον ευρέως ότι δεν οδήγησε πουθενά.
Με την πρόταση της Επιτροπής για το νέο σύμφωνο για το μεταναστευτικό να παίρνει εκ νέου αναβολή την περασμένη εβδομάδα, η επίσκεψη Μπορέλ στον Έβρο λαμβάνει μία προβληματική χροιά. Οι πληγές από την προσφυγική κρίση του 2015-6 παραμένουν ανοιχτές και οι χώρες πρώτης υποδοχής όπως η Ελλάδα δεν έχουν πειστεί ότι η Κομισιόν είναι διατεθειμένη να επιβάλλει έναν μηχανισμό δίκαιου επιμερισμού των βαρών για τη διαχείριση των ροών. Η νέα έμφαση στην προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων – και η στήριξη στην Ελλάδα σε αυτό το μέτωπο, που εκφράζεται και με την επίσκεψη – είναι το ένα σημείο πανευρωπαϊκής συναίνεσης στο ζήτημα, το οποίο όμως δεν δείχνει να έχει μεταφραστεί σε νέα διάθεση των κρατών-μελών να αναλάβουν τις ευθύνες τους για το μερίδιο των αιτούντων άσυλο στην Ε.Ε. που τους αναλογεί.
Όπως και στην εξωτερική πολιτική, η απουσία συναίνεσης στο μεταναστευτικό περιορίζει τις πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες στο συγκεκριμένο πεδίο σε πολιτικές και κινήσεις συμβολισμού που υπολείπονται σημαντικά των εκπεφρασμένων φιλοδοξιών. Χωρίς μία νέα συνεννόηση στο εσωτερικό της Ε.Ε. για τη διαχείριση των ροών και μία νέα, ευρύτερη πολιτική συμφωνία με την Τουρκία, η Ευρώπη θα συνεχίζει να υπόκειται σε εκβιασμούς από την Άγκυρα – και η Ελλάδα θα ζει με τον φόβο του επόμενου επεισοδίου στα σύνορα.
