ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Νέα Ορλεάνη: Κουλτούρα στον δρόμο

Άνθρωποι μαθημένοι στα λίγα συνήθισαν να ζουν με ακόμα λιγότερα και έκαναν τα ελάχιστα να αβγατίζουν

Kathimerini.gr

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ

H περήφανη πόλη του αμερικανικού Νότου ξέρει και να γλεντά και να επιβιώνει. Ακόμα και το καρναβάλι της έχει δικούς του κανόνες.

To σπίτι στο οποίο μας υποδέχτηκαν ο Πατς και η Άνι-Λόρι, στο Lower Ninth Ward της Νέας Ορλεάνης, ήταν μια κουκλίστικη μονοκατοικία με κήπο στολισμένο με γλυπτά. Πίσω από τον φράχτη του υπήρχε και ένα δεύτερο ξύλινο οίκημα, διαθέσιμο μέσω Αirbnb σε επισκέπτες. Τα γύρω σπίτια είχαν βεράντες, ολάνθιστους κήπους, κουτσομπόλες γιαγιάδες που έπλεκαν στα μπαλκόνια και κοτέτσια. Κάθε πρωί μάς ξυπνούσε αξημέρωτα ένας βραχνός πετεινός με χαλασμένο εσωτερικό ρολόι.

Όλα έμοιαζαν ειδυλλιακά, βγαλμένα από θεατρικό του Eυγένιου Ο’Νιλ ή του Τενεσί Ουίλιαμς. «Desire» έγραφε η ταμπέλα του δρόμου δύο τετράγωνα παραπέρα. Ναι, το πολύπλαγκτο Λεωφορείον ο Πόθος τερμάτιζε κάποτε στη γειτονιά μας, δέκα βήματα από την όχθη του λασπωμένου Μισισιπή και από τη ρότα του ποταμόπλοιου.

«Όλα αυτά που βλέπετε και θαυμάζετε ήταν πλημμυρισμένα από πέντε μέτρα νερό», μας ενημέρωσε ο οικοδεσπότης μας. «Σώθηκαν μόνο εκείνοι που είχαν τρόπο να εγκαταλείψουν έγκαιρα το βιος τους και όσοι άντεξαν να περιμένουν από μηχανής θεούς στις στέγες των σπιτιών. Η γιαγιάκα απέναντι πνίγηκε αβοήθητη. Δεν την αναζήτησε κανένας επί μέρες. Κάθε νύχτα νομίζω ότι ακούω τον θρήνο της μέσα από τους τοίχους...»

To 2005, o φονικός τυφώνας Κατρίνα, ένας από τους χειρότερους που γεννήθηκαν ποτέ από τα συνήθως ήρεμα νερά της Καραϊβικής, σημάδεψε τη ζωή της Νέας Ορλεάνης μια για πάντα. Ο αριθμός των θυμάτων πλησίασε τα 2.000 και τα φαντάσματα των νεκρών στοιχειώνουν τα κοιμητήρια της πόλης.


Στην εμπορική Magazine Street, κάθε κατάστημα μοιάζει με μικρό μουσείο. (Φωτογραφία: Richard Nowitz)

Τα φράγματα στη λίμνη Pontchartrain κατέρρευσαν και το 80% του πολεοδομικού συγκροτήματος εξαφανίστηκε κάτω από αμέτρητα κυβικά νερού. Ο υδάτινος πήχης της καταστροφής ξεπέρασε τα 6 μέτρα και 30.000 άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο στο αχανές κλειστό στάδιο Superdome, με απελπιστικές συνθήκες υγιεινής. Ο όρος «ανθρωπιστική κρίση» είχε χάσει το νόημά του.

Χτισμένη σε χαμηλό έδαφος δίπλα στη θάλασσα, στις εκβολές του μεγαλύτερου ποταμού της Βόρειας Αμερικής, η «NOLA» (από τα τέσσερα γράμματα των λέξεων Νew Orleans, Louisiana) έζησε μια καταστροφή που περίμενε να συμβεί. Από αυτό ακριβώς το επιχείρημα πιάστηκε η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους –του νεότερου– για να παραδώσει τα απομεινάρια της πόλης σε κερδοσκόπους.

«Καλά να πάθετε, δεν σας αξίζει να σωθείτε», ήταν το μήνυμα που κρυβόταν πίσω από την αδράνεια του κρατικού μηχανισμού και την αδιαφορία μέσα στην οποία ξημέρωσε η μεθεπόμενη μέρα. «Ποιος σας είπε να χτίσετε μέσα στους βάλτους;»
Η πάμφτωχη Νέα Ορλεάνη ήταν –και παραμένει– μια πόλη των μαύρων, προοδευτικό ωστόσο προπύργιο μέσα στην καρδιά του παροιμιωδώς συντηρητικού Νότου. Όσοι κατόρθωσαν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους πάνω στα μουσκεμένα συντρίμμια αρνούνται να συγχωρήσουν. Τα γκράφιτι στους τοίχους των μαρτυρικών προαστίων στοχοποιούν πλέον τον Ντόναλντ Τραμπ. «Not my president» είναι το σύνθημα που διαβάζει ο επισκέπτης παντού. «Δεν είναι δικός μου αυτός ο πρόεδρος».

Η Νέα Ορλεάνη κατόρθωσε να επιβιώσει. Πολίτες που έχασαν τα πάντα επέστρεψαν στα ακατοίκητα ερείπια και έφτιαξαν τη ζωή τους από το μηδέν. Ολόκληρα προάστια που έμοιαζαν ξεγραμμένα απέκτησαν ξανά σφυγμό. Η γλυκιά μουσική που ανέκαθεν γέμιζε με ομορφιά τον ζεστό τροπικό αέρα ξεχύθηκε ξανά από τα κατώφλια σπιτιών και μαγαζιών.


Η στεγασμένη Γαλλική Αγορά, λίγες δρασκελιές από την όχθη του Μισισιπή. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)

Άνθρωποι μαθημένοι στα λίγα συνήθισαν να ζουν με ακόμα λιγότερα και έκαναν τα ελάχιστα να αβγατίζουν. Γνωρίζουν, πλέον, ότι δεν μπορούν να περιμένουν το παραμικρό από την κεντρική διοίκηση. Η ζωή τους είναι μια μοναχική πορεία προς το αύριο. Τα φαντάσματα που έρχονται τις νύχτες δεν αφήνουν κανέναν να ξεχάσει.

Για τον επισκέπτη που δεν συγκινείται από λούσα η ταπεινή μέσα στην υπερηφάνειά της και υπερήφανη μέσα στην ταπεινοφροσύνη της Νέα Ορλεάνη είναι –με διαφορά– η πιο γοητευτική πόλη των ΗΠΑ. Το μόνο που έχει να κάνει κανείς για να γευτεί τους χυμούς της είναι να αποφύγει τις τουριστικές παγίδες του French Quarter και της Bourbon Street.

Το υβρίδιο της τζαζ που χαρακτηρίζει την καλλιτεχνική κληρονομιά του τόπου (βλ. τη σειρά του ΗΒΟ «Treme») ξεχειλίζει σε μπαράκια με ζωντανή μουσική: οι μουζίκοι δεν είναι θρασύτατα τζόβενα, αλλά καλοντυμένοι 70άρηδες, συνήθως μαύροι.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

Η γοητεία των επαύλεων που καμαρώνουν η μία δίπλα στην άλλη στο Garden District, σαν να περιμένουν μια σύγχρονη Σκάρλετ Ο’Χάρα, προσκαλεί τον επισκέπτη σε ένα ταξίδι στον 19ο αιώνα, όταν νεόπλουτοι Γιάνκηδες έπιαναν στασίδι στην άλλοτε γαλλική πολιτεία και έχτιζαν με άφθονο χρήμα, αλλά και αρχιτεκτονικό όραμα, τα όνειρά τους. Στα περισσότερα από αυτά οι μαύροι είχαν ρόλους κομπάρσων ή δεν χωρούσαν καθόλου. Όταν ξεκινούσαν τα «πάρτι της σακούλας», όπως ονομάστηκαν στην αργκό της Λουιζιάνα οι χοροεσπερίδες των νεοεποίκων, ο οικοδεσπότης κρεμούσε δίπλα στην είσοδο μια μαύρη ή καφετιά σακούλα. Σε όσους είχαν δέρμα πιο σκούρο από αυτό το φανάρι ρατσισμού και μισαλλοδοξίας, η είσοδος ήταν απαγορευμένη.  

Στις γειτονιές των Αφροαμερικανών, αλλά και στο ιστορικό κέντρο, το χρώμα της κρεόλ αρχιτεκτονικής συγκλονίζει τις αισθήσεις και η τεχνικολόρ επιρροή της multi-culti Καραϊβικής είναι ολοφάνερη, ακόμα και στα περίφημα «shotgun shacks», τα φτωχικά σπιτάκια του 19ου αιώνα.

Τα φαγάδικα με κουζίνα του Νότου είναι παράδεισος για όποιον λατρεύει τα θαλασσινά – το ίδιο και τα «ορθάδικα» που πουλάνε ολόφρεσκα στρείδια και γαρίδες στη Γαλλική Αγορά (French Market). Το φριχτό ατύχημα του 2010, όταν χύθηκαν στον Κόλπο του Μεξικού 5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, δεν φαίνεται να πτοεί τους καλοφαγάδες. «Τώρα οι αστακοί έγιναν πιο νόστιμοι», μας είπε κάποιος γελώντας.

Τα πράσινα τραμ που συνεχίζουν τα δρομολόγια σε πέντε διαφορετικές γραμμές εδώ και ενάμιση αιώνα φέρνουν στους κεντρικούς δρόμους μια θορυβώδη νότα γραφικότητας και παλαιομοδίτικης γοητείας. Όποιος αμέλησε να φωτογραφηθεί σε streetcar δεν πήγε στη Νέα Ορλεάνη.


To City Park είναι ο πνεύμονας πρασίνου της πόλης. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)

To City Park, ο βασικός πνεύμονας πρασίνου της πόλης, είναι μεγαλύτερο από το Central Park της Νέας Υόρκης και έχει λιμνούλες με αλιγάτορες. Όποιος θέλει να τους περιεργαστεί από κοντά μπορεί να ακολουθήσει μία από τις εκδρομές που διοργανώνουν τοπικά γραφεία και να ξαμοληθεί στους γύρω βάλτους, όπου θα περιηγηθεί με εκείνα τα παράξενα χόβερκραφτ που βλέπουμε στις ταινίες. Ή με καγιάκ, για τους πιο τολμηρούς. Προσοχή, όμως, διότι το κροκοδειλάκι… δαγκώνει. Τα χέρια μέσα στη βάρκα και τα παιδιά μακριά από την κουπαστή.

Η Μagazine Street είναι μια Μέκκα 5 χιλιομέτρων για όποιον θεωρεί τα ψώνια περισσότερο διασκέδαση παρά κατανάλωση, αφού τα καταστήματα και τα πεζοδρόμιά της πλημμυρίζουν από μουσικές, χάπενινγκ και εκκεντρικότητες. Η Νέα Ορλεάνη δεν σε αφήνει να πλήξεις ούτε έχει χώρο για το μπανάλ και το ανέμπνευστο. Μοιάζει να βρίσκεται σε διαφορετικό πλανήτη από τις ανιαρές μητροπόλεις της λοιπής Αμερικής. Ιδίως όταν κάποιος απομακρύνεται από το downtown, για να εξερευνήσει τα προάστια.

Οι δείκτες της εγκληματικότητας δεν είναι τόσο τρομακτικοί όσο ενδεχομένως επισημαίνουν οι κινδυνολόγοι. Εμείς δεν συναντήσαμε τίποτε άλλο εκτός από ευγενική φιλοξενία, αλλά –όπως πάντοτε και παντού– είναι χρήσιμο να οπλιστεί ο επισκέπτης με κοινή λογική και στοιχειώδη προσοχή.

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ

Η Μardi Gras της Νέας Ορλεάνης είναι ένα καρναβάλι διαφορετικό από τα υπόλοιπα της οικουμένης. Έχει τους δικούς του κανόνες και αρνείται να παραδοθεί στον μαζικό τουρισμό. Για ένα συναπτό δίμηνο οι δρόμοι της πόλης (όχι μόνο στο κέντρο, αλλά και στα προάστια) παραδίδονται στις πολύχρωμες παρελάσεις, καθεμία από τις οποίες έχει το δικό της θέμα και χαρακτήρα.

Οι περισσότερες από αυτές τις parades έχουν παράδοση δεκαετιών (αν όχι αιώνων) και ρίζες στις παγανιστικές θρησκείες των μαύρων της Αφρικής και των νησιών της Καραϊβικής. Κάποιες μοιάζουν αποκριάτικες, με έντονο το στοιχείο της σάτιρας, άλλες είναι πιο δυσοίωνες και μυστικιστικές.

Οι μουσικοί προπορεύονται, ενώ η ουρά της παρέλασης μπορεί να βρίσκεται 2-3 χιλιόμετρα πίσω. Από τα άρματα ή από τους μεταμφιεσμένους πεζοπόρους εκτοξεύονται χρωματιστές χάντρες και άλλα αντικείμενα. Οι τσέπες γεμίζουν με παιδικά παιχνίδια, σοκολάτες, παλαιά νομίσματα (δουβλόνια) και κουκλάκια που φέρνουν στον νου τα βουντού.

Η συλλογή αυτών των ενθυμίων είναι αγαπημένο χόμπι των ξένων, ιδίως, καρναβαλιστών, αφού οι αυθεντικές χάντρες θεωρούνται τυχερό φυλαχτό. Τα γυμνά στήθη των γυναικών είναι μια πιο γαργαλιστική συνήθεια, σε ουδεμία περίπτωση υποχρεωτική. Εάν κάποιος μεθυσμένος επισκέπτης επιχειρήσει να σας πείσει για το αντίθετο, απλώς αγνοήστε τον!


Χαρτοπόλεμος, χάντρες και πνευστά σε παρέλαση της Mardi Gras. (Φωτογραφία: AP Photo/Gerald Herbert)

Ο τουρίστας της Mardi Gras μπορεί να διασταυρωθεί με φιγούρες από τον «Πόλεμο των Άστρων» και στο επόμενο τετράγωνο να συναντήσει το krewe (σ.σ. άρμα) του Διονύσου, των Δρυϊδών, της Πανδώρας ή των Ζουλού. Και, φυσικά, η ζωή σταματάει μόλις εκκινεί κάθε πομπή. Οι ντόπιοι αφήνουν τα σπίτια τους ξεκλείδωτα, φωταγωγούν τις βεράντες και ξεχύνονται στους δρόμους για να διασκεδάσουν.

Για το 2019 έχουν προγραμματιστεί 71 παρελάσεις με προδιαγεγραμμένο δρομολόγιο, χώρια οι αυθόρμητες και οι παράλληλες εκδηλώσεις (συναυλίες, φεστιβάλ κ.ο.κ.). Το καρναβάλι ξεκίνησε στις 6 Ιανουαρίου και η Mardi Gras, οπότε και κορυφώνονται οι εορτασμοί, είναι την Τρίτη 5 Μαρτίου.


Η NOLA ΑΓΑΠΑΕΙ ΤΑ BLUES

Το Φεστιβάλ Τζαζ και Μουσικής Κληρονομιάς της Νέας Ορλεάνης δεν περιχαρακώνεται αυστηρά στις μουσικές της πόλης (αφού κατά καιρούς το έχουν τιμήσει αστέρες της ροκ, όπως ο Bruce Springsteen), αλλά είναι η μεγαλύτερη μουσική γιορτή της χρονιάς σε ολόκληρο τον Νότο των ΗΠΑ (nojazzfest.com). Η έμφαση βεβαίως δίνεται σε ήχους jazz, blues, big band, brass, ethnic, zydeco, folk, calypso, reggae και τα συναφή, με παράλληλες εκδηλώσεις γαστρονομίας, λαογραφίας και χειροτεχνίας. Οι ημερομηνίες για το 2019 είναι 27 Απριλίου με 6 Μαΐου. Πέρυσι έπαιξαν, μεταξύ άλλων, η Αretha Franklin, οι Aerosmith, o Sting, o David Byrne, ο Βuddy Guy και άλλοι επιφανείς ων ουκ έστιν αριθμός.


Μέλη της θρυλικής μπάντας του Preservation Hall επί το έργον. (Φωτογραφία: Amy Harris/Invision/AP)

Δεν χρειάζεται όμως να περιμένει κάποιος τo aνοιξιάτικο φεστιβάλ ή το καλοκαίρι για το περίφημο Satchmo Summer Fest, ανήμερα των γενεθλίων του Λούις Άρμστρονγκ (satchmosummerfest.org), για να γεμίσει το μεδούλι του με υπέροχες νότες. Ζωντανή μουσική ακούγεται από παντού και όλες τις ώρες της ημέρας. Περιπλανηθείτε στα δρομάκια του French Quarter και του Μarigny και δεν θα αργήσετε να βρείτε αυτό που σας ταιριάζει. Στέκια όπως το Spotted Cat (spottedcatmusicclub.com) και το Tipitina’s (tipitinas.com) έχουν αφήσει το στίγμα τους στην πόλη, ενώ η Brass Band του Τreme παίζει τις Τετάρτες στοCandlelight Lounge (925 N Robertson St.). Εάν όμως θέλετε να ζήσετε μια γνήσια, συγκινητική μουσική εμπειρία βγαλμένη από τα σπλάχνα της Νέας Ορλεάνης, πιάστε από νωρίς στασίδι στο Preservation Hall για να ακούσετε την ομώνυμη θρυλική τζαζ μπάντα (preservationhalljazzband.com). Οι παλαιότερες ηχογραφήσεις της διασώθηκαν ως εκ θαύματος από την πλημμύρα του 2005 και εκδόθηκαν δύο χρόνια αργότερα, με τίτλο: «Μade in New Orleans – Τhe Hurricane Sessions».

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Ταξίδια: Τελευταία Ενημέρωση

X