Του Γιάννη Ιωάννου
Η συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν, προ εβδομάδων, στο Σότσι δείχνει πως επιτάχυνε τις εξελίξεις στο Συριακό –μια σύγκρουση που ενώ εισέρχεται στον εντέκατο χρόνο της δεν έχει ακόμη κριθεί ολοκληρωτικά επί του πεδίου. Στην βόρεια και ΒΔ Συρία με επίκεντρο την τουρκοσυριακή μεθόριο αλλά και την επαρχία του Ίντλιμπ (της μοναδικής που παραμένει εκτός του ελέγχου του Άσαντ) οι εξελίξεις δείχνουν να προετοιμάζουν το έδαφος για μια τελική σύγκρουση. Σε δύο άξονες: Στον άξονα της αντιπαράθεσης Τουρκίας-Κούρδων όπως αυτή οριοθετήθηκε μετά τις τρεις στρατιωτικές επεμβάσεις της Τουρκίας στην χώρα (2016, 2018 και 2019) και στον άξονα των αντοχών της ρωσοτουρκικής συμφωνίας εγκαθίδρυσης μιας ζώνης αποκλιμάκωσης (εκεχειρία του 2020) μεταξύ των δυνάμεων του καθεστώτος και της σουνιτικής, στηριζόμενης από την Άγκυρα, ένοπλης αντιπολίτευσης.
Φυσικά η παρουσία τρομοκρατικών δικτύων συνδεόμενων με την αλ Κάιντα στην ευρύτερη περιοχή του Ίντλιμπ και οι λεπτές ισορροπίες μεταξύ των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) και παραρτημάτων του YPG/PYD –παρακλάδι του PKK στην Συρία περιπλέκουν την κατάσταση. Ως εκ τούτου, οι ενέργειες του YPG τις τελευταίες εβδομάδες εστιάζουν σε περιοχές ελέγχου της τουρκικής επιχείρησης του 2016, «Ασπίδα του Ευφράτη», προκαλώντας σοβαρές απώλειες σε Τούρκους αξιωματικούς ενώ και πρόσφατα η παραίτηση Τούρκων αξιωματικών που υπηρετούσαν στην Συρία ερμηνεύτηκε από σειρά αναλυτών διεθνώς ως σημάδι επερχόμενων αλλαγών στην περιοχή. Σε πολιτικό επίπεδο πάντως η επικράτηση του Άσαντ στην Συρία πρέπει να θεωρείται δεδομένη όχι μόνον εξαιτίας της ρωσικής, αδιαμφισβήτητης, στήριξης αλλά και εξαιτίας της σταδιακής εξομάλυνσης των σχέσεων της Δαμασκού με σειρά αραβικών κρατών. Η Ιορδανία και τα ΗΑΕ αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ωστόσο η δηλωμένη πρόθεση, από χρόνια, του Μπασάρ αλ Άσαντ για «απελευθέρωση κάθε ίντσας της συριακής γης» περνάει μέσα από την πτώση του Ίντλιμπ, σενάριο που περιπλέκει τα πράγματα και δεν ολοκληρώνει την μεγάλη εικόνα έκβασης του Συριακού.
Τα τρία σενάρια για το Ίντλιμπ
Όπως διαμορφώνονται οι εξελίξεις στο Συριακό τρία τινά μπορούν να συμβούν:
• H σκληρή πτώση του Ίντλιμπ: Το εν λόγω σενάριο αποτελεί το worst case για την Άγκυρα και προϋποθέτει μια σκληρή αναμέτρηση στο Ίντλιμπ η οποία θα δοκιμάσει τις ρωσοτουρκικές σχέσεις στο επίπεδο των γεγονότων του 2015. Προϋποθέτει την πλήρη κινητοποίηση του Συριακού Αραβικού Στρατού και των Ρώσων συμμάχων του προκειμένου να υπάρξει σύγκρουση που θα οδηγήσει στην πτώση της επαρχίας
• Μια συμφωνημένη πτώση του Ίντλιμπ: Το εν λόγω σενάριο θυμίζει σε πολλούς τον τρόπο με τον οποίο ο Ερντογάν συναίνεσε, το 2015-2016, στην οριστική πτώση του Χαλεπιού εξασφαλίζοντας ως αντάλλαγμα στην μη στήριξή του προς την συριακή ένοπλη αντιπολίτευση το πράσινο φως, από την Ρωσία, για την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Σε ένα τέτοιο σενάριο, η «εγκατάλειψη» του Ίντλιμπ από την Τουρκία θα προϋπόθετε μια συναλλακτική συμφωνία Άγκυρας-Μόσχας προκειμένου τα εδάφη των τριών τουρκικών επιχειρήσεων «Ασπίδα του Ευφράτη», «Κλάδος Ελαίας» και «Πηγή Ειρήνης» να λειτουργήσουν ως bargaining chips. Συνεπώς η διατήρηση του de facto ελέγχου μιας μικρής περιοχής επί του συριακού εδάφους από την Τουρκία ως ανάχωμα προς την κουρδική αυτονομία και πιθανή επέκτασή της στο μέλλον πρέπει να θεωρείται δεδομένη –χωρίς ιδιαίτερη διάρρηξη των ρωσοτουρκικών σχέσεων
• Διατήρηση του στάτους κβο: To Ίντλιμπ έφτασε πολλές φορές τα τελευταία δύο χρόνια κοντά σε μια κατάσταση τελικής έκβασης χωρίς ωστόσο να καταστεί σαφές ποιός ελέγχει, πλήρως, την επαρχία. Το καθεστώς Άσαντ παρά την πίεσή του δεν κατόρθωσε να πείσει την Μόσχα για πλήρη έλεγχο λόγω και της παρουσίας, αμερικανικών δυνάμεων, επί συριακού εδάφους στην ευρύτερη περιοχή των ιρακινοσυριακών γραμμών επικοινωνίας. Η απρόσκοπτη εξάλλου στήριξη των Αμερικανών στο μοντέλο των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) δημιουργεί και ένα σταθερό πόλο σύγκρουσης των σχέσεων Ουάσινγκτον-Άγκυρας, που εκμεταλλεύται δεόντως η ρωσική διπλωματία ενώ η παρουσία τρομοκρατικών δικτύων στην περιοχή (Hayat Tahrir al Sham, διάφορα τοπικά δίκτυα της αλ Κάιντα) δημιουργούν σύμπλευση μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον
Σε κάθε περίπτωση αν οι συγκρούσεις στο Ίντλιμπ αναζοπυρωθούν το δεύτερο σενάριο φαντάζει ως το πιο επαληθεύσιμο με την Τουρκία να εστιάζει στον έλεγχο των εδαφών της επιχείρησης «Πηγή Ειρήνης» στην ΒΑ Συρία με έμφαση στις επαρχίες του Βορείου Χαλεπιού, της Χασάκα και της Ράκκα λόγω της στρατηγικής τοποθεσίας σε σχέση με μια πιθανή ανάσχεση της συνένωσης των κουρδικών καντονίων αλλά και λόγω της εγγύτητας στην τουρκική ενδοχώρα. Μια πτώση του Ίντλιμπ εξάλλου δεν θα έκρινε μόνον το Συριακό αλλά θα έβαζε και την σύγκρουση PKK-Τουρκίας σε νέες ράγες, με πιθανές νέες ενισχύσεις ή μικροεπεμβάσεις από τον τουρκικό στρατό στα όρια των εδαφών της επιχείρησης «Πηγή της Ειρήνης». Τα πρόσφατα μηνύματα πάντως από την Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα για δημιουργία προβλημάτων στον διεθνή αγώνα κατά του ISIS λόγω της παρουσίας της στην Συρία ήταν ξεκάθαρα και αποσκοπούν στην συνέχιση της πίεσης προς τον Ερντογάν –αλλά και στον άξονα της συννενόησής της με την Μόσχα- για να υπάρξουν σημαντικές αποφάσεις για το Συριακό.
