ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Τα F-35 «κλείδωσαν» και εγκλώβισαν τον Ερντογάν

Η μη επιβολή κυρώσεων και οι επακόλουθες ζημιές βολεύουν την Άγκυρα, αλλά και τις ΗΠΑ με τις 1700 επιχειρήσεις στην Τουρκία

Του Αποστόλη Ζουπανιώτη

Η διαχρονική στρατηγική σημασία της Τουρκίας για τις ΗΠΑ, από τον Ψυχρό Πόλεμο και μετά, έχει πολλές φορές εξαναγκάσει διαφορετικές αμερικανικές κυβερνήσεις σε υποχωρήσεις και επίδειξη προκλητικής ανοχής σε τουρκικές ενέργειες αντίθετες προς τα αμερικανικά συμφέροντα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το κλείσιμο του «βορείου διαδρόμου» στον πόλεμο με το Ιράκ, τα αλλεπάλληλα κλεισίματα της βάσης του Ιντσιρλίκ κ.λπ. Όσες φορές, όμως, οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας προσδιορίζονταν με νόμους που ενέκρινε το Κογκρέσο (π.χ. το εμπάργκο όπλων μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο), υπήρχαν ισχυροί περιορισμοί στις κινήσεις του Λευκού Οίκου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ακόμη και σε εποχές που κυριαρχούσαν οι φιλοτουρκικές αντιλήψεις του Πενταγώνου. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει από πέρυσι τον Αύγουστο, μετά την ψήφιση του νόμου από το Κογκρέσο για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, στο οποίο ετίθεντο περιορισμοί στην παροχή κονδυλίων για τη μεταφορά στην Τουρκία των μαχητικών F-35, αν δεν απελευθερωνόταν ο πάστορας Μπράνσον κι άλλοι Αμερικανοί κρατούμενοι στην Τουρκία και δεν ακύρωνε η Άγκυρα την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400. Μάλιστα, η νομοθεσία αυτή πέρασε με την ενθάρρυνση της αμερικανικής κυβέρνησης, ως μοχλός πίεσης προς την Τουρκία.

Από πέρυσι η στάση του Κογκρέσου έχει σκληρύνει περαιτέρω και κάθε τόσο οι υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών των ΗΠΑ υποχρεούνται να υποβάλλουν εκθέσεις προς το Κογκρέσο. Μία από τις εκθέσεις –που κρατήθηκε απόρρητη στο μεγαλύτερο μέρος– ξεκαθαρίζει ότι είναι επικίνδυνο να δοθούν στην Τουρκία F-35, αν πάρει τους S-400. Πέραν τούτου οι ΗΠΑ ακύρωσαν την άρση δασμών σε τουρκικές εξαγωγές ύψους 2,5 δισ. τον χρόνο, ενώ οι αλλεπάλληλες εντάσεις έχουν προκαλέσει έντονες πιέσεις στην τουρκική οικονομία, που σύντομα θα χρειαστεί την αμερικανική βοήθεια, αν προσφύγει στο ΔΝΤ για την εξασφάλιση των 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα χρειαστεί τον Ιούλιο για να καλύψει ληξιπρόθεσμες οφειλές. Ίσως ο Ταγίπ Ερντογάν, αν είχε υπολογίσει τι σημαίνει η εμπλοκή του Κογκρέσου, θα είχε αποφυλακίσει έγκαιρα τον πάστορα Μπράνσον και δεν θα προχωρούσε στην αγορά των S-400. Όμως τελικά εγκλωβίστηκε από τις εξελίξεις και πλέον δεν έχει καμία άλλη επιλογή από το να μην παραλάβει τους ρωσικούς πυραύλους.

Η συνάντηση των γαμπρών

Την περασμένη εβδομάδα, στο περιθώριο του Ετήσιου Αμερικανοτουρκικού Συμβουλίου, βρέθηκαν στην Ουάσιγκτον ο υπουργός Οικονομικών και γαμπρός του Ερντογάν Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και ο κορυφαίος σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν. Έγιναν δεκτοί στον Λευκό Οίκο από τον γαμπρό και σύμβουλο του προέδρου Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ και τον υπουργό Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν, ενώ εξασφάλισαν και φωτογραφία στο Οβάλ Όφις με τον πρόεδρο Τραμπ. Αμέσως μετά τη συνάντηση, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν στην Άγκυρα δήλωσε πως ο Τούρκος πρόεδρος αναμένει από τον πρόεδρο Τραμπ να ζητήσει από το Κογκρέσο να εξαιρέσει την Τουρκία από τις κυρώσεις CAATSA. Να θυμίσουμε ότι ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πενς, είχε προειδοποιήσει δημόσια την Τουρκία με κυρώσεις, μιλώντας στο Μόναχο: «Δεν θα σταθούμε αδρανείς, ενώ οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ αγοράζουν όπλα από τους αντιπάλους μας. Προειδοποιήσαμε ξεκάθαρα την Τουρκία ότι η απόκτηση του S-400 μάς αναγκάζει να επανεξετάσουμε τη συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα των F-35, θέτει σε κίνδυνο τις μελλοντικές μεταφορές όπλων στην Τουρκία και εκθέτει την Τουρκία σε κυρώσεις στο πλαίσιο της καταπολέμησης των εχθρών της Αμερικής μέσω του νόμου περί κυρώσεων (CAATSA)».

Η δήλωση του εκπροσώπου του Ερντογάν παρουσιάστηκε στην Τουρκία, αλλά και σε Ελλάδα και Κύπρο, λίγο – πολύ ότι ο Τραμπ θα παρέμβει για να πάρει η Τουρκία τα μαχητικά F-35. Κάποιοι μάλιστα έσπευσαν να θριαμβολογήσουν, γράφοντας αναλύσεις για τον «μετρ της πολιτικής Ερντογάν» και «απατεώνες Ελληνοαμερικανούς λομπίστες και Αμερικανούς βουλευτές και γερουσιαστές». Ωστόσο, κι αν ακόμη ισχύει πως ο Τραμπ υποσχέθηκε στον Ερντογάν να μην επιβάλλει κυρώσεις , η αμερικανική θέση «όχι F-35 αν πάρετε S-400» ισχύει στο ακέραιο επειδή είναι νόμος των ΗΠΑ και διότι τη στηρίζει η κυβέρνηση.

Μπαράζ δηλώσεων

Την Πέμπτη είχαν στην Ουάσιγκτον μπαράζ δηλώσεων, για το ότι δεν υπάρχει αλλαγή στη γνωστή αμερικανική θέση. «Δεν υπάρχει αλλαγή στην αμερικανική πολιτική αναφορικά με το θέμα της πρόθεσης της Τουρκίας να προμηθευτεί ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400», δήλωσε αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, απαντώντας σε ερώτηση της ιστοσελίδας Hellasjournal.com. «Έχουμε πολύ ισχυρές ελπίδες ότι η Τουρκία θα εγκαταλείψει την επιθυμία της να προμηθευτεί του S-400», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τσαρλς Σάμερς, επαναλαμβάνοντας την πάγια αμερικανική θέση για το θέμα. «Είμαστε σε συνεχείς συζητήσεις και διαβουλεύσεις μαζί τους για να ξεπεράσουμε το θέμα», πρόσθεσε. Ο εκτελών χρέη υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, που είχε δηλώσει την Πέμπτη πριν από τη συνάντησή του με τον Αλβανό υπουργό Άμυνας ότι «θα είναι ευτυχής να επισκεφθεί τον Τούρκο υπουργό Άμυνας Ακάρ, «όταν θα παραδοθεί το πρώτο μαχητικό F-35», μετά τη συνάντηση διευκρίνισε ότι το σχόλιό του για την παράδοση του F-35 είχε να κάνει πραγματικά περισσότερο με τη δική του αισιοδοξία.

«Ήταν μια έκφραση αισιοδοξίας προς τον υπουργό Άμυνας Ακάρ. Το γεγονός ότι θα πάω να παραδώσω το F-35 σημαίνει ότι επιλύουμε το θέμα του S-400. Και αυτό περιμένω ότι θα μπορέσουμε να το λύσουμε».
Συμπλήρωσε μάλιστα ότι υπάρχει πρόοδος στις συνομιλίες με τους Τούρκους κι ότι είναι πιο κοντά σε μια τελική απόφαση για τους S-400.

Θα υποχωρήσει ο Ερντογάν;

Καλά ενημερωμένες πηγές στο Πεντάγωνο υποστηρίζουν ότι η Τουρκία προσέφερε δύο εναλλακτικές επιλογές στην Ουάσιγκτον. Είτε να εγκαταστήσει τους S-400 μόνο σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη (για προστασία του προέδρου Ερντογάν από ένα πραξικόπημα), είτε να τους κρατήσει στα κουτιά και να μην τους εγκαταστήσει.

Η Ουάσιγκτον τις απορρίπτει και εισηγείται (κατά το μοντέλο των S-300 που αντί της Κύπρου εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη) να δοθούν σε χώρα του Κόλπου. Όλοι διάλογοι της Πέμπτης σε Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Πεντάγωνο δείχνουν ένα και μόνο πράγμα. Πως θα πρέπει ο Ερντογάν να υποχωρήσει και οι Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι μπορεί να το κάνει. Υπάρχει, όμως, και το δεύτερο σενάριο, της μείωσης μιας περαιτέρω όξυνσης στα αμερικανοτουρκικά, αν τελικά ο Ερντογάν επιλέξει να προχωρήσει με την εγκατάσταση των S-400 κι η Ουάσιγκτον με τη σειρά πετάξει έξω την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35.

Μία μη επιβολή κυρώσεων σίγουρα αφενός θα βοηθούσε στην μην περαιτέρω κλιμάκωση κι αφετέρου θα βοηθούσε τον Ερντογάν να αποφύγει την ολοσχερή ταπείνωση. Η επιβολή κυρώσεων CAATSA – που εγκρίθηκε με προεδρικό διάταγμα τον Αύγουστο του 2017 – δεν γίνεται αυτόματα. Δίδεται η ευχέρεια στην κυβέρνηση να εξετάζει την κάθε περίπτωση, καθώς πολλές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, που ανήκαν πριν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, έχουν ανάγκη ρωσικών ανταλλακτικών για τη συντήρηση των ρωσικής κατασκευής οπλικών συστημάτων τους. Επιπρόσθετα, οι κυρώσεις –που σίγουρα θα ενεργοποιήσουν αντίμετρα από την Τουρκία– θα διαταράξουν τις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών, προκαλώντας ζημιές και σε αμερικανικές επιχειρήσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην Τουρκία και όλα αυτά τα χρόνια χρηματοδοτούν το τουρκικό λόμπι. Για να αντιληφθεί κανείς το διακύβευμα για τις ΗΠΑ, παραθέτουμε τα στοιχεία που έδωσε την Τρίτη, μιλώντας στο Αμερικανοτουρκικό Συμβούλιο στην Ουάσιγκτον, ο αμερικανός υπουργός Εμπορίου, Ουίλμπουρ Ρος.

Το 2018 το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκία έφτασε το ποσό – ρεκόρ του 20,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι πρόεδροι Τραμπ και Ερντογάν συμφώνησαν να το ανεβάσουν στα 75 δισ. Πέρυσι, οι Τουρκικές Αερογραμμές συμφώνησαν με την Boeing να αγοράσουν 25 αεροσκάφη Boeing Dreamliners και μηχανές της GE, κόστους πλέον των 10 δισ. Ενώ υπάρχουν περισσότερες από 1.700 αμερικανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία, εκ των οποίων οι 60 με περιφερειακές έδρες στην Κωνσταντινούπολη. Η μη επιβολή κυρώσεων, ίσως αποτελεί μία βολική λύση, για αποφυγή αχρείαστων ζημιών και για τις δύο χώρες, όταν λόγω των S-400 οι ΗΠΑ ακυρώσουν την πώληση των F-35 στην Τουρκία.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Κόσμος: Τελευταία Ενημέρωση

X