Ο Παιδίατρος δρ Νικόλας Νικολαΐδης έχει τιμηθεί με το βραβείο Young Investigator Award 2020, κάτι που θεωρεί μεγάλη διάκριση, τόσο για τον ίδιο, όσο και για την Ελλάδα και την Κύπρο, απ’ όπου κατάγεται. Εδώ και πολλά χρόνια έχει αφιερωθεί στην έρευνα και ειδικευθεί στην Παιδιατρική Ενδοκρινολογία. Στη συνέντευξη που παραχωρεί στην «Κ» μιλά για τη μέχρι σήμερα πορεία του, καθώς και για το αντικείμενο της έρευνάς του, τα ευρήματα της οποίας καταδεικνύουν ότι το στρες στις μέρες μας προσβάλλει τα παιδιά στον ίδιο περίπου βαθμό με τους ενήλικες.
–Ποιο είναι το δικό σας πεδίο ενασχόλησης, στον τομέα της Ιατρικής;
–Μετά το τέλος της στρατιωτικής μου θητείας, σπούδασα στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών απ’ όπου αποφοίτησα το 2007. Όνειρο μου ήταν να ειδικευθώ στην Παιδιατρική στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία». Μετέβηκα λοιπόν στην Αθήνα και επειδή η αναμονή για την ειδικότητα ήταν αρκετά μεγάλη, αποφάσισα να προχωρήσω σε διδακτορική διατριβή. Επιστημονικός υπεύθυνος της διατριβής μου ήταν ο καθηγητής παιδοενδοκρινολογίας κ. Γεώργιος Χρούσος.
Ο κ. Χρούσος είναι καθηγητής παγκοσμίου φήμης στην επιστημονική κοινότητα για το ερευνητικό και επιστημονικό του έργο. Στη διδακτορική μου διατριβή διερεύνησα τις δράσεις τις κορτιζόλης που διαμεσολαβούνται από υποδοχείς, οι οποίοι εντοπίζονται στην μεμβράνη του κυττάρου. Πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Διήρκησε πέντε χρόνια, τα οποία ήταν αφετηρία να ασχοληθώ σε βάθος με την έρευνα. Παρέμεινα στο χώρο για άλλο ένα χρόνο ως μεταδιδακτορικός ερευνητικής και τον Οκτώβριο του 2014 ξεκίνησα την ειδικότητα της Παιδιατρικής στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία». Ολοκλήρωσα την ειδικότητα τον Ιανουάριο του 2019 και από τον Σεπτέμβριο ξεκίνησα την εξειδίκευσή μου στην Παιδιατρική Ενδοκρινολογία. Από το τέλος της διατριβής μου μέχρι σήμερα συνεχίζω να ασχολούμαι με την έρευνα παράλληλα με το κλινικό έργο.
–Έχετε τιμηθεί με το βραβείο Young Investigator Award 2020, τι σημαίνει αυτό για εσάς;
–Το βραβείο Young Investigator Award 2020 της Πανευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας για εμένα είναι υψίστης σημασίας. Επιστήμονες γιατροί απ’ όλο τον κόσμο υποβάλλουν κάθε χρόνο υποψηφιότητα για το εν λόγω βραβείο. Η επιλογή του καλύτερου νεαρού επιστήμονα γίνεται με βάση το βιογραφικό του αλλά και την εμπειρία του στη βασική έρευνα. Λαμβάνονται υπόψιν ο αριθμός των δημοσιεύσεων σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά αλλά και η μέχρι τώρα πορεία στον χώρο της έρευνας. Αποτελεί ηθική καταξίωση, γιατί πραγματικά αφιέρωσα (και αφιερώνω) ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της μέχρι τώρα ακαδημαϊκής και επιστημονικής μου σταδιοδρομίας στην έρευνα. Οι ατέλειωτες ώρες στο εργαστήριο, οι κόποι και οι αγωνίες νιώθω ότι ανταμείβονται, κάτι που μου δίνει επιπλέον δύναμη να συνεχίσω να ασχολούμαι με την έρευνα με ακόμη περισσότερο πάθος και μεράκι. Επιπλέον νιώθω ότι με το βραβείο αυτό κάνω περήφανη τόσο την Ελλάδα όσο βέβαια και την Κύπρο. Να σημειώσω ότι είναι η δεύτερη φορά που η Πανευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδιατρική Ενδοκρινολογίας τιμά την Ελλάδα και η πρώτη φορά που τιμά την Κύπρο. Είναι πολύ σημαντική η προβολή μας στο εξωτερικό, γιατί με αυτό αποδεικνύουμε ότι παρόλο που είμαστε δύο μικρές χώρες στον παγκόσμιο χάρτη εντούτοις υπάρχουν μυαλά, αξιόλογοι επιστήμονες οι οποίοι μπορούν να ξεχωρίσουν ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι έρευνες διεξάγονται με πενιχρά κονδύλια σε σχέση με τα εργαστήρια του εξωτερικού, εντούτοις τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών καταφέρνουν να ξεχωρίζουν και να προβάλλονται τόσο στα συνέδρια του εξωτερικού όσο και μέσα από τις δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά μεγάλου κύρους και εμβέλειας.
–Πώς συνδέεται το στρες με την ενδοκρινολογία;
–Το στρες είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ενδοκρινολογία. Η ενδοκρινολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής που μελετά τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος του οργανισμού. Το σύστημα αυτό αναφέρεται σε όλες τις ορμόνες, οι οποίες παράγονται από τους ενδοκρινείς αδένες. Οι ενδοκρινείς αδένες και οι ουσίες που παράγουν είναι το μέσο με το οποίο ο εγκέφαλος συντονίζει τη λειτουργία όλων των κυττάρων και συστημάτων του σώματος. Οι ορμόνες, λοιπόν, εκκρίνονται και μεταφέρονται μέσα από το αίμα στα όργανα και διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην καλή του λειτουργία. Ρυθμίζουν πολλές λειτουργίες του σώματος, όπως τον μεταβολισμό, την αναπαραγωγική υγεία, την όρεξη, τη θερμοκρασία του σώματος, τον ύπνο, την ανάπτυξη και διατήρηση της υγείας του οργανισμού. Παράλληλα, οι ορμόνες συντελούν σε μεγάλο βαθμό στη ρύθμιση της διάθεσης και του ψυχισμού. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η σύνδεση του στρες με την ενδοκρινολογία.
–Εξηγήστε μας πώς…
–Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχει το σύστημα του στρες, που ενεργοποιείται υπό την επίδραση στρεσογόνων παραγόντων, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε φυσικοί είναι αντιλαμβανόμενοι. Ανάλογα με την διάρκεια τους διακρίνονται σε οξείς και χρόνιους, οι οποίοι θεωρούνται και περισσότερο επιβλαβείς. Όταν ο άνθρωπος δεχτεί ένα ή και περισσότερα στρεσογόνα ερεθίσματα, τότε το σύστημα του στρες ξεκινά να λειτουργεί παράγοντας διάφορες ορμόνες. Βασικές ορμόνες του στρες είναι η κορτιζόλη και οι κατεχολαμίνες αδρεναλίνη και νοραδρεναλινη. Οι ορμόνες αυτές παράγονται από το σύστημα του στρες ώστε ο οργανισμός να αντιμετωπίσει την κατάσταση του στρες και να επαναφέρει τον οργανισμό σε κατάσταση ηρεμίας. Όταν ένας ανθρώπινος οργανισμός βρίσκεται διαρκώς στρεσαρισμένος, τότε ο σύστημα του στρες αναγκαστικά δουλεύει αδιάκοπα, οι ορμόνες του στρες εκκρίνονται συνεχώς στον οργανισμό κάτι το οποίο είναι επιβλαβές και μπορεί να δημιουργήσει μακροχρόνια προβλήματα υγείας.
Πολύ στρες στα παιδιά
–Το στρες συναντάται στα παιδιά και στους έφηβους στον ίδιο βαθμό με τους ενήλικες;
–Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς το στρες παρατηρείται στον ίδιο βαθμό με τους ενήλικες. Αυτό το βλέπουμε καθημερινά στο νοσοκομείο ακόμη και σε πολύ μικρά παιδάκια. Αυτό έχει να κάνει με τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Οι γονείς δουλεύουν αρκετές ώρες, συνεπώς απουσιάζουν από το σπίτι αρκετές ώρες με αποτέλεσμα ο στενός δεσμός των μελών της οικογένειας να έχει χαλαρώσει. Τα παιδιά από πολύ μικρά ξεκινούν αρκετές δραστηριότητες με αποτέλεσμα να μην τους απομένει ελεύθερος χρόνος να χαλαρώσουν και να ασχοληθούν με το παιχνίδι. Οι απαιτήσεις των σχολείων από το δημοτικό μέχρι και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι πάρα πολύ μεγάλες, ο φόρτος μελέτης στο σπίτι μεγάλος και η ανάγκη για φροντιστήρια δεν αφήνουν περιθώρια στα παιδιά να χαλαρώσουν και είναι μονίμως στρεσαρισμένα. Να τονίσω επίσης ότι η τεχνολογία που έχει εισβάλει στη ζωή όλων μας είναι βασικός παράγοντας επιδείνωσης του στρες. Τα παιδιά στον λίγο ελεύθερό τους χρόνο επιλέγουν να περνούν αρκετές ώρες μπροστά από τον υπολογιστή, παίζοντας παιχνίδια κάτι το οποίο σαφώς δεν βοηθά στη χαλάρωσή τους.
–Υπάρχει κάποια κατηγοριοποίηση;
–Οι διαταραχές που συνδέονται με το στρες ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες, τις σωματικές, τις ψυχολογικές και τις διαταραχές της συμπεριφοράς. Ξεκινώντας από τις σωματικές διαταραχές, το στρες συνδέεται άμεσα με πονοκεφάλους, ημικρανίες και πρωινή κόπωση. Έρευνες έχουν δείξει ότι το στρες επηρεάζει την εμφάνιση του διαβήτη γιατί η συνεχής έκκριση της κορτιζόλης κατά την ανταπόκριση στο στρες, συμβάλλει στην αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Επιπλέον, η έκθεση στο στρες μπορεί να συμβάλει ώστε ο ασθενής να χάνει τον έλεγχο και να παραμελεί τον εαυτό του, να διαταράσσει το διαιτολόγιό του και να παραμελεί τη φυσική άσκηση με αποτέλεσμα την εμφάνιση της παχυσαρκίας. Ακόμη, έρευνες της τελευταίας δεκαετίας έδειξαν ότι το στρες συμβάλει στην παρουσίαση διαταραχών που σχετίζονται με την ψυχική υγεία όπως η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές.
–Πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;
–Αυτό που μπορούμε να κάνουμε ώστε να μειώσουμε τα επίπεδα του στρες είναι αρχικά η βελτίωση του τρόπου ζωής. Τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά θα πρέπει να υιοθετήσουν μια ιδανική ρουτίνα και ένα υγιεινό τρόπο ζωής. Πιο συγκεκριμένα η ποιότητα του ύπνου, η ισορροπημένη διατροφή, η ένταξη της άσκησης στην ζωή τους και η αποφυγή βλαβερών συνηθειών για τον οργανισμό όπως είναι το κάπνισμα και το αλκοόλ θα βοηθήσει κατά πολύ στην μείωση των επιπέδων του στρες, Ακόμη ένα ισορροπημένο εβδομαδιαίο πρόγραμμα, στο οποίο θα εντάσσεται χρόνος για ξεκούραση, ποιοτικές δραστηριότητες μεταξύ των μελών της οικογένειας όπως εκδρομές στη φύση, στη θάλασσα, ελεύθερο παιχνίδι για τα παιδιά πέραν των εβδομαδιαίων δραστηριοτήτων τους θα δημιουργούσαν μια πολύ καλή υποδομή ώστε το στρες να περιοριστεί στο χαμηλότερο επίπεδο.
Η Κύπρος είναι στα πλάνα μου
–Ο χώρος δράσης σας είναι η Ελλάδα. Είχατε δεχθεί προτάσεις από ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού;
–Στην Ελλάδα βρίσκομαι από το 1999. Όταν αποφοίτησα από την Ιατρική Σχολή μου δόθηκαν όλες αυτές οι ευκαιρίες που ήθελα ώστε να πραγματοποιήσω και σχεδόν να ολοκληρώσω την ακαδημαϊκή μου πορεία. Κατά καιρούς σκέφτηκα να μεταβώ σε επιστημονικά κέντρα του εξωτερικού κάτι το οποίο δεν έκανα, γιατί πραγματικά ένιωθα ότι στο εξωτερικό δεν θα έπαιρνα κάτι περισσότερο σε επίπεδο γνώσεων και έρευνας απ’ αυτά που μου έδωσε η Ελλάδα. Μπορεί στα ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας να μην υπάρχουν τα λεφτά που υπάρχουν στο εξωτερικό, υπάρχουν όμως σπουδαία μυαλά, εξαιρετικοί καθηγητές και επιστήμονες που όταν κανείς έχει όρεξη και είναι προσηλωμένος στο στόχο του και θέλει να πάει μπροστά, μπορεί να το πετύχει.
–Η Κύπρος βρίσκεται στα πλάνα σας; Θα μπορούσατε να επιστρέψετε και να προσφέρετε τις γνώσεις σας;
–Βεβαίως η Κύπρος είναι στα πλάνα μου. Ήδη έχω διανύσει τον πρώτο χρόνο εξειδίκευσης μου στην Παιδιατρική Ενδοκρινολογία στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» και μου έχουν απομείνει άλλα δύο χρόνια. Ολοκληρώνοντας λοιπόν νιώθω την ανάγκη επαναπατρισμού ώστε να προσφέρω και εγώ με τη σειρά μου στον τομέα της υγείας αλλά και τις έρευνας το μέγιστο δυνατό.
