Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
«Κοντά τα χέρια» για το 2022 σε σχέση με τις δαπάνες βάζει η Κύπρος. Οι δαπάνες, βάσει του προϋπολογισμού του 2022, αναμένεται να παρουσιάσουν μικρή μείωση σε σύγκριση με τον περσινό, καθώς η Κυβέρνηση από ό,τι φαίνεται, βάσει των χαρακτηριστικών του προϋπολογισμού, θέλει να τις κρατήσει όσο το δυνατό πιο χαμηλά. Εξάλλου, από τους τελευταίους πέντε προϋπολογισμούς, μόνο του 2018 οι συνολικές δαπάνες παρουσίαζαν μείωση, με τις επόμενες χρονιές, μέχρι και το τρέχον 2021 οι δαπάνες να παρουσιάζονται αυξημένες. Τις δύο τελευταίες χρονιές, του 2020 και του 202, υπήρξε μια άνευ προηγουμένου κρίση (πανδημική αυτή τη φορά) στη διάρκεια της οποίας χρειάστηκαν συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί και έκτακτες δαπάνες. Για το 2022, όμως, το Υπουργείο Οικονομικών, ως το καθ΄ ύλην αρμόδιο για την προετοιμασία του προϋπολογισμού, θα θέλει σίγουρα εν πρώτοις να μην υπάρξουν άλλες απώλειες δημοσιονομικών εσόδων, όπως έγινε κατά την περίοδο εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων κατά την περίοδο της πανδημίας, αλλά και κατά δεύτερον, να μην αυξηθούν οι δαπάνες στην περίπτωση που θα επανέλθουν μέτρα για να την αντιμετώπισή της, με αποτέλεσμα να απαιτηθούν δαπάνες για στήριξη της κυπριακής οικονομίας. Βάσει του προϋπολογισμού του 2022 που θα συζητηθεί στην Επιτροπή Οικονομικών την Δευτέρα 18 Οκτωβρίου, οι συνολικές δαπάνες αναμένεται να παρουσιάσουν μικρή μείωση σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο και προϋπολογίζονται στα 8.407,8 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 8.479,4 εκατ. ευρώ το 2021. Οι δαπάνες προσωπικού, περιλαμβανομένων των συντάξεων και των φιλοδωρημάτων, υπολογίζεται να αυξηθούν κατά περίπου 3% και να ανέλθουν στα 3.044 εκατ. ευρώ (2022) σε σύγκριση με 2.961 εκατ. ευρώ (2021). Όπως εξηγεί το Υπουργείο στο Τμήμα συνολικών δαπανών, η πιο πάνω αύξηση οφείλεται κυρίως, στην καταβολή της ΑΤΑ, των προσαυξήσεων και της αύξησης της απασχόλησης. Όσον αφορά στις λειτουργικές δαπάνες, προβλέπεται να αυξηθούν κατά περίπου 8% το 2022 και να ανέλθουν στα 972 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 899 εκατ. ευρώ το 2021.
Ψαλίδι στις μεταβιβαστικές
Όπως αναφέρεται στον Προϋπολογισμό του 2022, οι μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούνται κυρίως από τις κοινωνικές παροχές, τις χορηγίες προς οργανισμούς δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς και τη συνεισφορά προς τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το ΓεΣΥ και τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το 2022, η πιο πάνω κατηγορία προβλέπεται να μειωθεί κατά περίπου 8% και να περιοριστεί στα 3.049 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 3.332 εκατ. ευρώ το 2021. Οι μειώσεις στις μεταβιβαστικές πληρωμές οφείλονται, κυρίως, στις μειώσεις των προνοιών για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Πρόσθετα, οι αναπτυξιακές δαπάνες, (έργα υπό κατασκευή, συγχρηματοδοτούμενα έργα, εκπαιδεύσεις, χορηγίες σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, πάγια, κλπ.) οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 10% το 2022 και να φθάσουν περίπου, στα 1.135 εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με 1.032 εκατ. ευρώ το 2021. Σημειώνεται πως η πιο πάνω αύξηση παρατηρείται λόγω έναρξης της υλοποίησης μεγάλων αναπτυξιακών έργων συμπεριλαμβανομένων οδικών, κτηριολογικών και άλλων έργων καθώς και για την προώθηση έργων που έχουν περιληφθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ). Σημειώνεται ότι η πρόνοια για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα των οποίων διαχειριστική αρχή είναι η ΓΔ ΕΠΣΑ, συνεχίζει να περιλαμβάνεται στο συγκεντρωτικό κονδύλι της ΓΔ ΕΠΣΑ για μεγαλύτερη ευελιξία και για επίτευξη όσο το δυνατό μεγαλύτερης απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Όπως τονίζεται στο σχετικό μέρος του Προϋπολογισμού του 2022, για τα υπόλοιπα συγχρηματοδοτούμενα έργα που αφορούν το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, τα Ταμεία Εσωτερικής Ασφάλειας, καθώς και διάφορα Ανταγωνιστικά Προγράμματα, οι σχετικές πρόνοιες περιλαμβάνονται στα αρμόδια Υπουργεία.
Μείωση και στους τόκους
Την ίδια ώρα, αξίζει να σημειωθεί πως οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους (τόκοι) παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 13% για το 2022 και συγκεκριμένα υπολογίζονται στα 458,2 εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με 529,5 εκατ. ευρώ το 2021.
Ταυτόχρονα, όσον αφορά στην κατανομή των πρωτογενών δαπανών, αυτή έγινε αφού λήφθηκαν υπόψη οι προτεραιότητες πολιτικής όπως αντικατοπτρίζονται στο Κυβερνητικό Πρόγραμμα και στο Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2022 – 2024 που έχει υιοθετηθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, καθώς και οι δεσμεύσεις ή υποχρεώσεις του κάθε Υπουργείου χωριστά. Η κατανομή πιστώσεων κατά κεφάλαιο, έχει ως εξής: Για Συνταγματικές Εξουσίες 84,2 εκατ. το 2022 έναντι 85,2 το 2021, για Συνταγματικές Υπηρεσίες 33 εκατ. το 2022 έναντι 31,6 εκατ. το 2021, για Ανεξάρτητες Υπηρεσίες 24,8 εκατ. το 2022, έναντι 23,9 εκατ. το 2021, για Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής 117,9 εκατ. ευρώ το 2022 έναντι 97,8 εκατ. το 2021, για Υφυπουργείο Τουρισμού 53,7 εκατ. το 2022 έναντι 47 εκατ. το 2021, για Υφυπουργείο Ναυτιλίας 17,2 εκατ. το 2022 έναντι 14,5 εκατ. το 2021, για Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας 541 χιλ. ευρώ το 2022, για το Υπουργείο Άμυνας 470 εκατ. το 2022 έναντι 437 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Γεωργίας 297 εκατ. το 2022 έναντι 273 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Δικαιοσύνης 356 εκατ. το 2022 έναντι 337,5 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Ενέργειας 122 εκατ. το 2022 έναντι 89,7 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Εργασίας 625 εκατ. το 2022 έναντι 1,12 δισ. ευρώ το 2021, για το Υπουργείο Εσωτερικών 609 εκατ. το 2022 έναντι 556 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Εξωτερικών 98,6 εκατ. το 2022 έναντι 104,3 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Οικονομικών 1,74 δισ. ευρώ το 2022 έναντι 2,1 δισ. ευρώ το 2021, για το Γενικό Λογιστήριο 73,9 εκατ. το 2022 έναντι 102,1 εκατ. το 2021, για το Υπουργείο Παιδείας 1,23 δισ. ευρώ το 2022 έναντι 1,17 δισ. το 2021, για το Υπουργείο Μεταφορών 388,8 εκατ. το 2022 έναντι 329,9 εκατ. το 2021και για το Υπουργείο Υγείας 1,05 δισ. το 2022, έναντι 1,01 δισ. το 2021.
Οι κίνδυνοι για τα δημοσιονομικά
Σύμφωνα με την έκθεση δημοσιονομικών κινδύνων για το 2022, κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν πρώτον από την απώλεια δημοσιονομικών εσόδων λόγω μείωσης στην οικονομική δραστηριότητα από την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού. Δεύτερον, από την αύξηση δαπανών για στήριξη της οικονομίας σε περίπτωση επαναφοράς μέτρων συγκράτησης της εξάπλωσης του κορωνοϊού (lock down). Τρίτον, από αρνητικές μακροοικονομικές εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο με αρνητικές επιπτώσεις σε βασικούς παραγωγικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας που θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο (από τον προβλεπόμενο) ρυθμό ανάπτυξης και, κατά συνέπεια, θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο, κατά κύριο λόγο, στις επιδόσεις των δημόσιων οικονομικών. Τέταρτον, καταβολή, εκ μέρους του κράτους, ποσών που αφορούν κυβερνητικές εγγυήσεις που δόθηκαν προς τρίτους. Πέμπτον, από κινδύνους που ελλοχεύουν στο τραπεζικό σύστημα, όπως ψηλός δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων και η περαιτέρω αύξηση του δείκτη απόρροια των επιπτώσεων από την συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας ελέω πανδημίας. Έκτον, από αρνητικές οικονομικές επιδόσεις των Κρατικών Οργανισμών, των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα. Έβδομον, από προκλήσεις και υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από τη μη εύρυθμη λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) και του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ). Όγδοον, όπως καταγράφεται στην έκθεση κινδύνων, από προκλήσεις και υπέρμετρες δαπάνες που ενδέχεται να προκύψουν από την αυξημένη ροή μεταναστών.
