Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η πανδημία, εκτός από τους κανονικούς ρυθμούς στην καθημερινότητά μας, έφερε τα πάνω κάτω και στην κτηματαγορά. Εκεί που θεωρούσαν πολλοί ειδικοί του κλάδου πως δεν διαφαίνονταν μειώσεις (πριν την πανδημία) για τα επόμενα χρόνια στα ακίνητα, η πανδημική κρίση όχι μόνο ανέκοψε την αυξητική τάση των τιμών των κατοικιών, αλλά σε μερικές επαρχίες παρατηρήθηκαν και μειώσεις.
Την ίδια ώρα, αν και οι μειώσεις δεν είναι μεγάλες στις τιμές των κατοικιών είτε αυτές που ήδη παρατηρήθηκαν, είτε αυτές που πρόκειται να γίνουν στο άμεσο μέλλον, πιέσεις θα δεχθούν οι επαγγελματικοί χώροι γραφείων. Γίνεται αντιληπτό πως θα υπάρξουν κάποιες διαφοροποιήσεις στις τιμές των ακινήτων στο αμέσως επόμενο διάστημα και η διακύμανσή τους θα εξαρτηθεί από την οικονομική κατάσταση των ιδιοκτητών, αλλά και την οικονομική κατάσταση των πολιτών που επηρεάστηκαν περισσότερο από την πανδημία.
Η στήριξη του κράτους που έχει δοθεί, αλλά και η διάρκεια των απαγορεύσεων από εδώ και πέρα μέχρι να επανέλθουμε στην κανονικότητα, θα λειτουργήσουν καταλυτικά στις όποιες αποφάσεις για τα ακίνητα. Οι προβλέψεις πάντως θέλουν το κυπριακό ΑΕΠ να φθάνει στο επίπεδο που προϋπήρχε της πανδημίας το τρίτο τρίμηνο του 2022. Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, στο οικονομικό της δελτίο, αναφέρει ότι στους πρώτους δέκα μήνες του 2020 ο τομέας των ακινήτων συνέχισε να παρουσιάζει επιβράδυνση στην ανοδική πορεία που κατέγραψε τα προηγούμενα χρόνια. Οι τιμές των οικιστικών ακινήτων μέχρι και το δεύτερο τρίμηνο του 2020, όπως αναφέρει, παρουσίασαν συγκρατημένες αυξήσεις. Εντούτοις, οι αυξήσεις στις τιμές κατοικιών επιβραδύνθηκαν το τρίτο τρίμηνο του 2020 με κάποιες επαρχίες να παρουσιάζουν μειώσεις μετά από αρκετό καιρό.
Η ΚΤΚ σχολιάζει πως οι τιμές κατοικιών εν μέρει υποστηρίζονται και από τα μέτρα της κυβέρνησης για στήριξη της ανεργίας, για ενίσχυση της ζήτησης στεγαστικών δανείων και το μορατόριουμ αναβολής δόσεων δανείων, ενώ ενδεικτική είναι επίσης η αύξηση της ζήτησης για ακίνητα από ντόπιους, κάτι που επίσης στηρίζει τις τιμές των ακινήτων. Παρόλα αυτά, η ΚΤΚ υπογραμμίζει ότι το μέλλον του τομέα προβλέπεται αβέβαιο εν μέσω των αυξανόμενων πιέσεων που προέρχονται τόσο από την επίδραση της πανδημίας όσο και από άλλους παράγοντες όπως την διακοπή του Προγράμματος των Πολιτογραφήσεων και την προβλεπόμενη επιτάχυνση των εκποιήσεων. Οι αγοραπωλησίες ακινήτων σε παγκύπρια βάση, σύμφωνα με τα στοιχεία του Κτηματολογίου, παρουσίασαν ετήσια μείωση 23,9% για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2020.
Η μείωση αυτή αντιστοιχεί σε ετήσιες μειώσεις 16,1% και 33,8% στις πωλήσεις σε ντόπιους και ξένους, αντίστοιχα, ενώ σε επίπεδο επαρχίας, η μόνη επαρχία που παρουσίασε ετήσια αύξηση κατά την εν λόγω περίοδο ήταν η Λευκωσία (3,1%), η οποία μάλιστα οφείλεται σε αύξηση στις αγορές από ντόπιους (8,9%), ενώ οι υπόλοιπες επαρχίες κατέγραψαν μείωση στα πωλητήρια έγγραφα τόσο για ντόπιους όσο και για ξένους. Βάσει του οικονομικού δελτίου της Κεντρικής, οι διαφοροποιήσεις στις αυξήσεις ανά τύπο κατοικιών (οικίες και διαμερίσματα) και ανά επαρχία που καταγράφηκαν σε προηγούμενα τρίμηνα συνεχίστηκαν εν μέρει και κατά τα πρώτα δύο τρίμηνα του 2020, με τις τιμές διαμερισμάτων στη Λεμεσό να καταγράφουν μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες επαρχίες. Αντίθετα, όπως αναφέρει, οι ετήσιες αυξήσεις στις τιμές διαμερισμάτων στην επαρχία Λάρνακας παρουσίασαν σημαντική επιβράδυνση σε σχέση με προηγούμενα τρίμηνα.
Κάτω 15% για καταστήματα
Σύμφωνα με έρευνα και εκτιμήσεις της εταιρείας «Δανός και Συνεργάτες», η επαγγελματική στέγη, κυρίως τα καταστήματα λιανικής και εστίασης, είναι αυτή που συνεχίζει να δέχεται τις επιπτώσεις του COVID-19. Όπως αναφέρει σχετικό «ριπόρτ» της εταιρείας για τις τιμές, τα ενοίκια και τις αποδόσεις ων καταστημάτων, «όπως εξελίσσεται η πανδημία θα υπάρξουν εστιατόρια, καφετέριες και καταστήματα του λιανικού εμπορίου που θα κλείσουν, αν δεν υπάρξει άμεσα ουσιαστική κρατική στήριξη. Παρομοίως οι τουριστικές μονάδες και συναφή δραστηριότητες. Η μείωση ενοικίων των καταστημάτων, ακόμα και στα νέα συμβόλαια μετά την εξομάλυνση της κατάστασης, εκτιμάται ότι θα φτάσει περίπου το 15%, ενώ σε δρόμους που δεν είναι «πρώτης προβολής» η πτώση αναμένεται να φτάσει μέχρι και 20%.
Από την άλλη, η αυξημένη ζήτηση για αποθηκευτικούς χώρους κοντά όμως στις αγορές λιανικής αναμένεται να διευρυνθεί και να διατηρήσει τις τιμές σε ικανοποιητικά επίπεδα και σταθερά στα προ πανδημικής κρίσης επίπεδα. Επίσης, μικρή ή καθόλου πτώση ενοικίων εκτιμάται ότι θα σημειώσουν τα ακίνητα, που μεταξύ των άλλων, θα διαθέτουν μικρούς σχετικά εκθεσιακούς χώρους πωλήσεων αλλά και μεγαλύτερους χώρους αποθήκευσης σε ενιαία λειτουργικότητα». Ανάλογο κλίμα μειώσεων εκτιμάται από την εταιρεία, ότι θα επικρατήσει και στους επαγγελματικούς χώρους γραφείων.
Όπως τονίζει, «η πανδημική κρίση αναμένεται να προκαλέσει αφενός απώλεια θέσεων εργασίας και αφετέρου αλλαγές στον τρόπο εργασίας, με την εξ αποστάσεως εργασία να κερδίζει περισσότερο έδαφος. Βέβαια, θεωρείται ότι θα περάσει αρκετό χρονικό διάστημα, ώστε να καθοριστεί ποιοι και πόσοι εργαζόμενοι, αλλά και με ποια μορφή εργασιακής σχέσης θα συνεχίσουν να δουλεύουν». Όσον αφορά τα μισθώματα στις αστικές κατοικίες και στα διαμερίσματα, η «Δανός» εκτιμά ότι «δεν θα υπάρξουν μεγάλες μειώσεις και θα μείνουν ανθεκτικά στη ζήτηση όπως στα προ πανδημικής κρίσης επίπεδα, εκτός κάποιων περιπτώσεων, όπου υπολογίζεται μείωση της τάξης του 15%.
Αυτό που θα αλλάξει εκτιμάται ότι θα είναι η βραχυχρόνια μίσθωση (τύπου Airbnb), η οποία είχε ήδη αρχίσει να υποχωρεί λόγω Covid19. Από την άλλη πλευρά, η «Δανός»τονίζει ότι ίσως παρατηρηθεί μικρή αύξηση στη ζήτηση κατοικιών, οι οποίες στο άμεσο μέλλον θα είναι «προσαρμοσμένες» στον Covid-19. H πανδημία και γενικότερα το «lockdown» έδειξαν τη σημασία μιας κατοικίας για τα μέλη μιας οικογένειας, η οποία ενδείκνυται να εξασφαλίζει άνετους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, ώστε κάθε μέλος της οικογένειας να έχει τη δυνατότητα να εκτελεί απρόσκοπτα τις εργασίες και ενδιαφέροντά του.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
