Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ενα χρόνο μετά την ψήφιση του νομικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων τον Ιούλιο του 2018, ανοίγει για ακόμα μία φορά το κεφάλαιο των εκποιήσεων και φέρνει μεγάλους πονοκεφάλους σε τραπεζικά ιδρύματα, Κεντρική Τράπεζα και Κυβέρνηση.
Οι πέντε διαφορετικές προτάσεις νόμου, οι οποίες θα συζητηθούν στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών την Πέμπτη και αφορούν τον Περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμο, θα έχουν ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι προθεσμίες για αποστολή των σχετικών επιστολών εκποιήσεων, που σύμφωνα με τις τράπεζες θα επιβραδύνει σημαντικά τις διαδικασίες εκποίησης, και κατ’ επέκταση την προσπάθεια μείωσης των ΜΕΔ, ενώ παράλληλα θα μειώσει δραματικά την αξία των εξασφαλίσεων των δανείων με τεράστιες συνέπειες για τα κεφάλαια των τραπεζών.
Οι τράπεζες προχωρούν σε μία κατά μέτωπο επίθεση στην Βουλή των Αντιπροσώπων, λέγοντας παρασκηνιακά πως τέτοιοι νόμοι προσδίδουν κίνητρα προστασίας μεγαλο-οφειλετών, αλλά επίσης χαλούν τη φήμη και την αξιοπιστία της χώρας ως μίας σταθερής οικονομίας. Η Κύπρος εξάλλου, ως μικρή χώρα, έχει για όπλο στην φαρέτρα της την πολιτικοοικονομική αξιοπιστία, που φέρει με το σταθερό φορολογικό σύστημα από το 2003, νόμους που δεν αλλάζουν εάν ψηφιστούν και όλα τα συναφή. Εάν απωλέσει αυτό της το κριτήριο, τότε οι επενδυτές θα χάσουν την θεώρηση που έχουν γι’ αυτή, υιοθετώντας την άποψη πως είναι χώρα στην οποία αλλάζουν συνεχώς οι νόμοι της.
Η μεγάλη εικόνα είναι πως ένας από τους λόγους για τον οποίο ήρθαν επενδυτές από το 2018 στην Κύπρο αγοράζοντας μη εξυπηρετούμενα δάνεια και εισχωρώντας ως επενδυτές με κεφάλαια στις τράπεζες, ήταν και το ανανεωμένο νομικό πλαίσιο για εξυπηρέτηση των προβληματικών δανείων. Επίσης, η παραβίαση των δεσμεύσεων ως χώρα έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα δημιουργήσει την εικόνα ότι η χώρα είναι ανακόλουθη. Πλέον, η όποια αλλαγή γίνει θα θέσει «τρικλοποδιά» σε αυτούς τους νόμους και θα λειτουργεί αποθαρρυντικά στους δυνητικούς επενδυτές, ειδικά σε μια περίοδο, που οι συζητήσεις των τραπεζών με επενδυτές και ταμεία για αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι εντατικές.
Αλλαγές στη νομοθεσία καθιστά απαγορευτική για τα δεύτερα μέρη οποιαδήποτε πράξη. Μην ξεχνάμε πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμεύτηκε τόσο για την θέσπιση ενός αποτελεσματικού πλαισίου εκποιήσεων και για έναρξη ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, σε αντάλλαγμα της έγκρισης της κρατικής ενίσχυσης προς το Συνεργατισμό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι νόμοι για τα ΜΕΔ του Ιουλίου του 2018 ήταν η εκπλήρωση των δεσμεύσεων που ανέλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στόχος των κομμάτων που φέρνουν ενώπιον την Επιτροπής Οικονομικών τα τροποποιητικά νομοσχέδια είναι να ψηφιστούν πριν από το κλείσιμο της Βουλής για τις θερινές διακοπές, στα μέσα Ιουλίου. Αν και οι απόψεις διίστανται για τη φύση των προτάσεων νόμου που υπογράφουν ΔΗΚΟ, Κίνημα Οικολόγων και Συνεργασίας Πολιτών, Κίνημα Αλληλεγγύη και Συμμαχία Πολιτών, οι τράπεζες υποστηρίζουν πως θα έχουν ως αποτέλεσμα να προστατευθούν ακόμα περισσότερο οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, αλλά και πιθανότητα να αυξηθούν.
Εξηγούν στην «Κ» πως οι διαδικασίες εκποίησης θα γίνουν αναπόφευκτα πιο αργές και τα δικαστήρια θα «γεμίσουν» με εφέσεις για παραμερισμό της ειδοποίησης για πώληση του ακινήτου τους. Πρόσθετα, αυτές οι τροποποιήσεις θα φέρουν επιπρόσθετες προβλέψεις για τα τραπεζικά ιδρύματα, αφού οι εξασφαλίσεις που έχουν τα προβληματικά δάνεια δεν θα θεωρούνται αρκετές από τους Ευρωπαίους επόπτες. Οι προβλέψεις σημαίνουν χρησιμοποίηση κεφαλαίων, άρα αναπόφευκτα θα πρέπει να εξευρεθούν και νέα κεφάλαια. Διαδικασία πολύ δύσκολη για μία τράπεζα, την ίδια στιγμή που η τραπεζική βιομηχανία παγκοσμίως δεν είναι η πρώτη σε προτίμηση από επενδυτικής σκοπιάς.
Σε ένα κακό σενάριο δε, που θυμίζουν εποχές Συνεργατισμού, οι φορολογούμενοι θα κληθούν να πληρώσουν ξανά το όποιο τίμημα μιας πιθανής αποσταθεροποίησης του τραπεζικού τομέα.
Καθοριστικές λεπτομέρειες
Από τις πέντε συνολικά προτάσεις νόμου που θα αλλάξουν το νόμο των εκποιήσεων, η δεύτερη κατά σειρά είναι και αυτή που θα φέρει τις τράπεζες στη δύσκολη προαναφερθείσα θέση. Σύμφωνα με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, θα δίνεται το δικαίωμα στον ενυπόθηκο οφειλέτη να μπορεί να καταχωρίσει έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο για παραμερισμό της ειδοποίησης της σκοπούμενης πώλησης εάν «ο ενυπόθηκος δανειστής, στην περίπτωση που είναι αδειοδοτημένο πιστωτικό ίδρυμα ή αγοραστής κατά την έννοια του περί Αγοραπωλησίας Πιστωτικών Διευκολύνσεων και για Συναφή Θέματα Νόμου, παραβίασε την υποχρέωσή του να προβεί σε διαδικασία αναδιάρθρωσης των χορηγήσεων του ενυπόθηκου οφειλέτη στη βάση των προνοιών της περί της Διαχείρισης Καθυστερήσεων Οδηγίας του 2015 της Κεντρικής Τράπεζα και των σχετικών παραρτημάτων της».
Τραπεζικοί κύκλοι εξηγούν στην «Κ» πως πρώτον αυτό δεν σημαίνει ότι όντως οι ισχυρισμοί του ενυπόθηκου οφειλέτη ευσταθούν, ενώ επίσης θα δίνει το δικαίωμα σε στρατηγικούς κακοπληρωτές να εκμεταλλεύονται την εν λόγω πρόνοια και να εγείρουν κακόπιστα τέτοιους ισχυρισμούς μόνο και μόνο για να καθυστερούν την διαδικασία. Σχολιάζουν δεν πως η αναδιάρθρωση γίνεται μόνο εάν το χρέος είναι βιώσιμο και η τράπεζα θεωρεί πως μπορεί να δοθεί λύση.
Για ένα άλλο σημείο της πρότασης νόμου σύμφωνα με το οποίο δίνεται το δικαίωμα στον ενυπόθηκο οφειλέτη να μπορεί να καταχωρίσει έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο για παραμερισμό της ειδοποίησης της σκοπούμενης πώλησης εάν έχει απλά καταχωρίσει αίτηση για έκδοση προστατευτικού διατάγματος ή αίτηση για ένταξή του στο σχέδιο ΕΣΤΙΑ, οι τραπεζικοί σημειώνουν πως δεν σημαίνει ότι θα επιτύχουν οι αιτήσεις απλά και μόνο με την καταχώρισή τους.
Ταυτόχρονα, «καυτή πατάτα» χαρακτηρίζουν και την τροποποίηση που προβλέπει ότι σε περίπτωση που το προϊόν πώλησης προέκυψε από πώληση κύριας κατοικίας, τότε αυτό δεν διατίθεται προς εξόφληση του συνόλου των απαιτήσεων του ενυπόθηκου δανειστή μέχρις ότου γίνουν επαρκείς διευθετήσεις από το Επαρχιακό Δικαστήριο για τη στέγαση του ενυπόθηκου οφειλέτη και των μελών της οικογένειάς του. Την χαρακτηρίζουν αρκετά ασαφή κυρίως ως προς το τι θα γίνει σε περίπτωση που ο ενυπόθηκος δανειστής σκόπιμα καθυστερεί να υποβάλει σχετική αίτηση στο Δικαστήριο και επίσης ως προς το τι θα γίνει με το προϊόν πώλησης μέχρι εκείνη την ημερομηνία.
Τέλος, όσον αφορά στην πρόνοια του νόμου που παρέχει το δικαίωμα στην τράπεζα να αγοράζει το ενυπόθηκο ακίνητο δεν θα πρέπει να διαγραφεί.
Διαφορετική ρητορική
Με διαφορετική οπτική παρουσιάζονται οι σχετικές προτάσεις νόμου από τους εισηγητές. Σύμφωνα με τους εισηγητές των πέντε συνολικά προτάσεων νόμου, σκοπός είναι να δίνεται η απαιτούμενη βαρύτητα στις αναδιαρθρώσεις έναντι των εκποιήσεων. Όπως αναφέρουν, πριν από την απόφαση του δικαστηρίου για εκποίηση μίας κατοικίας, θα πρέπει να επιβεβαιώνεται πρώτα ότι έγιναν όλες οι προσπάθειες αναδιάρθρωσης του μη εξυπηρετούμενου δανείου μεταξύ τραπέζης και δανειολήπτη και έπειτα να προχωρά η εκποίηση.
Επί της ουσίας, όπως εξηγεί ο βουλευτής του ΔΗΚΟ και Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Άγγελος Βότσης, «η φιλοσοφία της πρότασης είναι να προωθούνται οι αναδιαρθρώσεις και όχι οι εκποιήσεις που δεν έχει ακολουθηθεί πιστά πρώτα ο κώδικας της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου». Στόχος, όπως είπε, είναι να προωθηθεί η εφαρμογή του κώδικα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για τις αναδιαρθρώσεις και όπου δεν ακολουθήθηκε ορθώς, να βγαίνει απαγορευτικό διάταγμα εκτέλεσης της εκποίησης». Εντούτοις, όπως τόνισε, εκεί που έχουν γίνει όλες οι διαδικασίες μεταξύ τράπεζας και δανειολήπτη δεν θα σταματά την εκποίηση που σωστά θα πρέπει να γίνει. Ο κ. Βότσης κατέληξε πως είναι νόμος που θα «εφαρμοστεί για όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
