Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Με τα πρώτα 157 εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη δοθεί ως προκαταβολή από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, η χώρα έχει μακρύ μεταρρυθμιστικό και επενδυτικό δρόμο ώστε να ξεκλειδωθούν τα επόμενα 85 εκατομμύρια που, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα ζητηθούν τον προσεχή Φεβρουάριο. Το εκτιμώμενο συνολικό κόστος του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου ανέρχεται σε 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ, οι μεταρρυθμίσεις όμως και οι επενδύσεις πρέπει να γίνουν και με τα ορόσημα που έχουν τεθεί, αλλά και στην ολότητά τους.
Η Κύπρος δεν έχει να επιλέξει ποια μεταρρύθμιση θα προχωρήσει ή θα «αφήσει πίσω» και πρέπει βάσει του πλάνου, που έχει δοθεί και έχει εγκρίνει η Κομισιόν, να εφαρμοστούν στην ολότητά τους. Εάν καθυστερήσει ή για οποιοδήποτε λόγο δεν προχωρήσει μία μεταρρύθμιση ή μια επένδυση, τότε δεν δικαιούται ούτε να προχωρήσει σε αίτημα αποδέσμευσης χρημάτων, αλλά ούτε να προχωρήσει και σε επόμενες. Όλο το πλάνο θα καθυστερήσει, άρα και τα χρήματα που θα έπρεπε να λάβει η Κύπρος θα καθυστερήσουν και αυτά με τη σειρά τους. Όπως διαφαίνεται στο επίσημο έγγραφο του Πλάνου του Ταμείου που έχει εγκρίνει η Κομισιόν, η Κύπρος πρέπει μέχρι και το τέταρτο τρίμηνο του 2021 (Q4 του 2021) να έχει προχωρήσει σε 14 μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που αφορούν ενέργεια, δικαστήρια, κυκλική οικονομία και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Οι μεταρρυθμίσεις και οι δράσεις λοιπόν που θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το Δεκέμβριο θα δώσουν το δικαίωμα στην Κύπρο να αιτηθεί τα 85 εκατ. από το Ταμείο και η Κύπρος έπειτα αν πράγματι έχει ολοκληρώσει τη λίστα, εντός 3 μηνών θα λάβει το ποσό. Βάσει των συμφωνηθέντων του Σχεδίου από την Κομισιόν, το σύστημα ελέγχου και παρακολούθησης θα ήταν προαπαιτούμενο για την ορθή λειτουργία του πλάνου που έχει καταρτιστεί.
Έτσι, χθες, Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου, αποφασίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο η δημιουργία ξεχωριστής Διεύθυνσης Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στη Γενική Διεύθυνση ΕΠΣΑ, η οποία θα είναι η Συντονιστική Αρχή του Σχεδίου. Αποκλειστική της ευθύνη θα είναι ο συντονισμός και η παρακολούθηση εφαρμογής του Σχεδίου. Επίσης, όπως ανέφερε μετά τη συνεδρία του Υπουργικού, η αναπληρώτρια Κυβερνητική Εκπρόσωπος κα Νιόβη Παρισινού, καθορίστηκε Διεύθυνση Επαληθεύσεων και Πιστοποίησης του Γενικού Λογιστηρίου ως Εθνικός Συντονιστικός Φορέας για τις επαληθεύσεις και ελέγχους ο οποίος θα υποστηρίζει τη Συντονιστική Αρχή. Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο ο έλεγχος όλων των διαδικασιών και δαπανών που αφορούν το σχέδιο, από την Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου και τον Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας.
Ο Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης, κ. Θεοδόσης Α. Τσιόλας, σχολίασε στην «Κ» μετά τις αποφάσεις της Τρίτης πως γίνεται προσεκτική δουλειά και συνεχής επίβλεψη σε όλα τα τμήματα. Την ίδια ώρα, σημείωσε ότι έχουν αποσταλεί ήδη επιστολές από το Υπουργείο Οικονομικών στα κόμματα, ώστε να υπάρχει ένας εκπρόσωπος ανά κόμμα για την επίβλεψη όλων των οροσήμων που έχουν τεθεί για το Σχέδιο Ανάπτυξης. Τέλος, σημείωσε ότι εκπρόσωπος για επίβλεψη αναμένεται να μπει και από την Πρόεδρο της Βουλής, καταλήγοντας με την επισήμανση ότι «είναι ένα δύσκολο έργο, αλλά με μεγάλα οφέλη για την Κύπρο».
Για την ενέργεια
Για να αιτηθεί η Κύπρος 85 εκατ. τον Φεβρουάριο του 2022, θα πρέπει να έχει προχωρήσει μέχρι τέλος του 2021, συνολικά 14 μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. Η πρώτη αφορά την ανεξαρτητοποίηση του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) από την αρμόδια Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου. Σύμφωνα με τη μεταρρύθμιση, θα πρέπει να γίνει έναρξη ισχύος του περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμου του 2021, ο οποίος θα διευκολύνει το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον ανταγωνισμό και θα τονώσει την υιοθέτηση των ΑΠΕ με τους εξής τρόπους: α) επίτευξη της ανεξαρτητοποίησης του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) από την αρμόδια Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) (αυτονομία διακυβέρνησης, οικονομική αυτονομία και ανεξαρτησία του προσωπικού του ΔΣΜΚ), β) θέσπιση των απαραίτητων μέτρων για τη μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας για οικιακούς και εμπορικούς/βιομηχανικούς πελάτες και γ) δημιουργία συνθηκών διαφάνειας και εμπιστοσύνης για την παροχή κινήτρων σε νέους επενδυτές για την παραγωγή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας.
Η δεύτερη αφορά το κανονιστικό πλαίσιο για την αποθήκευση ενέργειας και να γίνει τροποποίηση των κανόνων μεταφοράς και διανομής και των κανόνων διαπραγμάτευσης και διακανονισμού. Σύμφωνα με την μεταρρύθμιση, στόχος είναι να γίνει έναρξη ισχύος τροποποίησης των κανόνων μεταφοράς και διανομής και των κανόνων διαπραγμάτευσης και διακανονισμού, η οποία θα παράσχει το αναγκαίο κανονιστικό πλαίσιο (κανόνες της αγοράς) και τεχνικές λεπτομέρειες που θα επιτρέψουν στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης:
- Nα συμμετάσχουν στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
- Nα προωθήσουν την ανάπτυξη μιας οικονομικά βιώσιμης, αποδοτικής, ασφαλούς και προσανατολισμένης στον καταναλωτή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία θα δίνει προτεραιότητα στην παραγωγή ηλεκτρισμού από συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Τρίτον, η μεταρρύθμιση αφορά την προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δήμους, κοινότητες και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Θα πρέπει να γίνει έκδοση πρόσκλησης υποβολής προτάσεων για το καθεστώς στήριξης για την προώθηση επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης σε ΜΜΕ, δήμους, κοινότητες και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, μετά την επαλήθευση βάσει του κανονισμού για τις κρατικές ενισχύσεις που θα εφαρμοστεί από τον Έφορο Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων και την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για την έγκριση των στόχων του καθεστώτος. Στόχος της επένδυσης θα είναι να επιτευχθεί κατά μέσο όρο μείωση της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας τουλάχιστον κατά 30%.
Τέταρτον, η μεταρρύθμιση αφορά στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μεμονωμένων μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες, καθώς και αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε νοικοκυριά με άτομα με αναπηρίες. Το ορόσημο που έχει τεθεί μέχρι το τέλος 2021 είναι η πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μεμονωμένων μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες.
Πέμπτον, η μεταρρύθμιση αφορά την ενθάρρυνση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της εξοικονόμησης ενέργειας από τις τοπικές αρχές / τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καθώς και από τις ΜΚΟ και διευκόλυνση της μετάβασης των τοπικών κοινοτήτων προς τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν. Η πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων για τη στήριξη των τοπικών αρχών όσον αφορά τη λήψη μέτρων ενεργειακής απόδοσης δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του Ταμείου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης Ενέργειας. Στόχος της επένδυσης θα είναι να επιτευχθεί κατά μέσο όρο μείωση της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας τουλάχιστον κατά 30 %.
Έκτον, για τα της κλιματικής αλλαγής, η μεταρρύθμιση αφορά την ενίσχυση της ισοτοπικής βάσης δεδομένων παραδοσιακών κυπριακών προϊόντων. Συγκεκριμένα, πρέπει να προχωρήσει η αγορά και εγκατάσταση νέου εξοπλισμού υγρής χρωματογραφίας — φασματογράφου μάζας ισοτοπικού λόγου (LC-IRMS) για ισοτοπικό χαρακτηρισμό.
Έβδομη μεταρρύθμιση, αφορά στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας στη βιομηχανία, κάτι που έχει ήδη εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο. Αφού υπήρξε η δημοσίευση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου για την έγκριση του σχεδίου δράσης, θεωρείται ότι είναι από τους στόχους που έχουν επιτευχθεί.
Απασχόληση και εκπαίδευση
Η όγδοη μεταρρύθμιση αφορά στην εισαγωγή νέου πλαισίου για τη διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής των υποψηφίων για την πλήρωση κενών θέσεων στον δημόσιο τομέα και νέων κανονισμών για την αξιολόγηση των επιδόσεων των εργαζομένων. Τα κύρια στοιχεία είναι τα εξής: i) έναρξη ισχύος νόμου που προβλέπει την αξιολόγηση και επιλογή των υποψηφίων για την πλήρωση θέσεων προαγωγής στον δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένων των διευθυντικών θέσεων, με νέα αξιοκρατικά κριτήρια και μεθόδους βάσει αντικειμενικής αξιολόγησης, και τροποποίηση του νόμου περί δημόσιας υπηρεσίας, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, και ii) έναρξη ισχύος νέων κανονισμών για την εφαρμογή νέου συστήματος αξιολόγησης επιδόσεων για τους δημοσίους υπαλλήλους, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για σκοπούς ανάπτυξης και προαγωγής προκειμένου η διαδικασία αξιολόγησης επιδόσεων και ο μηχανισμός προαγωγής να καταστούν πιο διαφανείς, δίκαιοι, να βασίζονται στις δεξιότητες και να είναι πιο αποτελεσματικοί.
Για τα δικαστήρια
Ένατη μεταρρύθμιση / επένδυση αφορά στην αναβάθμιση της υποδομής των δικαστηρίων. Συγκεκριμένα, είναι η επέκταση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου και πρέπει να προχωρήσει η ολοκλήρωση της κατασκευής της επέκτασης του κτιρίου του Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου για την υποστήριξη της λειτουργίας των νέων δικαστικών αιθουσών ώστε να εκδικάζονται και αστικές υποθέσεις, πέραν των ποινικών υποθέσεων.
Το πλαίσιο για καταπολέμηση της διαφθοράς
Δέκατη μεταρρύθμιση, αφορά τη βελτίωση του νομικού και θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Συγκεκριμένα, πρέπει να γίνει έναρξη ισχύος του νόμου περί διαφάνειας της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και συναφών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων διατάξεων για την πρόληψη της σύγκρουσης συμφερόντων. Ο νόμος ορίζει την υποχρέωση δημοσιοποίησης των επαφών που πραγματοποιούνται μεταξύ των προσώπων που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων και αξιωματούχων ή μελών της κρατικής υπηρεσίας ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή υπαλλήλων προς όφελος των αξιωματούχων οι οποίοι, ακριβώς εκ της θέσεώς τους, έχουν την αρμοδιότητα ή τη δυνατότητα να κινούν τις εν λόγω διαδικασίες ή να διαμορφώνουν το περιεχόμενό τους ή να συμβάλλουν ή να καθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα αυτών. Οι πληροφορίες σχετικά με τις εν λόγω επαφές, καθώς και σχετικά με το περιεχόμενο και τους σκοπούς τους, καταγράφονται επίσημα και δημοσιοποιούνται.
Ενδέκατη μεταρρύθμιση, αφορά επίσης στη βελτίωση του νομικού και θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αναλυτικότερα, υπάρχει πρόνοια για έναρξη ισχύος νόμου για τη προστασία των καταγγελτών που αναφέρουν περιπτώσεις απάτης και διαφθοράς από εσωτερικές κυρώσεις. Ο νόμος περιλαμβάνει συμπληρωματικές διατάξεις σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν πράξεις διαφθοράς στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα (καταγγέλτες, πρόσωπα που δεν συμμετέχουν στις πράξεις), πέραν της προστασίας που προβλέπεται ήδη στον περί προστασίας μαρτύρων νόμο 95(I)/2001. Ο νόμος προβλέπει επίσης μέτρα επιεικούς μεταχείρισης για πρόσωπα που συμμετέχουν σε πράξεις διαφθοράς αλλά αναφέρουν τις εν λόγω πράξεις στην αστυνομία και/ή συνεργάζονται με τις αρχές, με αποτέλεσμα την πλήρη διερεύνηση και δίωξη του αδικήματος.
Ανταγωνιστικότητα
Δωδέκατη μεταρρύθμιση, αφορά στο πλαίσιο και σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Συγκεκριμένα, αφορά στην έναρξη ισχύος των ακόλουθων τριών νόμων: α) Ο περί αγοραπωλησίας πιστωτικών διευκολύνσεων και συναφών θεμάτων (τροποποιητικός) νόμος του 2021, ο οποίος θέτει τους διαχειριστές μη εξυπηρετούμενων δανείων υπό ρύθμιση και εποπτεία από την Κεντρική Τράπεζα· β) Ο περί ακίνητης ιδιοκτησίας (διακατοχή, εγγραφή και εκτίμηση) (τροποποιητικός) νόμος του 2021, ο οποίος παρέχει πρόσβαση στο Κτηματολόγιο για τους διαχειριστές μη εξυπηρετούμενων δανείων και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Ο περί αποδείξεως (τροποποιητικός) νόμος του 2020, ο οποίος εναρμονίζει τις απαιτήσεις κοινοποίησης σε περίπτωση αγοράς δανείου από εταιρεία εξαγοράς πιστώσεων.
Προς ψηφιακή εποχή
Η δέκατη τρίτη μεταρρύθμιση αφορά στην ψηφιοποίηση σε διάφορα υπουργεία/υπηρεσίες της κεντρικής κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, μέχρι το τέλος 2021 θα πρέπει να έχει προχωρήσει το σύστημα αποθετηρίου για λογιστικούς και άλλους ελέγχους: πληροφορίες για την παρακολούθηση της υλοποίησης του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF).
Η δέκατη τέταρτη μεταρρύθμιση αφορά στο σχέδιο δράσης για τις ηλεκτρονικές δεξιότητες — εφαρμογή ειδικών δράσεων. Το εθνικό σχέδιο δράσης για τις ηλεκτρονικές δεξιότητες εγκρίνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, και περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής: α) ανάπτυξη πλατφόρμας ηλεκτρονικής μάθησης, η οποία θα περιλαμβάνει εργαλείο αυτοαξιολόγησης για την ψηφιακή καταλληλότητα, ευρετήριο όλων των διαθέσιμων προγραμμάτων δεξιοτήτων, και περιεχόμενο σχετικά με τις ψηφιακές δεξιότητες και τις διατομεακές ικανότητες· β) σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων και παρεμβάσεων για επαγγελματίες εντός του δημόσιου τομέα σε τομείς όπως η διαχείριση έργων, τα εργαλεία Microsoft, η κυβερνοασφάλεια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ηλεκτρονική συνεργασία και τα εργαλεία παραγωγικότητας· γ) επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές.
Έντυπη Έκδοση.
