Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Στον «πάγο» έχουν βάλει την Κύπρο οι Οίκοι Αξιολόγησης. Από τις αρχές του 2019 έχουν τρεις φορές αποφύγει να αξιολογήσουν το αξιόχρεό της, παρά τις επιτυχημένες εκδόσεις χρέους που προχώρησε εντός του έτους, τη μείωση της ανεργίας και του πλεονάσματος που αγγίζει τα 700 εκατομμύρια ευρώ στους πρώτους επτά μήνες του έτους.
Την Παρασκευή ο οίκος Standard and Poor’s απέφυγε για δεύτερη φορά εντός του έτους να προχωρήσει σε αξιολόγηση και αρκέστηκε σε μία σύνοψη του οικονομικού κλίματος της Κύπρου, τονίζοντας παράλληλα τις «ανοιχτές του πληγές». Δεν λειτουργεί όμως μόνο ο S&P σε ένα «ύφος αναμονής» με την κυπριακή οικονομία, καθότι και ο Οίκος Αξιολόγησης Moody’s που αξιολογεί την Κύπρο στις 20 του Σεπτέμβρη θα προχωρήσει επίσης σε μία «σύνοψη» ή σε ένα «report ακαδημαϊκού χαρακτήρα». Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί όμως η όποια κίνηση –ή η μη κίνηση- των Οίκων ως αρνητική προδιάθεση. Από την αρχή του έτους έχουν ανοίξει τόσα πολλά κεφάλαια για την οικονομία της Κύπρου, τα οποία μπορούν να αλλάξουν εντελώς τα δεδομένα της.
Γι’ αυτό και οι Οίκοι δεν προχωρούν σε μια αξιολόγηση, που μετά από έξι (6) μήνες μπορεί να αντιστρέψουν. Το «κακό» ποδαρικό έκαναν οι αγωγές των δημοσίων υπαλλήλων κατά του κράτους και οι απαιτήσεις για άμεση επαναφορά των μισθών και ωφελημάτων, που βρίσκονται ενώπιον δικαστηρίου. Μετά τη «δημοσιονομική βόμβα» που πιθανόν να προκύψει, σειρά είχε η απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων για αλλαγή του νόμου των εκποιήσεων. Εν τέλει, η θέση των τραπεζών για αποστολή μηνύματος προς τους διεθνείς επενδυτές, τους οίκους αξιολόγησης και τους οφειλέτες ότι θα καθυστερούν σημαντικά ή και θα εμποδίζονται οι εκποιήσεις φαίνεται να έφτασε στους δέκτες τους. Στη συνέχεια, μόνιμα ανοιχτή πληγή της κυπριακής οικονομίας παραμένουν τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια. Πλέον, όμως, η Κύπρος έχει να δείξει έργο, αφού πρώτον πώλησε τη Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα, δεύτερον η Τράπεζα Κύπρου προχώρησε στην πώληση μεγάλου πακέτου ΜΕΔ στο επενδυτικό ταμείο της Apollo και τρίτον δημιούργησε την κρατική «κακή τράπεζα». Οι δύο μεγάλες τράπεζες όμως του νησιού, Τράπεζα Κύπρου και Ελληνική Τράπεζα, βρισκονται σε διαδικασία πώλησης μεγάλων πακέτων ΜΕΔ και οι Οίκοι αναμένουν τις εξελίξεις.
Μιλώντας για «τρεις συν μία πληγές», η «τέταρτη» πληγή δεν είναι ακριβώς πληγή, αλλά σίγουρα ένα ανοιχτό ζήτημα. Και το όνομα αυτού, ΕΣΤΙΑ. Το Σχέδιο ΕΣΤΙΑ, αν και έχει «τις ευχές» των Ευρωπαίων, δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα και οι Οίκοι αναμένουν την εφαρμογή του που πλέον έχει μετατεθεί για Μάρτιο. Εκεί θα γίνουν άλλωστε και οι πρώτες πληρωμές του Σχεδίου.
Αρκετοί δε, εκτιμούν ότι οι Οίκοι αναμένουν τις επιπτώσεις από την εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου Υγείας στην Κύπρο. Ωστόσο, για να διαφανεί η οικονομική του βιωσιμότητα θα χρειαστούν ακόμα πολλά χρόνια και δεν μπορεί να θεωρηθεί ακόμα ως μία πληγή, καθώς ο σκοπός της εφαρμογής του είναι για γενικότερη βελτίωση του προϊόντος της υγείας της Κύπρου.
Σαν αναβολή
Επί της ουσίας, ο Οίκος S&P δεν αξιολόγησε το αξιόχρεο της Κύπρου εντός του 2019, αν και ήταν ο πρώτος που εμπιστεύτηκε και επανέφερε τη χώρα εντός επενδυτικής βαθμίδας στις 14 Σεπτεμβρίου του 2018. Εντούτοις, ήταν και ο πρώτος που ανέβαλε την προγραμματισμένη αξιολόγηση της χώρας για το 2019 που ήταν για τις 8 Μαρτίου, ακολουθώντας την ίδια πρακτική και ο Οίκος Moody’s δύο εβδομάδες αργότερα. Μετά την «τριπλέτα» των αναβαθμίσεων του Φθινοπώρου του 2018 από S&P’s, FitchRatings και DBRS οι μισοί Οίκοι έχουν επιλέξει τη «σιγή» για το αξιόχρεο της Κύπρου και οι άλλοι μισοί τις επιβεβαιώσεις των αξιολογήσεών τους που είχαν προχωρήσει στα τέλη του 2018. Στο πρώτο σετ αξιολογήσεων της Κύπρου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2019 μόνο οι Fitch και DBRS προχώρησαν σε αξιολογήσεις, ενώ κράτησαν μικρό καλάθι και επιβεβαίωσαν απλώς τις αξιολογήσεις του 2018. Οι Moody’s δε, είναι ο μόνος οίκος αξιολόγησης που δεν έχει θέσει εντός επενδυτικής βαθμίδας τη χώρα.
Ένας προς ένας
Η απότομη επαναφορά των ωφελημάτων των δημόσιων υπαλλήλων είναι ένας από τους σοβαρούς κινδύνους. Αν και στην Κύπρο το θέμα έχει μπει στον πάγο την παρούσα στιγμή, οι ευρωπαίοι, οι δανειστές και οι Οίκοι φαίνεται να ανησυχούν ιδιαίτερα. Τον έχουν καταγράψει ως ένα από τους σοβαρότερους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση στα δημόσια οικονομικά και στην οικονομία της Κύπρου, ενώ παρακολουθούν πολύ στενά τις εξελίξεις. Το πλάνο αντίδρασης για την δικαστική απόφαση που δίνει τα ωφελήματα πίσω στους δημοσίους υπαλλήλους ήταν με εφέσεις επί των αποφάσεων αυτών στο Ανώτατο Δικαστήριο και μετά εάν δεν έχει αποτέλεσμα ούτε και αυτό το μέτρο, μέσω της Βουλής θα γίνει προσπάθεια ώστε να τροποποιηθεί το Σύνταγμα. Πέραν των Οίκων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει καταγράψει αυτό τον κίνδυνο ως ένα από τους μεγαλύτερους οικονομικούς που έχει να αντιμετωπίσει το κράτος. Το κόστος στα δημόσια οικονομικά υπολογίζεται από 800 – 1,2 δισ. ευρώ.
Με το νόμο των εκποιήσεων έγινε σάλος το καλοκαίρι του 2019. Την 12η Ιουλίου η Βουλή ψήφισε νομοσχέδιο με το οποίο θα αποδυναμώνονταν κατά πολύ οι πρόνοιες του πλαισίου των εκποιήσεων του 2018. Έκτοτε, έγιναν συνεχόμενες συνεδρίες της Επιτροπής Οικονομικών και εν τέλει σε έκτακτη Ολομέλεια αρχές Αυγούστου ψηφίστηκε άλλο νομοσχέδιο που πάλι άλλαζε το πλαίσιο των εκποιήσεων που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2018, αλλά όχι στο βαθμό του προηγουμένου. Εντούτοις, ο Κεντρικός Τραπεζίτης, Κωνσταντίνος Ηροδότου, δεσμεύτηκε πως θα φέρει μέχρι τον Οκτώβριο τροποποιητικό νομοσχέδιο που θα φέρει μηχανισμό για δάνεια που οδηγούνται στις εκποιήσεις. Προς ανακούφιση των Οίκων, ο μηχανισμός θα έχει την έγκριση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM).
Όσον αφορά στις πωλήσεις δανείων, σε συνέχεια των ρεπορτάζ που ήθελαν η Ελληνική Τράπεζα να προχωρά σε πώληση κοντά στο 1 δισ. ευρώ, το Bloomberg ανέφερε εντός Αυγούστου πως η Pimco έκανε προσφορά για αγορά 1,5 δισ. ευρώ ΜΕΔ της Ελληνικής Τράπεζας. Από την άλλη, η Τράπεζα Κύπρου, το ανέφερε και επισήμως στα αποτελέσματά της πως γίνονται προσπάθειες για πώληση ενός άλλου μεγάλου πακέτου δανείων, στα πρότυπα του Helix, γνωστό και ως Helix 2. Βάσει πληροφοριών και όχι μέσω της τράπεζας, τα δάνεια θα είναι αξίας κάτω από 3 δισ. ευρώ, όπως δηλαδή και του Helix. Εάν δεν κλείσουν αυτές οι συμφωνίες τότε οι Οίκοι όχι μόνο δεν θα προχωρήσουν σε αναβαθμίσεις της Κύπρου, αλλά ενδεχομένως να προχωρήσουν και σε υποβαθμίσεις διότι θα έχει χαθεί το μομέντουμ μείωσης των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων στον τραπεζικό τομέα της χώρας. Εάν όμως οι πράξεις υλοποιηθούν, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα προχωρήσουν σε περαιτέρω αναβαθμίσεις.
Τέλος, για τα του ΕΣΤΙΑ, μάλλον οι αρχικοί υπολογισμοί για 15 χιλιάδες δανειολήπτες και για δάνεια που το κράτος θα συνέβαλλε με 33 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο δεν θα είναι ρεαλιστικά. Πιθανόν η συμμετοχή των δανειοληπτών να είναι στα μισά, ή τελοσπάντων πιο κοντά στους 10 χιλιάδες. Όπως και να έχει, Ευρωπαίοι και Οίκοι θα θέλουν να δουν την επιτυχή πορεία του.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
