Του Απόστολου Τομαρά
Ένα από τα σοβαρά ζητήματα που αφήνει πίσω της η κλιματική αλλαγή με την όλο και πιο συχνή εμφάνιση έντονων καιρικών φαινομένων, σε παγκόσμια κλίμακα, αγγίζει την καθημερινότητα των πολιτών και την παροχή βασικών υπηρεσιών, όπως η ηλεκτρική ενέργεια. Η αυξανόμενη εμφάνιση καιρικών φαινομένων σε ένταση, τείνει να καταστεί ο κανόνας δημιουργώντας έντονους προβληματισμούς, παγκοσμίως, με κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις.
Έχοντας κατά νου τις απαισιόδοξες προβλέψεις, ένα τεράστιο ερωτηματικό που έχει δημιουργηθεί αφορά τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, για ελαχιστοποίηση των προβλημάτων που αφήνουν στο πέρασμά τους οι ακραίες εξάρσεις του καιρού. Ερώτημα που σχετίζεται και με τις υφιστάμενες υποδομές στη μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και το κατά πόσο αυτές μπορούν να σταθούν στο νέο κλιματικό περιβάλλον. Τα έντονα καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ημερών, σε παγκύπρια κλίμακα συνοδεύτηκαν από ουκ ολίγα προβλήματα στην διανομή ηλεκτρικού ρεύματος προβλήματα που προκλήθηκαν, κυρίως στις εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα υποδομές διανομής. Ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει την Ε.Ε. τα τελευταία 15 χρόνια.
Μελέτη για τα υπόγεια ηλεκτρικά δίκτυα που ετοιμάσθηκε για λογαριασμό της Κομισιόν, δείχνει το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα σε κράτη μέλη και την Κύπρο. Με βάση την πρακτική που ακολουθείται στην Κύπρο μόνο το 8% των συνολικών υποδομών είναι υπογειοποιημένο, την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό σε κάποια κράτη μέλη, στην χειρότερη των περιπτώσεων, ανέρχεται στο 50%.
Υπόγεια καλώδια
Στην έκθεση για λογαριασμό της Κομισιόν, ένας από τους λόγους που προβάλλεται για την υπογειοποίηση των ηλεκτρικών δικτύων είναι και οι ακραίες καιρικές συνθήκες. Μια διαπίστωση που με τα σημερινά κλιματικά δεδομένα δεν περιορίζεται σε γεωγραφικούς περιορισμούς και κλιματολογικές συνθήκες του παρελθόντος. Στην Κύπρο οι βλάβες στην ηλεκτροδότηση το τελευταίο διάστημα, αποδίδονται κατά κύριο λόγο στα καιρικά φαινόμενα.
Επιχειρώντας κάποιος να κάνει μια απλή σύγκριση στη μορφή ανάπτυξης του ηλεκτρικού δικτύου της Κύπρου με ευρωπαϊκά, διαπιστώνει το μεγάλο χάσμα στην υπογειοποίηση των δικτύων, στην κατηγορία μέσης και χαμηλής τάσης. Μια πρακτική που σύμφωνα με την ευρωπαϊκή λογική αποσκοπεί αφενός στην προστασία των δικτύων από τα καιρικά φαινόμενα και αφετέρου στην απρόσκοπτή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές. Με βάση επίσημα στοιχεία από την έκθεση της ΑΗΚ για το 2017, η Κύπρος βρίσκεται πίσω από την Ευρώπη σε ό,τι έχει σχέση με τα υπόγεια καλώδια, εντός κατοικημένων περιοχών. Εδώ το χάσμα είναι τεράστιο, σε σχέση με το δίκτυο της υψηλής τάσης κατηγορία στην οποία η Κύπρος κινείται, σε γενικές γραμμές, στην ευρωπαϊκή πρακτική.
Σε αστικές περιοχές
Το μεγαλύτερο ποσοστό υπογειοποίησης καλωδίων στην Κύπρο, παρατηρείται, ως επί το πλείστον, σε αστικά κέντρα. Οι συνολικές υποδομές (εναέριες και υπόγειες) διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (μέση τάση), ανέρχονται σε 9,759 χιλιόμετρα εκ των οποίων οι 3,864 είναι υπογειοποιημένες. Κάνοντας σύγκριση με το Βέλγιο (πλησιέστερη χώρα με τα γεωγραφικά δεδομένα της Κύπρου), από τις 64.000 χιλιόμετρα δικτύου μέσης τάσης εντός των πόλεων, οι 55.000 είναι υπογειοποιημένο. Άλλο τρανταχτό παράδειγμα η Ολλανδία, όπου το σύνολο της μέσης τάσης είναι υπογειοποιημένη.
Κοντά στην κυπριακή πραγματικότητα βρίσκονται η Πορτογαλία, η Ισπανία, και η Ιταλία. Χώρες όπως η Δανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο τα ποσοστά υποδομών (εναέρια και υπόγεια) μέσης τάσης, κυμαίνονται σε ποσοστά 50-50. Στο δεύτερο τμήμα των υποδομών εντός αστικών περιοχών (χαμηλή τάση), το σύνολο του δικτύου στην Κύπρο ανέρχεται σε 16.202 χιλιόμετρα, εκ των οποίων οι 6.198 είναι υπογειοποιημένο. Και εδώ η σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες κινείται στα ίδια ποσοστά με αυτά της μέσης τάσης. Ωστόσο, έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που αφορούν τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Δανία όπου οι υπογειοποιήσεις υπερτερούν των εναέριων καλωδίων. Η περίπτωση της Ολλανδίας διαφέρει από τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Εκεί το υπόγειο ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας ανέρχεται στις 145.000 χιλιόμετρα, ενώ το εναέριο στα 350 χιλιόμετρα.
Η πρακτική της Κύπρου
Με βάση επίσημα στοιχεία η υπογειοποίηση υποδομών μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο, κινείται σε χαμηλά ποσοστά. Μια πρακτική που αποδίδεται στο κόστος υπογειοποίησης, τον αυξημένο βαθμό δυσκολίας στον εντοπισμό βλαβών αλλά και επιδιόρθωσης. Επί του προκειμένου χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί περιστατικό -βλάβη που παρουσιάσθηκε πριν από δυο χρόνια, σε υπόγειο καλώδιο της Λευκωσίας το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει επιδιορθωθεί λόγω αντικειμενικών δυσκολιών.
Η κυπριακή φιλοσοφία, στο θέμα των υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας, κινείται στη κατεύθυνση, πως τα υπόγεια δίκτυα δεν ενισχύουν την αξιοπιστία του ηλεκτρικού δικτύου. Επίσης άλλος αρνητικός παράγοντας είναι το κόστος των εναέριων καλωδίων που σε σχέση με τα υπόγεια είναι 1 προς 8. Αναφορικά με την υπογειοποίηση καλωδίων σε αστικά κέντρα, αυτή εφαρμόζεται κυρίως σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως τα κέντρα των πόλεων ή άλλες συνοικίες. Η υπογειοποίηση και τα όποια πλεονεκτήματα απέναντι σε καιρικά φαινόμενα, όπως μας λέχθηκε χαρακτηριστικά, δεν υιοθετείται σε περιοχές που είναι αραιοκατοικημένες.
Πλεονεκτήματα
Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία η υπογειοποίηση ηλεκτρικών καλωδίων, εκτός από την προστασία από καιρικά φαινόμενα, παρουσιάζει και άλλα πλεονεκτήματα, κυρίως οικονομικής φύσεως. Σε αντιστάθμισα του υψηλού κόστους ανάπτυξης, προβάλλεται το λειτουργικό κόστος καθώς και ο περιορισμός περιστατικών ηλεκτροπληξίας. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα αφορά τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, από τις εναέριες γραμμές υψηλής τάσης. Επίσης στα θετικά υπογειοποίησης συγκαταλέγεται και η αποτροπή φαινομένων πρόκλησης πυρκαγιών σε δάση, από τα εναέρια καλώδια μήκους 50 χιλιομέτρων περίπου, που περνούν μέσα από κρατικά δάση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
