Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η Κύπρος άφησε ανεκμετάλλευτα 400 εκατομμύρια ευρώ από τα Ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ) στο τέλος του 2018. Ως ποσοστό των δαπανών της γενικής κυβέρνησης το 2018 ανήλθαν στο 4,3%, ποσοστό που την κατατάσσει ως χώρα που ναι μεν έχει καλό μηχανισμό απορρόφησης κονδυλίων, αλλά σίγουρα όχι τον καλύτερο. Τουλάχιστον αυτό διαφαίνεται από γράφημα για τις εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων των κρατών - μελών από συγκεκριμένα Ευρωπαϊκά ταμεία βάσει της ετήσιας έκθεσης του ευρωπαϊκού ελεγκτικού συνεδρίου για το οικονομικό έτος 2018. Σύμφωνα με στοιχεία που απορρέουν από την έκθεση του ελεγκτικού συμβουλίου, πρωταθλητές στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από τα Ταμεία είναι η Ολλανδία, η οποία άφησε μόνο 800 εκατομμύρια ευρώ. Μπορεί τα 800 εκατ. ευρώ να είναι τα διπλάσια από τα 400 που άφησε ανεκμετάλλευτα η Κύπρος, αλλά ως ποσοστό των δαπανών της γενικής κυβέρνησης της Ολλανδίας για το 2018 είναι μόλις το 0,2%. Το Λουξεμβούργο δε, βάσει των στοιχείων των Ελεγκτών, απορρόφησε όλα τα κονδύλια που θα μπορούσε να λάβει από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Γενικότερα, οι σκανδιναβικές χώρες και οι χώρες της βόρειας Ευρώπης αποδεικνύονται πως έχουν ισχυρούς μηχανισμούς απορρόφησης κονδυλίων, διότι αφήνουν μόνο έως και 1% ανεκμετάλλευτων ποσών. Από την αντίπερα όχθη, αδύναμους μηχανισμούς απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων έχουν χώρες όπως η Κροατία, η Λιθουανία και η Λετονία που ξεπερνούν το 20%, καθώς και οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ (Πολωνία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Βουλγαρία) που παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Σύμφωνα με την ανάλυση των Ελεγκτών, το 2018 η ΕΕ χρησιμοποίησε σχεδόν εξ ολοκλήρου τόσο τις πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων όσο και τις πιστώσεις πληρωμών. Από τα 160,7 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα για αναλήψεις υποχρεώσεων, χρησιμοποιήθηκαν 159,9 δισεκατομμύρια ευρώ (99,5 %) και από τα 144,8 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν διαθέσιμα για πληρωμές, χρησιμοποιήθηκαν 142,7 δισεκατομμύρια ευρώ (98,6 %). Το 2018, ο αριθμός των αιτήσεων πληρωμής στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ταμείων, που αντιστοιχούν περίπου στο 43 % της περιόδου 2014-2020, αυξήθηκε σημαντικά. Αυτό οφείλεται, σύμφωνα με τους Ελεγκτές, κυρίως στο σχετικά χαμηλό επίπεδο των αιτήσεων πληρωμής στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών ταμείων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη κατά τα πρώτα έτη των προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020.
Όπως αναφέρει στην 52σέλιδη έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο, οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών ταμείων (ΕΔΕΤ) εξακολουθούν να έχουν επιπτώσεις στα τελευταία έτη του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ). Σχολιάζει πως οι αιτήσεις πληρωμής σημαντικής αξίας έχουν καθυστερήσει και θα υποβληθούν τα προσεχή έτη. Η κατάσταση αυτή έχει ήδη επιπτώσεις στη χρήση των προχρηματοδοτήσεων και των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων, ενώ δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες και τις ανάγκες σε πιστώσεις πληρωμών κατά την έναρξη του επόμενου ΠΔΠ. Συνιστά δε, στην Επιτροπή να λάβει μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η άσκοπη πίεση στο επίπεδο των πιστώσεων πληρωμών κατά τα πρώτα έτη του ΠΔΠ της περιόδου 2021-2027.
Παράλληλα, επισημαίνει πως η απορρόφηση των ΕΔΕΤ επιταχύνθηκε το 2018, πέμπτο έτος του τρέχοντος ΠΔΠ. Στο τέλος του έτους, στα κράτη μέλη είχε καταβληθεί κατά μέσο όρο μόλις το 27,3% των συνολικών κονδυλίων ολόκληρου του ΠΔΠ, σε σύγκριση με το 33,4 % που είχε καταβληθεί στο τέλος του 2011, αντίστοιχου έτους του προηγούμενου ΠΔΠ. Η χαμηλή απορρόφηση των ΕΔΕΤ έχει συντείνει στην αύξηση των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ.
Στόχος η ανάπτυξη
Στόχος των ευρωπαϊκών ταμείων είναι η συμβολή στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη διασφάλιση βιώσιμων και υγιών συνθηκών τόσο στην ευρωπαϊκή οικονομία όσο και στο περιβάλλον. Περισσότεροι από τους μισούς χρηματοδοτικούς πόρους της ΕΕ διοχετεύονται μέσω των 5 Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ), τα οποία διαχειρίζονται από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι χώρες της ΕΕ. Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία είναι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Τα κράτη μέλη της ΕΕ διαχειρίζονται αυτά τα Ταμεία μέσω συμφωνιών εταιρικής σχέσης. Κάθε χώρα καταρτίζει μια συμφωνία, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία καθορίζει τον τρόπο χρησιμοποίησης των Ταμείων κατά τη διάρκεια της τρέχουσας χρηματοδοτικής περιόδου 2014-2020. Οι συμφωνίες εταιρικής σχέσης καταλήγουν σε μια σειρά επενδυτικών προγραμμάτων που διοχετεύουν τη χρηματοδότηση σε διάφορες περιφέρειες και έργα σε σχετικούς τομείς πολιτικής.
Στο 1%
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ δεν αντιστοιχεί παρά στο 1 % περίπου του αθροίσματος των ακαθάριστων εθνικών εισοδημάτων όλων των κρατών μελών και κατά τους ελεγκτές είναι εξαιρετικά σημαντικό οι εν λόγω δαπάνες της ΕΕ όχι απλώς να συμμορφώνονται με τους κανόνες, αλλά και να αποφέρουν αποτελέσματα, όπως σημειώνει ο Πρόεδρός του, Klaus-Heiner Lehne.
Συνολικά, το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2018 ήταν 2,6 %, ποσοστό που βρίσκεται εντός του εύρους τιμών των εκτιμήσεων σφάλματος όσον αφορά τα δύο τελευταία έτη. Βάσει της ανάλυσης που διενήργησε το Συμβούλιο επί επιλεγμένων προγραμμάτων, τα οποία καλύπτουν το 97 % του δημοσιονομικού προγραμματισμού για το ΠΔΠ της περιόδου 2014-2020, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι δείκτες επιδόσεων που χρησιμοποιούνται, επί του παρόντος, για τον προϋπολογισμό της ΕΕ δεν παρέχουν πάντοτε αξιόπιστη εικόνα της πραγματικής προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων πολιτικής.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο είναι ο εξωτερικός ελεγκτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεργάζεται με όλα τα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ προκειμένου να συμβάλει στη χρηστή και οικονομική διαχείριση των οικονομικών της ΕΕ.
