ΚΥΠΕ
Ανάπτυξη 3,2% το 2021 και 3,8% το 2022 βλέπει η Κομισιόν για την κυπριακή οικονομία στην 10η έκθεση της μεταπρογραμματικής εποπτείας για την Κύπρο (PPS) που έδωσε την Τετάρτη στη δημοσιότητα, σημειώνοντας ωστόσο ότι δημοσιονομική προοπτική περιβάλλεται από σημαντικούς κινδύνους.
Η έκθεση συνοψίζει τα κύρια ευρήματα από τη δέκατη αποστολή παρακολούθησης η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 8-18 Μαρτίου 2021.
Δεδομένων των σχετικών με το COVID-19 ταξιδιωτικών περιορισμών, η Κομισιόν σημειώνει ότι η αποστολή πραγματοποιήθηκε σε ψηφιακή μορφή, μέσω βίντεο και με τηλεδιασκέψεις με συμμετοχή υπαλλήλων της Κομισιόν, σε συνεργασία με προσωπικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Πραγματοποιήθηκαν αρκετές διαδικτυακές συναντήσεις με τις κυπριακές αρχές, τις μεγάλες τράπεζες και τις εταιρείες που έλαβαν πίστωση. Προσωπικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) συμμετείχε στις τηλεδιασκέψεις σχετικά με πτυχές που σχετίζονται με το Σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης του ESM. Το προσωπικό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) προσχώρησε επίσης στο πλαίσιο του άρθρου IV.
Αναλυτικά, η έκθεση αναφέρει ότι μετά την απότομη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας το 2020 λόγω της πανδημίας και των επακόλουθων μέτρων lockdown, με τον τουριστικό τομέα να επιβαρύνεται, αναμένεται σταδιακή ανάκαμψη το 2021 και το 2022.
Το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 5,1% το 2020. Η εγχώρια ζήτηση, με βοήθεια τα δημοσιονομικά μέτρα, ήταν πιο ανθεκτική από την εξωτερική ζήτηση.
Ο τουρισμός έπεσε κατακόρυφα το 2020 με μείωση των εσόδων κατά 85,4%. Το 2021, μια μέτρια ανάκαμψη αναμένεται, με το ΑΕΠ να αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,1%, καθώς το ανανεωμένο lockdown στις αρχές του έτους και τον Απρίλιο έχει ελαττώσει τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί υποτίθεται ότι θα είναι στη θέση τους μέχρι να αυξηθεί ο ρυθμός εμβολιασμού.
Το 2022, η ανάκαμψη προβλέπεται να επιταχυνθεί στο 3,8%, κυρίως λόγω της αυξανόμενης εγχώριας ζήτησης και μιας μικρής θετικής συμβολής από τις καθαρές εξαγωγές.
Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας αναμένεται να έχει σταδιακά θετικό αντίκτυπο στην οικονομία από το τέλος του 2021 με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων και τελικά να ενισχύσει το αναπτυξιακό δυναμικό της χώρας μεσοπρόθεσμα.
Η έκθεση καταγράφει ακόμα ότι η ανεργία αυξήθηκε μόνο μετρίως το 2020 σε 7,6% από 7,1% το 2019, με τη βοήθεια μέτρων στήριξης του εισοδήματος για τη διατήρηση της απασχόλησης, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από δάνεια στο πλαίσιο του SURE (υποστήριξη για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης).
Το 2022, η ανεργία αναμένεται να μειωθεί στο 7,2%.
Η πτώση της εξωτερικής ζήτησης οδήγησε σε σημαντική αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών από 6,3% του ΑΕΠ το 2019 σε 11,9% του ΑΕΠ το 2020, με μόνο μια μικρή βελτίωση που προβλέπεται στον ορίζοντα των προβλέψεων. Αυτό θα επιδεινώσει περαιτέρω την καθαρή διεθνή επενδυτική θέση της Κύπρου.
Ο πληθωρισμός έγινε αρνητικός το 2020 (-1,1%), μειώθηκε από τις τιμές της ενέργειας, αλλά αναμένεται να αυξηθεί το 2021 και το 2022.
Οι αρνητικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές ανάπτυξης είναι σημαντικοί, κυρίως όσον αφορά την πορεία της πανδημίας. Από τη θετική πλευρά, η ταχύτερη από το αναμενόμενο πρόοδος στην εκστρατεία εμβολιασμού της ΕΕ θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό όφελος για τον τουριστικό τομέα στην Κύπρο.
Η έκθεση τονίζει ότι η κρατική χρηματοδότηση και η ικανότητα αποπληρωμής της Κύπρου παραμένουν υγιείς.
Καθ `όλη τη διάρκεια του 2020, η κυβέρνηση δημιούργησε ένα σημαντικό απόθεμα μετρητών προκειμένου να εξασφαλίσει την απαραίτητη δύναμη πυρός για την καταπολέμηση της πανδημίας, την υποστήριξη της οικονομίας και την αντιμετώπιση πιθανών δυσμενών σεναρίων, σημειώνεται.
Η θέση ρευστότητας της Κύπρου προβλέπεται να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες του τρέχοντος έτους. Μέσω των εκδόσεων ομολόγων της, η Κύπρος επέδειξε σταθερή πρόσβαση στην αγορά και ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης - υποστηριζόμενη από την προσαρμοστική νομισματική στάση στη ζώνη του ευρώ.
Με μηδενικό επιτόκιο κουπονιού, η πιο πρόσφατη διεθνής έκδοση είναι ενδεικτική (τοποθέτηση ομολόγων 5 ετών αξίας 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2021).
Στο μέλλον, οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης αναμένεται να μειωθούν τα επόμενα δύο χρόνια.
Επιπλέον, ο δείκτης δημόσιου χρέους προβλέπεται να μειωθεί εν μέσω της οικονομικής ανάκαμψης και καθώς η κυβέρνηση σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει μέρος της συσσωρευμένης ρευστότητας για να καλύψει τις επερχόμενες χρηματοδοτικές ανάγκες.
Ωστόσο, για την Κύπρο η δυναμική του χρέους παραμένει ευαίσθητη στην αστάθεια του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και των εξωτερικών εξελίξεων.
Επιπλέον καταγράφεται ότι οι μακροοικονομικές εξελίξεις και η πολιτική απάντηση στην κρίση COVID-19 επηρέασαν έντονα τα δημόσια οικονομικά της Κύπρου το 2020, αλλά η δημοσιονομική κατάσταση προβλέπεται να βελτιωθεί το 2021 και το 2022.
Το 2020, αναφέρθηκε δημόσιο έλλειμμα 5,7% του ΑΕΠ, μετά από πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2019. Αυτή η έντονη επιδείνωση εξηγείται από τα χαμηλότερα έσοδα της γενικής κυβέρνησης και τις υψηλότερες δαπάνες της γενικής κυβέρνησης.
Τα έσοδα σημείωσαν πτώση κατά περίπου 3% του ΑΕΠ το 2020, κυρίως λόγω της χαμηλότερης είσπραξης διαφόρων κατηγοριών φόρων, ιδίως του ΦΠΑ.
Εν τω μεταξύ, οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 4,4% του ΑΕΠ το 2020, αντανακλώντας τη θέσπιση μέτρων στήριξης για την καταπολέμηση της πανδημίας και για τον μετριασμό των αρνητικών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης.
Ο δημοσιονομικός αντίκτυπος των εφαρμοζόμενων καθεστώτων στήριξης ανήλθε στο 3,6% του ΑΕΠ το 2020. Για το έτος 2021, έχουν θεσπιστεί πρόσθετα μέτρα με εκτιμώμενη δημοσιονομική επίπτωση 3,4% του ΑΕΠ.
Ενώ ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε σημαντικά το 2020 στο 118,2% του ΑΕΠ, αναμένεται να αναλάβει μια φθίνουσα πορεία φέτος λόγω της ανάκαμψης της οικονομίας, της υποχώρησης των ταμειακών αποθεμάτων που είχαν αυξηθεί σημαντικά το 2020 και βελτιωμένη δημοσιονομική απόδοση.
Η δημοσιονομική προοπτική περιβάλλεται από σημαντικούς κινδύνους, οι οποίοι είναι κυρίως αρνητικοί και αφορούν τη μελλοντική εξέλιξη της πανδημίας COVID-19 και τις δυσμενείς επιπτώσεις της στην ανάκαμψη, η οποία μπορεί να απαιτήσει περαιτέρω δημοσιονομική στήριξη.
Η συνέχεια της δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι ζωτικής σημασίας και η πρόωρη απόσυρση των φορολογικών μέτρων θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική κατάσταση, προειδοποιεί η Κομισιόν.
Επιπλέον, οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις - ιδίως που σχετίζονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα - θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, με περαιτέρω αρνητικές δημοσιονομικές επιπτώσεις. Το υψηλότερο από το εκτιμώμενο κόστος που σχετίζεται με το πρόσφατα μεταρρυθμισμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τις δημοσιονομικές προοπτικές μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, σημειώνουν οι θεσμοί.
Τέλος καταγράφεται ότι οι τράπεζες σημείωσαν περαιτέρω πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), αλλά σημαντικές προκλήσεις παραμένουν στον τραπεζικό τομέα.
Παρά την πανδημία, ο δείκτης ΜΕΔ μειώθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες καθ `όλη τη διάρκεια του 2020 (φτάνοντας το 17,7% στο τέλος του έτους), λόγω των πωλήσεων περιουσιακών στοιχείων και των διαγραφών. Οι τράπεζες έχουν επαρκή ρευστότητα και τα αποθέματα κεφαλαίου παραμένουν σταθερά, με κάποια διακύμανση μεταξύ των ιδρυμάτων.
Ωστόσο, η μεταφορά παλαιών ΜΕΔ εκτός τραπεζικού τομέα και οι αυξημένες προβλέψεις επηρέασαν την κερδοφορία, η οποία ήταν ήδη υπό πίεση πριν από την πανδημία. Περίπου το 50% των χορηγηθέντων δανείων επωφελήθηκαν από το πρώτο μορατόριουμ για την πληρωμή δανείων - αντιπροσωπεύοντας το υψηλότερο μερίδιο στην ΕΕ. Ενώ τα πρώτα σημάδια ήταν ενθαρρυντικά μετά την άρση του μορατόριουμ το 2020, οι προοπτικές είναι αβέβαιες όσον αφορά τις νέες εισροές ΜΕΔ.
Τα παρατεταμένα οικονομικά προβλήματα για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλές για την αποπληρωμή των χρεών τους και τελικά να αποδυναμώσουν τους ισολογισμούς των τραπεζών, προειδοποιεί η Κομισιόν.
Ως εκ τούτου, η οριστικοποίηση της οργανωτικής δομής του νέου Τμήματος Αφερεγγυότητας, η ψηφιοποίηση των εργαλείων του και η προώθηση των διαδικασιών αφερεγγυότητας είναι σημαντικά μέτρα που πρέπει να επιταχυνθούν, τονίζει.
"Είναι επίσης σημαντικό να διατηρηθεί το πλαίσιο εκποιήσεων, προκειμένου να προχωρήσει περαιτέρω με τις αναδιαρθρώσεις ΜΕΔ, τις πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και τη βελτίωση της πειθαρχίας των πληρωμών, αναφέρει η έκθεση.
"Στο μέλλον, το ΕΣΤΙΑ (το καθεστώς επιδότησης της κυβέρνησης για οφειλέτες με εξασφαλισμένα δάνεια πρωτογενούς κατοικίας) θα έχει οριακό αντίκτυπο στη στήριξη της μείωσης των ΜΕΔ λόγω της χαμηλής απορρόφησής του", καταλήγει.
