Της Μαρίας Ηρακλέους
Το 2,1% της αύξησης που κατέγραψαν οι τουριστικές αφίξεις τον Ιούλιο δεν είναι αρκετό για να αντιστρέψει την μουδιασμένη εικόνα που παρουσιάζει φέτος ο τουρισμός μας. Λίγο πριν το τέλος του εμπορικότερου μήνα για τον τουρισμό, και εν όψει Σεπτεμβρίου οπότε και αναμένεται να διαπιστωθεί αν οι αεροπορικές θέσεις προς την Κύπρο θα αυξηθούν, η γενικότερη διαπίστωση είναι ότι υπάρχει μείωση.
Μείωση η οποία καταγράφεται τόσο σε αφίξεις, ως αποτέλεσμα των χαμένων αεροπορικών θέσεων των εταιρειών Cobalt και Germania, της διστακτικότητας στην βρετανική αγορά όσο και σε πληρότητες στα ξενοδοχεία να κάνουν λόγο για πληρότητες 10-15% πιο κάτω σε σχέση με το 2018, και να το αποδίδουν στην λειτουργία καταλυμάτων Airbnb.
Μειωμένες λοιπόν φέτος οι τουριστικές αφίξεις, αλλά μειωμένα αναμένονται ότι θα είναι και τα έσοδα από τον τουρισμό κάτι που εκφράστηκε από τον πλέον αρμόδιο, τον Υφυπουργό Τουρισμού σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Κ». Εξέφρασε δε την εκτίμηση ότι παρά τις προσπάθειες, η εικόνα του τουρισμού στην Κύπρο θα είναι παρόμοια και το 2020.
Χαμηλά έσοδα
Αν και δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ασφαλής εκτίμηση για το ποσοστό, η μείωση στα έσοδα από τον τουρισμό θεωρείται δεδομένη. Τα τελευταία στοιχεία τα οποία είναι διαθέσιμα είναι τα έσοδα Μαΐου και κάνουν λόγο για μείωση περίπου 6% πιο κάτω σε σχέση με τον Μάιο του 2018.
Οι δαπάνες των τουριστών έπεσαν δηλαδή από 294,7 εκατ. ευρώ, στα 277,6 εκατ. ευρώ, ενώ για την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου υπολογίζονται σε 652,8 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με 677,2 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2018, σημειώνοντας μείωση 3,6%. Η κατά κεφαλή δαπάνη τουριστών για την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2019 ανήλθε σε €582,15 σε σύγκριση με €597,12 την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου, σημειώνοντας μείωση 2,5%.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι τουρίστες αφιερώνουν λιγότερες μέρες στις διακοπές τους στην Κύπρο και είναι επίσης και πιο φειδωλοί στα έξοδά τους. Αυτό τουλάχιστον καταδεικνύουν τα στατιστικά στοιχεία, για τις τουριστικές αγορές της Ελλάδας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Δανίας, της Αυστρίας, του Βελγίου των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ισραήλ, της Ιταλίας, του Λιβάνου της Νορβηγίας και της Σουηδίας. Πρόκειται για αγορές από τις οποίες έφτασαν συνολικά το ένα πέμπτο των αφίξεων Μαΐου. Στην περίπτωση των τουριστικών του Ηνωμένου Βασιλείου, αν και καταγράφεται αύξηση στις ημερήσιες δαπάνες, εντούτοις υπάρχει μείωση στις κατά κεφαλή δαπάνες.
Η μεγαλύτερη μείωση, της τάξης των 20 ευρώ καταγράφηκε στους τουρίστες από Γαλλία, ενώ καταγράφηκε παράλληλα αύξηση της μέσης διάρκειας παραμονής τους από 7,6 μέρες σε 8,6 μέρες. Παρά την μείωση της κατά κεφαλήν δαπάνης οι πιο πολυέξοδοι παραμένουν οι τουρίστες από τον Λίβανο, ωστόσο εκμεταλλεύονται την εγγύτητα των δύο χωρών και μένουν μόλις 4-5 μέρες διακοπές. Μείωση καταγράφηκε και στην αγορά του Ισραήλ με κατά κεφαλή δαπάνες 420 ευρώ σε σύγκριση με 541 ευρώ τον Μάιο 2018. Η μείωση των δαπανών και της διάρκειας παραμονής είναι ζήτημα το οποίο θα απασχολήσει μελέτη του Υφυπουργείου Τουρισμού στο τέλος του χρόνου.
Χαμηλές πληρότητες
Από την αρχή της σεζόν οι μειώσεις στις πληρότητες των ξενοδοχείων της επαρχίας Αμμοχώστου ήταν στο 5-7%. Τον Αύγουστο έφτασαν μέχρι το 15% ενώ ο ΠΑΣΥΞΕ Αμμοχώστου έκανε λόγο για τον χειρότερο Ιούλιο των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Ανάλογη η εικόνα και στις υπόλοιπες τουριστικές περιοχές, με την μέση πληρότητα για την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο να εκτιμάται μεταξύ 70% -80%. Στα αίτια των χαμηλών πληροτήτων θα πρέπει να σημειωθεί η αύξηση σε κλίνες και ξενοδοχεία.
Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία έκθεσης της KPMG, η χωρητικότητα των ξενοδοχείων αυξήθηκε από 55,202 στα 56,902 το 2018 ενώ λειτούργησαν οκτώ νέα ξενοδοχεία ενισχύοντας τις κλίνες κατά 1,591 σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες επεκτάσεις και ανακαινίσεις ξενοδοχείων. Νέες κλίνες δεν προσφέρονται φυσικά μόνο από τα ξενοδοχειακά καταλύματα αλλά και από τα καταλύματα τύπου Airbnb. Ως ένα βαθμό οι ξενοδόχοι αποδίδουν τα χαμηλότερα ποσοστά τους στην λειτουργία μη αδειοδοτημένων καταλυμάτων. Μόλις 1,3% των συνολικών κρατήσεων στην Κύπρο αφορούν τις βραχύβιες μισθώσεις καταλυμάτων.
Το 2018 οι βραχύβιες μισθώσεις καταλυμάτων παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 19%, σε σχέση με το 2017. Παραμένουν ωστόσο, τουλάχιστον μέχρι στιγμής σε ποσοστό του 1,3% των συνολικών κρατήσεων στην Κύπρομε 41,509 κρατήσεις, 5,289 ακίνητα και 54.858 τουρίστες για το 2018. Αξίζει να σημειωθεί και ο αστάθμητος παράγοντας των καταλυμάτων στα κατεχόμενα, με εκτιμήσεις του ΠΑΣΥΞΕ να αναφέρουν ότι περίπου 400 χιλιάδες τουρίστες φτάνουν στα κυπριακά αεροδρόμια αλλά διανυχτερεύουν στις κατεχόμενες περιοχές.
Εργασιακή κρίση
Η τελευταία απειλή για την εικόνα της τουριστικής βιομηχανίας ήρθε εκ των έσω με αφορμή την ανανέωση της συλλογικής σύμβασης. Οι μαραθώνιες διαβουλεύσεις και η συγκαταβατική διάθεση που επέδειξαν συντεχνίες των ξενοδοχοϋπαλλήλων και εργοδοτικές οργανώσεις απέναντι στην διαμεοσλαβητική πρόταση της Υπουργού Εργασίας ήταν σωτήρια για την εργατική ειρήνη στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, εν μέσω της δύσκολης περιόδου την οποία διέρχεται. Σε αντίθετη περίπτωση, οι επιπτώσεις για τον κλάδο θα ήταν οδυνηρές καθώς τυχόν κινητοποιήσεις από το προσωπικό των ξενοδοχείων θα έβαζε σε σκέψεις τουρίστες οι οποίοι θα ήθελαν να επισκεφτούν την χώρα, ή θα τους οδηγούσε να προτιμήσουν καταλύματα Airbnb.
Πιο ακριβή η Κύπρος
Το κόστος των τουριστικών υπηρεσιών στην Κύπρο, αφαιρεί από την ανταγωνιστικότητα της χώρας σε σχέση με προορισμούς όπως είναι η Αίγυπτος και η Τουρκία. Δεν είναι λίγες οι φορές που ξενοδόχοι έκαναν λόγο για το υψηλό κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο απορροφά σημαντικό ποσοστό από τα έσοδα και δεν επιτρέπει να γίνουν σημαντικές εκπτώσεις στις τιμές διανυχτέρευσης. Από την άλλη θέτουν ως ζήτημα και το κόστος εργασίας και υπογραμμίζουν ότι θα πρέπει αυτό να παραμείνει σε συνάρτηση με τις δυνατότητες του τουριστικού προϊόντος.
Το Brexit
Θολό το τοπίο και σε σχέση με το τι μέλλει γενέσθαι με την βασικότερη τουριστική αγορά, αυτήν του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία αναμένεται ότι θα αλλάξει συνήθειες μετά την 31η Οκτωβρίου και την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη έχει καταγραφεί αστάθεια στους αριθμούς λόγω της πτώσης της στερλίνας αλλά και στις κρατήσεις λόγω της αβεβαιότητας των σχέσεων που θα υπάρχουν μεταξύ της χώρας και της Ένωσης μετά την έξοδο. Αυτό οδηγεί στην ανάγκη για άνοιγμα σε νέες αγορές, με τις προσπάθειες του Υφυπουργείου να επικεντρώνονται στην γερμανική αγορά.
