Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κύπρου –τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο- δεν διανύουν και την καλύτερή τους περίοδο. Από το 2013 όπου και υιοθετήθηκε το αυστηρότερο οικονομικό πλαίσιο για άνοιγμα λογαριασμών, αιτιολόγησης των υφισταμένων και ευθυγράμμισης των εταιρειών με τις οδηγίες της 4ης οδηγίας για την καταπολέμηση ξεπλύματος του μαύρου χρήματος στην Κύπρο με την κάθοδο της Τρόικα, έχουν κλείσει χιλιάδες Ρωσικοί λογαριασμοί και εταιρείες. Το ποτήρι όμως ξεχείλισε τελευταίο κυρίως χρόνο και μετά την κάθοδο του Υφυπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ και υπεύθυνου για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας Μάρσαλ Μπίλινγκσλι στην Κύπρο. Ο ισχυρός άνδρας φέρεται να είπε σε ανώτατους Κύπριους αξιωματούχους ότι η Κύπρος πλέον πρέπει να διαλέξει εάν θα ταχθεί με τις αποφάσεις –πάλι τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο- της Ανατολής (Ρωσίας) ή της Δύσης (ΗΠΑ).
Η αλήθεια είναι όμως ότι την απάντηση, βάσει πάντα των πεπραγμένων της, την έχει δώσει η Κύπρος. Η μείωση των Ρώσων πελατών σε σχέση με το συνολικό χαρτοφυλάκιο των πελατών της συνολικής τραπεζικής βιομηχανίας στην Κύπρο έχει μειωθεί στο ήμισυ. Συγκεκριμένα οι Ρωσικές καταθέσεις το 2014 στα κυπριακά τραπεζικά ιδρύματα ήταν στο 9.9%, ενώ το Νοέμβριο του 2018 ανέρχονται μόλις στο 5.5%. Εάν υπολογίσουμε πως οι καταθέσεις στην Κύπρο ανέρχονται σε 50 δισ. ευρώ, η μείωση του 4.5% - 5% των ρωσικών κεφαλαίων ανέρχεται σε 5 δισ. ευρώ. Ενδεικτικό κιόλας το «ξέσπασμα» του Ρώσου Πρέσβη στο Κυπρορωσικό επενδυτικό Φόρουμ στα μέσα Νοεμβρίου που διαμήνυσε ότι οι συνεχιζόμενες κυρώσεις της ΕΕ προς τη Ρωσία αλλά και η εκστρατεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου για να κλείσει τις Shell Companies (εταιρείες κέλυφος), οδήγησαν στο κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων τραπεζικών λογαριασμών Ρώσων πελατών στις κυπριακές τράπεζες.
Κάποιες από τις μεγάλες ρωσικές εταιρείες έχουν ήδη αποχωρήσει από το νησί συνέχισε, ενώ έστειλε προειδοποιητικό μήνυμα ότι όσες δεν αποχώρησαν, σκέφτονται να το πράξουν. «Αυτές οι εξελίξεις δεν τιμούν ούτε την Κυπριακή αλλά ούτε τη Ρωσική οικονομία», ανέφερε εμφατικά. Εντός της εβδομάδας η Μόσχα απέστειλε και πολιτικά μηνύματα στη Λευκωσία προειδοποιώντας μέσω της εκπροσώπου Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα προειδοποιώντας ότι η περαιτέρω στρατικοποίηση της Κύπρου θα έχει επικίνδυνες και αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις για τη χώρα. Ίσως, οι 20.000 λογαριασμοί που έχουν κλείσει στο πλαίσιο της καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος τα τρία μεγαλύτερα τραπεζικά ιδρύματα, Τράπεζα Κύπρου, Ελληνική Τράπεζα και RCB Bank, αλλά και γύρω στις 160.000 εταιρείες να έχουν τερματίσει τη λειτουργία τους στην Κύπρο, ενδεχομένως να είναι και η πηγή της δυσφορίας της Ρωσίας για τις πράξεις της Λευκωσίας.
Εάν λάβουμε υπόψη και τις αρνήσεις για άνοιγμα νέων λογαριασμών, ο αριθμός όχι απλώς επιβεβαιώνεται, αλλά φαντάζει και μικρός. Πόσω μάλλον εάν συνυπολογιστούν τα κλεισίματα και οι αρνήσεις όλων των τραπεζικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στο νησί. Οι παραπάνω αριθμοί δεν αφορούν μόνο για Ρωσικούς λογαριασμούς ή εταιρείες Ρωσικών συμφερόντων, αλλά αναπόφευκτα αυτός ο προορισμός είχε μεγάλη έκθεση στο κυπριακό επιχειρείν. Όπως δήλωσε εξάλλου ο Διευθύνων Σύμβουλος της bakertilly Μάριος Α. Κλείτου, οι επιχειρήσεις που ήταν εγγεγραμμένες στην Κύπρο ήταν 320.000, ενώ πλέον έχουν μειωθεί στις 160.000 εταιρείες. Πάγια θέση των τραπεζών όπως έχουν πολλάκις αναφέρει, δεν απορρίπτουν, παγοποιούν ή τερματίζουν πελάτες λόγω εθνικότητας ή προέλευσης των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων, αλλά επειδή δεν πληρούν τα δικαιολογητικά που χρειάζονται για να έχουν λογαριασμό σε κυπριακές τράπεζες.
Μικρότερη έκθεση
Η Τράπεζα Κύπρου παραχώρησε στην «Κ» επικαιροποιημένα στοιχεία αναφορικά με το κλείσιμο των λογαριασμών Ρώσων πελατών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στην κατοχή της η εφημερίδα, μόνο από το 2015 μέχρι και το Νοέμβριο του 2018 η Τράπεζα Κύπρου έχει προβεί στο κλείσιμο 7.615 λογαριασμών πελατών. Ταυτόχρονα, η Τράπεζα δεν έχει εγκρίνει το άνοιγμα νέων λογαριασμών από το 2015 μέχρι και τον 11ο του 2018 σε 4.145 πελάτες, ενώ ο κύκλος εργασιών της τράπεζας έχει μειωθεί κατά 4.4 δισεκατομμύρια ευρώ. Από αυτές τις κινήσεις, η Τράπεζα αναφέρει πως το καθαρό της κέρδος έχει επηρεαστεί από το κλείσιμο των λογαριασμών αυτών κατά 14.4 εκατ. ευρώ. Σημαντικό δε, πως, το ποσοστό των λογαριασμών των Ρώσων πελατών σε σχέση με το χαρτοφυλάκιο των πελατών της τράπεζας ανέρχεται στο 2.4% εν έτη 2018, έναντι 4.1% το 2014.
Σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία που είχε παρουσιάσει η Τράπεζα για δεδομένα από το 2013 μέχρι και αρχές του 2017, οι λογαριασμοί που είχε κλείσει η Τράπεζα ανέρχονταν στους 3.524. Υπολογίζεται δηλαδή ότι από το 2013 μέχρι και το Νοέμβριο του 2018 η Τράπεζα Κύπρου έχει κλείσει περί τους 10 χιλιάδες λογαριασμούς.
Ο Διευθυντής Διεύθυνσης Συμμόρφωσης της Τράπεζας Κύπρου, Μάριος Σκανδάλης σχολίασε τα εξής στην «Κ»:
«Η Τράπεζα Κύπρου ουδέποτε έθεσε στόχο το κλείσιμο Ρώσων πελατών για τον απλό λόγο ότι η πολιτική της Τράπεζας Κύπρου δεν καθορίζεται από την εθνικότητα των πελατών της. Αντιθέτως η πολιτική αποδοχής πελατών της Τράπεζας μας βασίζεται σε αρχές τήρησης του διεθνούς νομοθετικού πλαισίου και επιχειρηματικής ακεραιότητας. Στη βάση του προγράμματος αναπροσαρμογής και αναβάθμισης του πλαισίου συμμόρφωσης της Τράπεζας μας με βέλτιστες πρακτικές καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος, το οποίο ξεκίνησε το 2014 και ολοκληρώθηκε επιτυχώς τέλος του 2015, επηρεάστηκαν πελάτες οι οποίοι είτε αποτελούσαν μέρος των διεθνών κυρώσεων, είτε δραστηριοποιούνταν σε εργασίες αυξημένου κινδύνου και οι οποίες ήταν επιρρεπείς στο οικονομικό έγκλημα. Όπως ανάφερα πιο πάνω, το πρόγραμμα αναπροσαρμογής της Τράπεζα Κύπρου έχει επιτυχώς ολοκληρωθεί και συνεπώς δεν αναμένεται ότι θα υπάρξει νέο κλίμα τερματισμού πελατών εκτός κι αν διαφοροποιηθεί περαιτέρω το διεθνές νομοθετικό πλαίσιο στο μέλλον. Τυχόν κουτσομπολιά ή ακόμα και απειλές δεν αγγίζουν αλλά ούτε και επηρεάζουν την υλοποίηση της στρατηγικής της Τράπεζας μας η οποία όπως ανάφερα πιο πάνω βασίζεται σε αποκλειστικά αρχές και διεθνείς βέλτιστες πρακτικές αριστείας. Όσον αφορά τη διατήρηση Ρώσων πελατών στο νησί μας, θεωρώ ότι οι οποιοιδήποτε πελάτες, ανεξαρτήτου εθνικότητας, τηρούν αυστηρά τις οποιεσδήποτε πρόνοιες του νόμου και εφαρμόζουν συστήματα αποτελεσματικής διαχείρισης των λειτουργικών τους κινδύνων, θα συνεχίσουν να θεωρούν την Κύπρο ως ένα ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Το συμπαγές και εύρωστο ρυθμιστικό πλαίσιο που επιτυχώς εφαρμόζει σήμερα η Κύπρος, που τη διαφοροποιεί από όλα ανεξαίρετα τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά κράτη, εμπεδώνει την αξιοπιστία της Κυπριακής βιομηχανίας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Παράλληλα η γεωστρατηγική τοποθεσία της Κύπρου που συνδέει τρεις Ηπείρους, η συμμετοχή μας στην Ευρωζώνη, ο ψηλός δείκτης τεχνικής κατάρτισης του πληθυσμού μας και το διαφανές φορολογικό μας πλαίσιο, όπως επιβεβαιώνεται από τον ΟΟΣΑ, βεβαιώνουν ότι η Κύπρος είναι και θα παραμείνει ως ένα από τα πιο ελκυστικά χρηματοοικονομικά κέντρα παροχής υπηρεσιών στην Ευρώπη».
Διπλάσιο προσωπικό
Στα ίδια επίπεδα κινείται και η Ελληνική Τράπεζα, έχοντας κλείσει από το 2013 ίδιο αριθμό λογαριασμών, περί τους 10 χιλιάδες μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με στοιχεία τα οποία παρουσιάζει η Ελληνική Τράπεζα και αφορούν μέχρι το τέλος του 2017, από το 2014 έχουν μειωθεί κατά 45% οι καταθέσεις από χώρες υψηλότερου κινδύνου και αντιστοιχούν σε λιγότερες από το 15% των συνολικών καταθέσεων της τράπεζας. Όσον αφορά στις εισερχόμενες πληρωμές από χώρες υψηλότερου κινδύνου, σημειώνεται πως έχουν μειωθεί περισσότερο από 50% και αφορούν πλέον λιγότερο από το 3% του συνόλου της Τράπεζας. Όσον αφορά στις διεθνείς νομικές οντότητες (international legal entities) μειώθηκαν κατά 55% από το 2014. Πρόσθετα, σημειώνει πως η τράπεζα έχει προχωρήσει στο διπλασιασμό του προσωπικού που ασχολείται με την κανονιστική συμμόρφωση από το 2014. Οι επαγγελματίες διαμεσολαβητές συνεργατών έχουν μειωθεί στους μισούς από το 2014 και πως υπάρχει συνεχής επένδυση σε νέα συστήματα και κατάρτιση για όλο το προσωπικό της Ελληνικής που εργοδοτείται στον τομέα της διεθνούς τραπεζικής και της κανονιστικής συμμόρφωσης. Αναφορικά με τα κέρδη που έχουν χάσει οι τράπεζα σε αυτό πλαίσιο ανέρχονται στα 20 εκατομμύρια ευρώ από το 2014.
Τα στοιχεία δεν αφορούν τις καταθέσεις που διαχειρίζεται η Ελληνική Τράπεζα μετά την απόκτηση των περιουσιακών στοιχείων της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας. Υπενθυμίζεται πως η Ελληνική έλαβε καταθέσεις ύψους 9.7 δισ. ευρώ στο πλαίσιο της συναλλαγής με τη ΣΚΤ.
Ο Ανώτατος Διευθυντής Κανονιστικής Συμμόρφωσης της Ελληνικής Τράπεζας Ματθαίος Χαραλαμπίδης δήλωσε πως ακολουθούνται κατά γράμμα οι οδηγίες των εποπτών για την καταπολέμηση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος στη βάση των οδηγιών AML, διενεργούνται όλοι οι ενδεδειγμένοι ελέγχοι και σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει δυσμενής διαχείριση αναφορικά με την εθνικότητα ή τη χώρα προέλευσης του πελάτη. Αυτό που εξετάζεται ανά περίπτωση είναι το κατά πόσο ο πελάτης πληροί την πολιτική αποδοχή πελατών της τράπεζας.
Στο 64% οι κάτοικοι Κύπρου
Εκπρόσωπος της RCB Bank δήλωσε στην «Κ» πως εν έτη 2018, το 86% της πελατειακής βάσης της RCB Bank αποτελείται από κατοίκους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, ενώ υπέδειξε πως οι πελάτες που είναι κάτοικοι Κύπρου ανέρχονται στο 64%. Ο αριθμός των πελατών που είναι κάτοικοι Ρωσίας έχουν μειωθεί δύο φορές κατά το 2018 και σήμερα ανέρχονται μόνο στο 9% της συνολικής βάσης των πελατών. Εξήγησε πως, η μείωση των λογαριασμών Ρώσων πελατών στην RCB δεν οφείλεται σε λόγους καταπολέμησης οικονομικού εγκλήματος (AML), ενώ υπογράμμισε πως οι πελάτες της τράπεζας ανταποκρίνονται πλήρως στα κριτήρια συμμόρφωσης των κανονιστικών αυτών αρχών (AML).
Συνεπώς, συνέχισε για την μείωση, συμβαίνει για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγμα αλλαγές στο φορολογικό και εταιρικό πλαίσιο στη Ρωσία και την Κύπρο, αύξηση στα κόστη και άλλους παράγοντες.
Μιχάλης Καμμάς: Η Κύπρος εφαρμόζει κάθε οδηγία
Ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Μιχάλης Καμμάς κληθείς να σχολιάσει τα θέματα AML που αφορούν την Κύπρο και τον τραπεζικό τομέα, δήλωσε τα εξής:
«Θα πρέπει αρχικά να επισημάνουμε ότι τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες της Κύπρου έχουν διαθέσει τόσο ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και παράλληλα έχουν δημιουργήσει μηχανισμούς, διαδικασίες και επενδύουν στην τεχνολογία σε σχέση με τα θέματα συμμόρφωσης, αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών για φορολογικά θέματα και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο τραπεζικός τομέας βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με ευρωπαϊκά και ευρύτερα διεθνή πρότυπα αναφοράς, οδηγίες και εντός του εποπτικού και κανονιστικού πλαισίου που τίθεται. Αποτέλεσμα αυτής της τάσης, είναι η δημιουργία πολύ πιο απαιτητικών διαδικασιών για άνοιγμα, επεξεργασία και διατήρηση λογαριασμού, αφού η αξιολόγηση των κινδύνων από τις τράπεζες έχει καταστεί πιο λεπτομερής και ενδελεχής.
Την ίδια ώρα και βάσει όσων η Κύπρος έχει εφαρμόσει και όσων προγραμματίζει να κάνει από ‘δω κι έπειτα, πραγματοποιούνται συντονισμένες προσπάθειες με αποδέκτες φορείς, οργανισμούς και εποπτικές αρχές του εξωτερικού. Σκοπός των ενημερώσεων είναι να καταδειχτεί ότι η Κύπρος εφαρμόζει κάθε οδηγία και πρακτική που τίθεται από διεθνή σώματα και εποπτικές αρχές σε σχέση με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας».
