Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Το τελευταίο δεκαήμερο για την τουρκική οικονομία ήταν πολύ κακό. Ο οίκος Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας, 18 τραπεζών και 11 μεγάλων εταιρειών και πολλοί πλέον μιλούν για μία Τουρκία που με μαθηματική ακρίβεια οδηγείται στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την αναγκαία οικονομική του βοήθεια.
Συγκεκριμένα, ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης υποβάθμισε στις 14 Ιουνίου την πιστοληπτική αξιολόγηση της Τουρκίας στη βαθμίδα Β1 από Βa3 διατηρώντας αρνητική προοπτική, τρεις ημέρες μετά υποβάθμισε το μακροπρόθεσμο αξιόχρεο 18 τουρκικών τραπεζών διατηρώντας επίσης αρνητικές τις προοπτικές τους και την Τετάρτη υποβάθμισε 11 εταιρείες ως απότοκο της υποβάθμισης του αξιόχρεου της χώρας.
Νωπές είναι ακόμα οι μνήμες των υποβαθμίσεων του αξιόχρεου της Κύπρου, όπως και όσων χωρών που μπήκαν σε μνημόνιο. Οι οίκοι αξιολόγησης προχωρούσαν σε υποβάθμιση του αξιόχρεου της κάθε χώρας και έπειτα στην υποβάθμιση του αξιόχρεου των τραπεζών τους. Εκείνο που ακολούθησε σε όλες τις χώρες, ήταν ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής στο οποίο συμμετείχαν οι διεθνείς δανειστές.
Αναλυτές έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου του κινδύνου ένα και πλέον χρόνο ότι η τουρκική οικονομία είναι σε κακή κατάσταση, με το 2019 σίγουρα να μην της έχει «μπει με το δεξί». Η λίρα δεν έπαψε να έχει την εμπιστοσύνη των Τούρκων, αγόραζαν δολάρια και χρυσό, ενώ οι σχέσεις με την Αμερική και η πολιτική Ερντογάν βάραιναν ακόμη περισσότερο το οικονομικό κλίμα.
Οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου για μείωση των επιτοκίων και του πληθωρισμού, δεν φαίνεται να συγκινούν τους ξένους οίκους αξιολόγησης και η ερώτηση πλέον είναι πως θα αντιμετωπίσει πολιτικά ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ τον Ταγίπ Ερντογάν. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο θα είναι και το βαρούλκο αναφορικά με το αν η Τουρκία θα οδηγηθεί σε μια άτακτη χρεοκοπία ή στο αμερικανικό ΔΝΤ. Και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να λάβει οικονομική βοήθεια ο Ερντογάν από αλλού. Δεν είναι Ευρώπη και δεν έχει την εναλλακτική του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου. Ούτε καν στην αποτυχημένη ένωση των «BRICS», της ένωσης κρατών που αποτελείται από την Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική. Το ΔΝΤ είναι μονόδρομος.
Και το ερώτημα που καλείται να απαντηθεί πλέον είναι πόσο σκληρά θα είναι τα μέτρα που θα θέσει. Πρόσθετα, όπως όλοι γνωρίζουμε, το ΔΝΤ μπορεί να μπει με ένα συντριπτικό τρόπο σε μία οικονομία και όταν μπει, δημιουργεί νέα πολιτικά δεδομένα με τη σκληρότητα των όρων του δανείου που θα δοθεί. Σε ένα σκληρό σενάριο σκληρών μέτρων –όπως επισημαίνουν οι ίδιοι αναλυτές- μπορεί να είναι και ο λόγος για να χάσει την εξουσία στην Τουρκία ο Ερντογάν.
Το μόνο «παραθυράκι» που έχει ο Ερντογάν είναι μήπως μπορεί να λάβει χρηματική βοήθεια από τη Ρωσία αντί του ΔΝΤ, δίχως όμως να μπορεί να εκτιμηθεί αν μπορεί να δοθεί το ύψος της βοήθειας που θα χρειαστεί η Τουρκία.
Εκτοξεύει το κόστος δανεισμού
Συνήθως οι Moody’s είναι ο προάγγελος των κακών και θέλει να έρχεται «έγκαιρα» για να είναι στη «σωστή πλευρά» των εκτιμητών της κατάστασης. Εάν η υποβάθμιση ήταν μόνο στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις τότε θα σήμαινε πως δεν είναι τόσο κοντά το σενάριο της ένταξης σε ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, ωστόσο η υποβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας φέρνει το ΔΝΤ με την Τουρκία ολοένα και πιο κοντά.
Υποβαθμίζοντας τις 11 επιχειρήσεις και τις 18 τράπεζες η Moody’s εκτοξεύει το κόστος δανεισμού τους. Ο Moody's ανέφερε στο δελτίο του πως ο αυξημένος κίνδυνος λήψης κυβερνητικών μέτρων για διατήρηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Τουρκίας, θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στις καταθέσεις τους σε ξένο συνάλλαγμα ή να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους σε ξένο νόμισμα.
Ο Οίκος, υποβάθμισε τις επτά εταιρείες στο Β1 με αρνητικές προοπτικές: Anadolu Efes Biracilik ve Malt Sanayii A.S. (Efes), Coca-Cola Icecek A.S. (CCI), Dogan Sirketler Grubu Holding A.S. (Dogan), Koc Holding A.S. (Koc Holding), Ordu Yardimlasma Kurumu (OYAK), Turk Hava Yollari Anonim Ortakligi (Turkish Airlines) και Turkiye Petrol Rafinerileri A.S. (Tupras).
Τέσσερις εταιρείες υποβάθμισε στο B1 και έθεσε την αξιολόγησης σε αναθεώρηση για νέα υποβάθμιση: Eregli Demir ve Celik Fabrikalari T.A.S. (Erdemir), Ronesans Gayrimenkul Yatirim A.S. (Ronesans), Turkcell Iletisim Hizmetleri A.S. (Turkcell) και Turkiye Sise ve Cam Fabrikalari A.S. (Sisecam)
Ακόμα, η αξιολόγηση B1 της εταιρείας Petkim Petrokimya Holding A.S. (Petkim) τέθηκε σε αναθεώρηση για υποβάθμιση.
Τέλος, οι 16 τράπεζες υποβαθμίστηκαν κατά μία βαθμίδα και 2 κατά δύο βαθμίδων, με αρνητικές προοπτικές.
