Του Γιάννη Ιωάννου
Βυζαντινής.. σημειολογίας προεκτάσεις είχε η δυσφορία που προκάλεσε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, Ελπιδοφόρος, λόγω της παρουσίας του, στα περιθώρια της ολομέλειας της ΓΣ του ΟΗΕ, στα εγκαίνια του Τούρκου Προέδρου, Ερντογάν, στο «Τουρκικό Σπίτι» (Turkevi). Ένα θεματικό κτίριο αφιερωμένο στην Τουρκία, στην καρδιά του Μανχάταν, όπου αποτελείται από 36 ορόφους –συμπεριλαμβανομένου ενός αφιερωμένου στην «ΤΔΒΚ». Η παρουσία του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ερσίν Τατάρ στα εγκαίνια και η φωτογραφία του Ελπιδοφόρου να κόβει την κορδέλα στην εν λόγω φώτο προκάλεσε έντονη αντίδραση σε κύκλους της ελλαδικής κι ελληνοκυπριακής ομογένειας αλλά και στα ΜΚΔ με αποτέλεσμα η αντιπροσωπεία του Προέδρου Αναστασιάδη να ακυρώνει την συνάντηση με τον ιερωμένο. Στον αντίποδα, παρά την εκφρασθείσα δυσφορία, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν φαίνεται, μέχρι την στιγμή που γράφονται αυτές εδώ οι γραμμές, να ακολουθεί την ίδια γραμμή πλεύσης με την Λευκωσία –τηρώντας μια πιο αποκλιμακωτική στάση.
Το παρασκήνιο
Η προσέγγιση Ελπιδοφόρου, αν και προκαλεί εύλογα εκνευρισμό λόγω της παρουσίας Τατάρ, είναι εν πολλοίς ορθολογιστική και μπορεί να εξηγηθεί: Είναι Τούρκος υπήκοος, φιλοδοξεί κάποια στιγμή να αναλάβει τα ηνία του Οικουμενικού Πατριαρχείου κι έθεσε το ζήτημα της Θεολογικής Σχολής στην Χάλκη και του διαθρησκευτικού διαλόγου. Ως εκ τούτου, δεν συνάντησε κατ’ ιδίαν τον Τουρκοκύπριο ηγέτη αλλά παραβρέθηκε σε μια εκδήλωση παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες και του Τούρκου Προέδρου. Η αντίθετη άποψη εστίασε στην παρουσία Τατάρ –ολοκληρώνοντας εκεί την κριτική της- αναδεικνύοντας διαστάσεις μεταξύ της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, της Λευκωσίας και της Αθήνας. Οι βυζαντινισμοί ωστόσο δείχνουν να πηγαίνουν πέραν των προσωπικών βλέψεων του ίδιου του Ελπιδοφόρου αποδεικνύοντας πως υπάρχει ουρά: Συνδέονται ίσως με τα της διαδοχής, στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής, του Δημητρίου –που είχε άριστες σχέσεις με κύκλους της ελληνοκυπριακής ομογένειας, την καταγωγή του (Κωνσταντινουπολίτης και Τούρκος υπήκοος) και το γεγονός πως αποτελεί φαβορί για την θέση του Οικουμενικού Πατριάρχη –έναντι άλλων με πιο σκληρή στάση στο ζήτημα της Τουρκίας. Έμπειροι παρατηρητές πάντως σημείωσαν στον ελλαδικό Τύπο πως παρά την διαχείριση του συμβάντος και την έμμεση παραδοχή λάθους εκ μέρους του Ελπιδοφόρου (σ.σ. ότι δεν θα είχε παραβρεθεί αν γνώριζε για την παρουσία Τατάρ), το όλο συμβάν γιγαντώθηκε από συγκεκριμένους δημοσιογραφικούς, στις ΗΠΑ, κύκλους, συμβάν που συνέδραμε καταλυτικά στην απόφαση Αναστασιάδη να ακυρώσει την συνάντηση μαζί του.
Η μεγάλη εικόνα
Αυτό που προκύπτει πάντως από την απόφαση Μητσοτάκη να μην ακυρώσει την συνάντησή του με τον Ελπιδοφόρο μετά το συμβάν, καταδεικνύει και την διαφορά προσλήψεων σε σχέση με τη Τουρκία μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας όταν στο επίκεντρο υπεισέρχονται ζητήματα εκκλησιαστικής φύσης και δη το... Game of Thrones της ελληνορθόδοξης θρησκευτικής ηγεσίας. Ο εκνευρισμός της ελληνοκυπριακής πλευράς μπορεί μεν να είναι εύλογος αλλά εξίσου εύλογο είναι το ερώτημα του αν η ακύρωση της συνάντησης, εκ μέρους του Αναστασιάδη, θα προκαλέσει μελλοντικά ζητήματα μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Λευκωσίας –δεδομένου ότι ο Ελπιδοφόρος θα βρεθεί στην θέση του Οικουμενικού Πατριάρχη. Σε κάθε περίπτωση τόσο η Μητρόπολη Αμερικής όσο και η διάσταση της θρησκευτικής επιρροής ή της ομογένειας, στις ΗΠΑ, αποτελούν ένα ενδιαφέρον πεδίο εξέτασης ως προς την πραγματική τους διείσδυση σε ζητήματα γεωπολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο –όπως το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Μια συζήτηση που κάποτε, ιδίως στην Λευκωσία, πρέπει να γίνει με ρεαλιστικούς όρους και χωρίς συναισθηματισμούς και –παραμονεύοντες- ευσεβοποθισμούς.
