Του Βασίλη Νέδου
Η Τουρκία ορθώς πληρώνει δια του αποκλεισμού της από το πρόγραμμα των F-35 την επιλογή να προμηθευτεί S-400, ωστόσο μέσω του διαρκούς διαλόγου οι ΗΠΑ και η Δύση πρέπει να στοχεύουν στην επίλυση των πολιτικών προβλημάτων λέει στην «Κ» ο Τζέιμς Φόγκο, απόστρατος ναύαρχος, εκ των εμπειρότερων στελεχών του Αμερικανικού Ναυτικού επί 39 χρόνια και νυν διακεκριμένος συνεργάτης του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA). Ο κ. Φόγκο έκανε το τελευταίο πόστο του ως Διοικητής του Αρχηγείου Διοίκησης Συμμαχικής Δύναμης στη Νάπολη της Ιταλίας την περίοδο 2017-2020, στο Ψυχρό Πόλεμο διοίκησε υποβρύχια του Αμερικανικού Ναυτικού και έχει σε ιδιαίτερα υψηλή εκτίμηση το Πολεμικό Ναυτικό και τα στελέχη του. Κατά τον κ. Φόγκο η Μεσόγειος παραμένει στο επίκεντρο των γεωπολιτικών εξελίξεων ενώ εκτιμά ότι η άνοδος της Κίνας δεν οδηγεί σε νέο διπολικό κόσμο, αλλά μάλλον σε ανταγωνισμό πολλαπλών πόλων. Ο κ. Φόγκο αναφέρεται στη σημασία της επίσκεψης του αεροπλανοφόρου “Dwight D. Eisenhower” στη Σούδα, ενώ προχωρά σε μια εκτεταμένη ανάλυση για τη ναυτική ισχύος, εκτιμώντας, μεταξύ άλλων, ότι στις επόμενες δεκαετίες ένα στα τέσσερα μέσα του Αμερικανικού Ναυτικού θα είναι μη επανδρωμένα.
– Κύριε Φόγκο, στην τελευταία μας συνέντευξη, ήσασταν Διοικητής της Συμμαχικής Διοίκησης της Νάπολης και των Ναυτικών Δυνάμεων των ΗΠΑ σε Ευρώπη-Αφρική. Πιστεύετε ότι παρατηρούμε μια αλλαγή στις παγκόσμιες τάσεις που ωθεί τη Μεσόγειο πίσω στο γεωπολιτικό επίκεντρο;
Απολύτως και επιτρέψτε μου να σας πω γιατί… Είμαι ενθουσιώδης υπέρμαχος της διατλαντικής σχέσης και της ναυτικής ισχύος που εκτιμά τη στρατηγική σημασία της θαλάσσιας δύναμης. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα ομοίως σκεπτόμενα έθνη γιόρτασαν τη νέα παγκόσμια τάξη με τη γένεση διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και το ΝΑΤΟ. Μοιραστήκαμε τότε, και εξακολουθούμε να το κάνουμε, κοινούς κανόνες, πρότυπα και κανόνες συμπεριφοράς. Σε ένα μεταψυχροπολεμικό κόσμο, αυτοί οι κανόνες και τα πρότυπα δοκιμάζονται από νέους παίκτες στο διεθνή ανταγωνισμό που περιλαμβάνουν αναδυόμενες δυνάμεις, βίαιες εξτρεμιστικές οργανώσεις και παράνομους διακινητές. Οι προκλήσεις αυτού του ανταγωνισμού εκδηλώνονται σε όλους τους θαλάσσιους τομείς, όχι μόνο στον Ινδο-Ειρηνικό που έχει λάβει μεγάλη προσοχή τελευταία, αλλά και στη Μεσόγειο Θάλασσα και τη σύνδεσή της με τον Ατλαντικό Ωκεανό, τη Μαύρη Θάλασσα, τη διώρυγα του Σουέζ και όχι μόνο. Πάντα πίστευα, από τις πρώτες μέρες της υπηρεσίας μου στο Ναυτικό των ΗΠΑ, ότι η Μεσόγειος είναι μια «αρτηρία» που μεταφέρει το αίμα του εμπορίου και των συναλλαγών από τη Βόρεια Αμερική στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου και μέσω του Βοσπόρου στο Μαύρη Θάλασσα ή μέσω του Σουέζ στην Ερυθρά Θάλασσα και τελικά στον Περσικό Κόλπο ή στον Ινδικό Ωκεανό. Η παγκόσμια εστίαση στη Μεσόγειο είναι διαχρονική στην ανθρώπινη ιστορία και είναι σημαντική τώρα περισσότερο από ποτέ λόγω του Μεγάλου Ανταγωνισμού Δυνάμεων. Στον 21ο αιώνα, αυτός ο ανταγωνισμός στον τομέα της ναυτιλίας υπογραμμίζει τη σημασία των θαλάσσιων γραμμών επικοινωνίας (SLOCs) και της «πρόσβασης» που απολαμβάνουμε χάρη στους παραδοσιακούς συμμάχους και τους εταίρους. Το έθνος της Ελλάδας είναι ένας από αυτούς τους παραδοσιακούς συμμάχους και φίλους των ΗΠΑ και βρίσκεται σε μια από τις πιο ενεργές θαλάσσιες περιοχές του κόσμου – τη Μεσόγειο – όπου Έλληνες ναυτικοί έχουν πλεύσει από την εποχή της Οδύσσειας του Ομήρου.
– Η καριέρα σας ξεκίνησε στο κορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου. Μερικοί ισχυρίζονται ότι κινούμαστε προς ένα νέο είδος διπολισμού, με την Κίνα στη θέση της τότε ΕΣΣΔ. Είναι δυνατόν αυτό όμως, με το τρέχον επίπεδο της παγκόσμιας οικονομικής αλληλεξάρτησης;
Όχι, δεν βλέπω την επιστροφή σε έναν διπολικό κόσμο όπως ήταν την εποχή των ΗΠΑ και των συμμάχων της έναντι της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Η Κίνα είναι μια ανερχόμενη δύναμη, αλλά όχι ακόμα μια μεγάλη δύναμη. Ενώ είναι αλήθεια ότι το ισοζύγιο εμπορίου με την Κίνα είναι υπέρ της και ότι η Κίνα έχει αναγνωρίσει την αξία της θαλάσσιας δύναμης εστιάζοντας στην «πρόσβαση» μέσω της στρατηγικής της «One Belt One Road» και στην ταχεία ανάπτυξη Ναυτικού ανοιχτής θάλασσας (Blue Water Navy), όλα αυτά δεν μεταφράζονται αυτόματα σε στάτους μεγάλης δύναμης. Με την εξουσία έρχεται η ευθύνη και η απαίτηση για τήρηση μακροχρόνιων θεσμών, κανόνων και προτύπων συμπεριφοράς. Καθώς η Κίνα ανεβαίνει, πρέπει να αγκαλιάσει την πολλαπλότητα και την ποικιλία συμφερόντων εντός των συνόρων της και σε όλο τον κόσμο. Ενώ οι πολιτικές διοικήσεις έρχονται και φεύγουν στις Δυτικές δημοκρατίες, ο άξονας της συνέπειας από το τέλος των μεγάλων πολέμων του 20ού αιώνα ήταν ο σεβασμός της κυριαρχίας και της συνεργασίας ομονοούντων εθνών σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Στα παραδείγματα περιλαμβάνονται το ελεύθερο εμπόριο, η διαφύλαξη διακίνησης των αγαθών, ο περιορισμός των πυρηνικών όπλων, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η προστασία του περιβάλλοντος. Αυτός είναι ουσιαστικά ο χάρτης οργανισμών όπως τα Ηνωμένα Έθνη, και η συνεργασία είναι απολύτως απαραίτητη σε έναν πολυπολικό κόσμο. Οι αναδυόμενες δυνάμεις θα ήταν συνετό να εξετάσουν τις απόψεις άλλων σε μια προσπάθεια να κερδίσουν την υποστήριξη σε πολιτικές που επηρεάζουν όλα τα μέρη, όχι μόνο τη μία ή τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες ή τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις στην ξηρά ή στη θάλασσα. Ο σεβασμός στην κυριαρχία, ο ειλικρινής διάλογος και η συνεργασία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος θα είναι ουσιαστικής σημασίας για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις προκλήσεις που ανέφερα παραπάνω. Δεν βλέπω να επιστρέφουμε στον διπολικό κόσμο του 20ού αιώνα.
– Πριν από λίγες ημέρες οι Υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας, επισκέφτηκαν το Τόκιο και τη Σεούλ, δίνοντας ένα πολύ σαφές μήνυμα για το πού οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να φθάσουν εάν διακυβευτεί η ασφάλεια της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας. Είναι ένα είδος δημόσιας δήλωσης ότι πράγματι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν πιθανό Ψυχρό Πόλεμο, αλλά αυτή τη φορά με ένα επίκεντρο στον Ειρηνικό Ωκεανό;
Όχι, αυτό ήταν μια υπενθύμιση ότι οι ΗΠΑ έχουν θεσπίσει πολλές Συνθήκες με μεμονωμένα έθνη ή ομάδες εθνών καθ’όλη την ιστορία της Δημοκρατίας μας. Κατά τη γνώμη μου, η Συνθήκη της Ουάσιγκτον του 1949, που ίδρυσε τον Οργανισμό της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού, είναι μια από τις πιο επιτυχημένες Συνθήκες που έχουν επινοηθεί ποτέ. Η αποτροπή λειτουργεί – για πάνω από 72 χρόνια, η συλλογική άμυνα εγγυάται μια ελεύθερη και δημοκρατική Ευρώπη. Ομοίως, επωφελήθηκαν επίσης οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, η Βόρεια Αμερική. Η Συνθήκη της Ουάσινγκτον αντικατοπτρίζει τα έθνη με κοινές αξίες και μια κοινή δέσμευση μεταξύ τους – όλοι οι Σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν τηρήσει τη δέσμευσή τους ο ένας απέναντι στον άλλον και αυτό έχει οδηγήσει σε μια πιο σταθερή και ειρηνική ευρωατλαντική περιοχή. Ομοίως, στον Ειρηνικό, οι ΗΠΑ διατηρούν μακροχρόνιες διμερείς συνθήκες με την Ιαπωνία, την Κορέα, τις Φιλιππίνες και πολυμερείς συνθήκες με την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ταϊλάνδη. Σε γενικές γραμμές, αυτές οι συνθήκες υποστηρίζουν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον οποιουδήποτε από τα μέλη της συνθήκης θα ήταν επικίνδυνη για την ειρήνη και την ασφάλεια και ότι οι υπογράφοντες θα αναλάμβαναν δράση για να αντιμετωπίσουν τον κοινό κίνδυνο σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες κάθε χώρας. Οι ΗΠΑ πάντοτε τηρούσαν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συνθήκη και πιστεύω ότι οι Υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας των ΗΠΑ απλώς παρείχαν μία διαβεβαίωση για τη δέσμευση των ΗΠΑ στους φίλους και τους συμμάχους μας και τις υποχρεώσεις μας στην περιοχή.
-Έχουν περάσει τριάντα χρόνια από την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ πρέπει να ανανεωθεί ώστε να ανταποκρίνεται στα σημερινά πρότυπα. Τι θα περιγράφατε ως αναγκαιότητα για καλύτερη λειτουργία της Συμμαχίας;
Το ΝΑΤΟ προσαρμόζεται συνεχώς σε νέες απειλές και προκλήσεις. Στη διάρκεια της ζωής μου, έχω παρατηρήσει σημαντικές αλλαγές προς το καλύτερο για το ΝΑΤΟ.. Ο πατέρας μου ήταν βετεράνος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου που προσγειώθηκε στη Νορμανδία και μετά τον πόλεμο, επέστρεψε στην Ευρώπη για να υπηρετήσει στην ομάδα του Βόρειου Στρατού του ΝΑΤΟ στο Rheindahlen της Γερμανίας. Κατά συνέπεια, όπως θα έλεγα στους Ιταλούς φίλους μου στη Νάπολη της Ιταλίας: «Sono NATO nella NATO!» ή γεννήθηκα στο ΝΑΤΟ! Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου, έχω υπηρετήσει για σχεδόν δέκα χρόνια στην ήπειρο της Ευρώπης. Σπούδασα στη Γαλλία. Υπηρέτησα ως Εκτελεστικός Διευθυντής στον Ανώτατο Συμμαχικό Διοικητή στο SHAPE στο Βέλγιο. Είχα το προνόμιο να διοικήσω τρία διαφορετικά κεντρικά αρχηγεία του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια της καριέρας μου και έχω οδηγήσει ασκήσεις μεγάλης κλίμακας στη Βαλτική Θάλασσα και τον Βορρά και υποστήριξα επιχειρήσεις μάχης δύο φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, έχω δει τη Συμμαχία να μεγαλώνει και να προσαρμόζεται με πολλούς τρόπους.
Κατά την τελευταία μου αποστολή ως Διοικητής της Συμμαχικής Δύναμης Διοίκησης Νάπολης, γνώρισα καλά τον γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Είναι ένας άνθρωπος τον οποίο θαυμάζω και σέβομαι βαθιά. Ως πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, πέρασε αρκετό χρόνο μαζί μας κατά τη διάρκεια της άσκησης Trident Juncture, αναμφισβήτητα της μεγαλύτερη άσκηση του ΝΑΤΟ από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου με 50.000 στρατεύματα, 70 μεγάλες μονάδες επιφανείας, 265 αεροσκάφη όλων των τύπων και 10.000 οχήματα (τροχοφόρα ή ερπυστριοφόρα) που συμμετείχαν σε μια ζωντανή επιχείρηση του άρθρου 5 για την άμυνα της Νορβηγίας. Έχω ακούσει τον κ. Στόλτενμπεργκ να λέει πολλές φορές ότι η δύναμη της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ είναι η ικανότητά της να προσαρμόζεται στις αλλαγές. Έχουν υπάρξει πολύ θετικές αλλαγές στη Συμμαχία από τις μέρες που υπηρετούσα σε υποβρύχια καταμεσής του Ψυχρού Πολέμου. Το ΝΑΤΟ αριθμεί τώρα 30 Συμμαχικά μέλη και 40 χώρες εταίρους. Το ΝΑΤΟ έχει προσαρμοστεί και έχει εμπλακεί σε εκτός περιοχής επιχειρήσεις για να υπερασπιστεί συμμαχικά συμφέροντα στο εξωτερικό. Το ΝΑΤΟ έχει αρθεί στο ύψος των περιστάσεων στην πρόκληση της κατανομής των βαρών και παραμένει σε καλό δρόμο για να επιτύχει τον δηλωμένο στόχο του κάθε έθνους να συνεισφέρει το 2% του ΑΕΠ στη συλλογική άμυνα. Το ΝΑΤΟ έχει αναγνωρίσει ότι οι προκλήσεις και οι απειλές για τη συλλογική ασφάλεια υπάρχουν «tous azimuts» όπως θα έλεγαν οι Γάλλοι και όχι μόνο στο Βορρά ή στην Ανατολή. Υπάρχουν επίσης προκλήσεις στον Νότο και γι ‘αυτό το λόγο, ο κ. Στόλτενμπεργκ ηγήθηκε της προσπάθειας για τη δημιουργία ενός κέντρου στρατηγικής κατεύθυνσης του ΝΑΤΟ προς το Νότο (South Hub) στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Με μεγάλη χαρά φιλοξένησα αυτή τη νέα δομή στην έδρα μου στο JFC Naples και οδηγήσαμε αυτήν την πρωτοβουλία σε πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα το 2018. Επίσης, ασκήσαμε επιχειρησιακή εποπτεία για τη νέα εκπαιδευτική αποστολή του ΝΑΤΟ στο Ιράκ (NMI) από το αρχηγείο μου στη Νάπολη. Η NMI έχει ως καταστατικό χάρτη της την εκπαίδευση και ανάπτυξη των Ιρακινών Ενόπλων Δυνάμεων για να διασφαλίσει ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν και να νικήσουν τις προκλήσεις του βίαιου εξτρεμισμού στο δικό τους έδαφος. Χαίρομαι που είδα μια πρόσφατη πρόταση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου όχι μόνο να διατηρήσει, αλλά και να επεκτείνει την αποστολή NMI στο μέλλον. Μπορώ επίσης να σας πω ότι ως διακεκριμένος συνεργάτης του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA), είμαι εξαιρετικά περήφανος για το έργο του Δρ. Wes Mitchell ως μέλος της Ομάδας Προβληματισμού, που διορίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα για τη μελέτη και συγγραφή μιας εξαιρετικής έκθεσης με τίτλο «ΝΑΤΟ 2030: Ενωμένοι για μια Νέα Εποχή».
Ο Δρ. Mitchell είναι πρώην διπλωμάτης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της CEPA και επαγγελματίας συνάδελφός μου, ο οποίος μου παρείχε ουσιαστικές συμβουλές για την εποπτεία των αποστολών μας στο ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια. Το ΝΑΤΟ 2030 είναι μια μη εμπιστευτική έκθεση και θα τη συνιστούσα στο αναγνωστικό κοινό σας. Είναι γραμμένη με σαφήνεια και ακρίβεια και διατυπώνει λεπτομερώς τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει το ΝΑΤΟ από τώρα έως το 2030 και μετά, με συγκεκριμένες συστάσεις σχετικά με το τι πρέπει να γίνει γι ‘αυτές. Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που μου άρεσαν σχετικά με την έκθεση που είναι πάρα πολλά για να διατυπώσω εδώ, αλλά το “ΝΑΤΟ 2030” απευθύνεται στο πολυσύχναστο πεδίο που τα έθνη του ΝΑΤΟ αντιμετωπίζουν τώρα με νέες αναδυόμενες δυνάμεις που δεν ήταν παρούσες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τις συνεχιζόμενες απειλές του βίαιου εξτρεμισμού και της παράνομης διακίνησης, της εμπορίας ανθρώπων και της παράνομης μετανάστευσης. Η έκθεση επισημαίνει τις αυξανόμενες προκλήσεις ασφάλειας που θέτει η Κίνα. Τέλος, με χαροποίησε το γεγονός ότι η έκθεση ανέφερε το μεγάλο έργο της φίλης μου και Ειδικής Βοηθού στο γ.γ., Κλερ Χάτσινσον, σχετικά με τις γυναίκες στο Ειρηνευτικό Σώμα και τη σημασία της αποδοχής της απόφασης 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στον χώρο μάχης. Στο σύνολο αυτών που μόλις ανέπτυξα, νομίζω ότι το αναγνωστικό σας κοινό θα καταλήξει, όπως έχω κάνει κι εγώ, στο ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας οργανισμός που προσαρμόζεται καλά στις αλλαγές και θα υφίσταται για τουλάχιστον 72 ακόμη χρόνια.
– Είναι η πανδημία ένα παράδειγμα που συνηγορεί στην άποψη ότι είμαστε μάρτυρες μιας υποχώρησης πίσω από πιο «εθνικές» λύσεις;
Αντιθέτως, πιστεύω ότι ορισμένα έθνη υπήρξαν καθοδηγητές στην ανάπτυξη ενός εμβολίου προς όφελος ολόκληρου του κόσμου. Σε σύγκριση με τα γεγονότα γύρω από τη Μεγάλη Γρίπη που έπληξε τον κόσμο το 1918, οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει πολλαπλά εμβόλια που είναι άνω του 90% αποτελεσματικά έναντι του COVID 19 και των σημερινών μεταλλαξεων του. Αυτό δεν θα συνέβαινε χωρίς εντατική επένδυση κεφαλαίου, αποφασιστική ηγεσία και περισσότερο από έναν αιώνα ιατρικής έρευνας και ανάπτυξης από το 1918. Στη χώρα μου, η Επιχείρηση Warp Speed εξέπληξε άπαντες με την ταχύτητα ανάπτυξης τριών αποτελεσματικών εμβολίων, ακολουθούμενες από διαφανείς κλινικές δοκιμές και μια μαζική εθνική εκστρατεία ευαισθητοποίησης, αποδοχής και διανομής. Οι ΗΠΑ ηγούνται τώρα παγκοσμίως με κατά μέσο όρο τρία εκατομμύρια εμβόλια την ημέρα, αλλά δεν επαρκεί ο εμβολιασμός του πληθυσμού εντός των κυρίαρχων συνόρων ενός κράτους. Η κύρια πρόκληση είναι να προσφέρουμε το εμβόλιο σε όλους τους πολίτες όλων των εθνών προκειμένου να εξαλείψουμε την περαιτέρω εξάπλωση του COVID 19 και των θανατηφόρων μεταλλάξεων του. Για να γίνει αυτό, απαιτείται μια διεθνής προσπάθεια συνεργασίας και οργανισμοί όπως ο ΠΟΥ πρέπει να έχουν την νομιμοποίηση να το πράξουν, αλλά υπάρχουν πολλές προκλήσεις και εμπόδια όσον αφορά στη διαδικασία έγκρισης και την αλυσίδα εφοδιασμού για διανομή σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα μαθήματα που παίρνουμε στο δρόμο προς την ανοσία ενάντια στο θανατηφόρο ιό δεν πρέπει να ξεχαστούν γιατί δεν είμαι πεπεισμένος ότι αυτή θα είναι η τελευταία πανδημία του είδους της. Η έλλειψη κοινών προτύπων όσον αφορά τα ιατρικά πρωτόκολλα (απαιτήσεις μάσκας), οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και η διαφάνεια πρέπει να αντιμετωπιστούν εάν θέλουμε να αποφύγουμε μια καταστροφή παρόμοια του COVID 19. Το πρόβλημα είναι λιγότερο το να υιοθετήσουμε “εθνικές” λύσεις, από ό, τι ο καθορισμός ενός διεθνούς σχήματος ετοιμότητας και πρόληψης μελλοντικών πανδημιών σε αυτό που ονομάζω 7ος Τομέας Πολέμου – καταπολέμηση των μικροβίων στη βιόσφαιρα όπου ζούμε και λειτουργούμε όλοι.
– Σε περιφερειακό επίπεδο, στην Ανατολική Μεσόγειο έχουμε δει τεράστιες αναταραχές τα τελευταία χρόνια. Ένα από τα πιο ορατά χαρακτηριστικά τους είναι οι πολυάριθμες επιχειρήσεις της Τουρκίας στην περιφέρεια της. Τουρκικά στρατεύματα στη Συρία και το Ιράκ, στρατιωτική παρουσία και βοήθεια με την προώθηση ξένων μαχητών στη Λιβύη και τον Νότιο Καύκασο (Ναγκόρνο Καραμπάχ). Αλλά και μια πολύ στενή ευθυγράμμιση με παράγοντες όπως η Ρωσία. Τα S-400 είναι το κύριο πρόβλημα εκεί. Γιατί η Τουρκία παίρνει αυτή τη στάση; Πιστεύετε ότι η Τουρκία είναι μια χώρα που απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη Δύση;
Όταν υπηρετούσα στο αρχηγείο του SHAPE το 2009, ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής – Ναύαρχος Τζιμ Σταυρίδης – ένας μεγάλος Ελληνοαμερικανός αξιωματικός, υιοθέτησε ένα απλό σύνθημα για τις Συμμαχικές Διοικητικές Επιχειρήσεις: «Είμαστε πιο δυνατοί μαζί!» Πιστεύω ακράδαντα, όπως και ο ίδιος, στη δύναμη αυτών των τεσσάρων λέξεων. Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ από το 1951. Τούρκοι στρατιώτες, ναυτικοί και αεροπόροι υπηρέτησαν μαζί με 29 άλλα εθνικά στρατεύματα του ΝΑΤΟ στο Αρχηγείο Διοίκησης Συμμαχικής Δύναμης στη Νάπολη της Ιταλίας κατά τη διάρκεια της εποχής μου ως Διοικητής. Πάντα εγκάρδιοι και επαγγελματίες, το τουρκικό στρατιωτικό προσωπικό συνέβαλε στην επιτυχία των αποστολών μας σε ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων της Συμμαχίας παρά τις προφανείς πολιτικές εντάσεις με την Άγκυρα για ορισμένα ζητήματα πολιτικής όπως αυτά που θέσατε στην ερώτησή σας. Παρόλο που με εξέπληξε η απόφαση της Τουρκίας να προμηθευτεί το ρωσικό σύστημα άμυνας S-400, δεν με εξέπληξε η απάντηση των ΗΠΑ και των συμμάχων για την αναστολή της συμμετοχής της Τουρκίας στην κοινοπραξία F-35. Όπως ήταν σκόπιμο, πιστεύω ότι αυτή η απόφαση θα επηρεάσει αρνητικά την Τουρκία όσον αφορά στην τεχνολογική ανάπτυξη, στο οικονομικό όφελος και στη διαλειτουργικότητα με άλλους συμμάχους του ΝΑΤΟ – υψηλό τίμημα που πρέπει να πληρώσει για την προμήθεια των S-400. Παρά τις ενέργειες αυτές, η Τουρκία παραμένει μέλος της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ και εξακολουθεί να διατηρεί τους στόχους της Ευρω-Ατλαντικής ολοκλήρωσης. Τα εμπόδια για την πρόοδο παραμένουν σε πολιτικό επίπεδο και εδώ είναι που οι διπλωμάτες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δύο από τους πιο έμπειρους συνομιλητές σε διπλωματικό επίπεδο που εργάζονται σε αυτά τα ζητήματα σε καθημερινή βάση – οι Πρέσβεις Geoff Pyatt (Ελλάδα) και David Satterfield (Τουρκία). Γνωρίζω και τους δύο και έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους για να μας βοηθήσουν να επιλύσουμε τις διαφορές και να επιδιώξουμε συμβιβασμό σε πολιτικό επίπεδο.
Πιστεύω ότι η διπλωματική επίλυση των πολιτικών διαφορών με τους Τούρκους συμμάχους μας εξαρτάται από τον συνεχή διάλογο. Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα συνεργασίας με τον επαγγελματικό στρατό της Τουρκίας υπάρχει ακριβώς στην καρδιά της Μεσογείου στο Κέντρο επιχειρησιακής εκπαίδευσης ναυτικής αποτροπής του ΝΑΤΟ (NMIOTC) στον κόλπο της Σούδας. Έχω πάει στο Κέντρο περισσότερες από μία φορές και έχω δώσει διαλέξεις εκεί. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένα σημαντικότατο Κέντρο Αριστείας για Αμφίβιο Πόλεμολέμο και Επιχειρήσεις Ναυτικής Αποτροπής στον ναυτικό τομέα. Με εντυπωσίασε η συνεργασία μεταξύ ομονοούντων Συμμάχων και το γεγονός ότι στη δομή του ΝΑΤΟ για την Ειρήνη, ένας Έλληνας Διοικητικός Λειτουργός εργάζεται παράλληλα με έναν Τούρκο Εκτελεστικό Λειτουργό και εναλλάσσονται. Ήμουν τόσο εντυπωσιασμένος με την εγκατάσταση και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών που πρότεινα σε όλες τις Ομάδες Εκστρατειών των ΗΠΑ να εκμεταλλευτούν την εκπαίδευση Maritime Interdiction Operations (MIO) εάν είναι δυνατόν, κατά τη διέλευση τους μέσω της Μεσογείου. Και λοιπόν, βλέπετε, σε τελική ανάλυση, είναι πολύ καλύτερο για την Τουρκία να παραμείνει μέλος του ΝΑΤΟ παρά να είναι εκτός. Ο ειλικρινής διάλογος και η συνεργασία μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ και των Τούρκων συμμάχων μας πρέπει να συνεχιστεί πέρα από το NMIOTC στο φόρουμ του Συμβουλίου του Βόρειου Ατλαντικού (NAC) και της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ. Ανυπομονώ για μια πιο ομαλή “πλεύση” μεταξύ των Συμμάχων κατά το υπόλοιπο του 2021 και μετά.
– Αυτήν τη στιγμή στις ΗΠΑ υπάρχει (και όχι μόνον) διάλογος για το μέλλον του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Παρόλο που τα μεγέθη απέχουν πολύ από το να είναι συγκρίσιμα, γίνεται παρόμοια συζήτηση για τη μελλοντική μορφή του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, με την ευκαιρία ενός διαγωνισμού για τις νέες φρεγάτες του. Είχατε μια μακρά καριέρα ως αξιωματικός αυτού που ήταν το πιο εξελιγμένο και θανατηφόρο όπλο των ωκεανών: του υποβρύχιου. Αυτήν τη στιγμή μιλάμε για μη επανδρωμένα πλοία (επιφάνειας και υποβρύχια), συνδυασμένες δυνατότητες κ.λπ. Κατά την άποψή σας, πού πρέπει να προσανατολιστεί ένα σύγχρονο Ναυτικό για να παραμείνει αποτελεσματικό και σύγχρονο;
Αυτή είναι μια κρίσιμη στιγμή για το Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών καθώς έρχεται σε ένα σταυροδρόμι. Στο τέλος του περασμένου έτους, συμφωνήθηκε ευρέως ότι ο θαλάσσιος τομέας θα διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στη διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας του δικού μας έθνους και επίσης των συμμάχων μας. Το Υπουργείο Άμυνας δημοσίευσε ένα white paper με τίτλο «Battleforce 2045» που ζητούσε ένα υβριδικό μείγμα 355 επανδρωμένων πολεμικών πλοίων που συμπληρώθηκαν από περίπου 140-150 μη επανδρωμένες πλατφόρμες. Αυτό αντιπροσωπεύει μια επανδρωμένη προς μη επανδρωμένη αναλογία 3 – 1. Με άλλα λόγια το 25% της μελλοντικής δύναμης θα μπορούσε να αποτελείται από μη επανδρωμένες πλατφόρμες. Εν τω μεταξύ, άλλαξε κυβέρνηση στις ΗΠΑ η τρέχουσα διοίκηση του Μπάιντεν συμπληρώνει θέσεις υψηλού επιπέδου στο Υπουργείο Άμυνας και στις μεμονωμένες υπηρεσίες, υπάρχει πολλή συζήτηση για το θέμα των πόρων και των προτεραιοτήτων. Σαφώς με ένα δεύτερο σχέδιο τόνωσης ύψους 1,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (κυβερνητικά κονδύλια διαχεόμενα απευθείας σε μεμονωμένους Αμερικανούς για την ανακούφιση από τον COVID), ακολουθούμενο από το πολύ απαραίτητο σχέδιο υποδομής του Προέδρου Μπάιντεν για την ανανέωση των αυτοκινητοδρόμων, των γεφυρών και των υποδομών μεταφορών αυτής της μεγάλης χώρας, υπάρχει ανταγωνισμός για πόρους. Για να το θέσω αυτό σε πλαίσιο για το αναγνωστικό κοινό σας, πιθανότατα παρατηρήσατε ότι το αεροπλανοφόρο USS DWIGHT D. EISENHOWER εμφανίστηκε στα ελληνικά ύδατα και ο διάδοχός μου, ναύαρχος Robert Burke, φιλοξένησε τον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη και άλλους Έλληνες ηγέτες εν πλω στον κόλπο της Σούδας. Για τον αμερικανικό λαό, ένα αεροπλανοφόρο των ΗΠΑ αντιπροσωπεύει 90.000 τόνους διπλωματίας. Όταν βρίσκεται σε αποστολή, μεταφέρει πέντε εκτάρια (σ.σ. Πρόκειται για πέντε αμερικανικά “έικρ” που ισοδυναμεί με περίπου 20.000 τ.μ.) κυριαρχικής επικράτειας των ΗΠΑ που μπορούν να ταξιδέψουν γρήγορα σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και να λειτουργήσουν κοντά σε 70 αεροσκάφη μάχης, επιτήρησης, ανεφοδιασμού ή ελικοπτέρων. Σχεδόν 5.500 ναύτες του Ναυτικού των ΗΠΑ λειτουργούν αυτά τα πλοία σαν ελβετικό ρολόι για 7 έως 9 μήνες κάθε φορά. Το κόστος κατασκευής ενός νέου αεροπλανοφόρου, όπως το USS GERALD L. FORD, είναι περίπου 13,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι Η.Π.Α. έχουν επί του παρόντος 12 αεροπλανοφόρα που πρέπει να είναι επανδρωμένα, εξοπλισμένα και με εκπαιδευμένο προσωπικό πάνω από το κόστος εκκίνησης. Αυτά τα έξοδα είναι σαφώς θέμα της προηγούμενης και της τρέχουσας συζήτησης στην Ουάσιγκτον.
Συχνά παραθέτω αποσπάσματα ενός από τους αγαπημένους μου συγγραφείς, του Robert Kaplan, ο οποίος δήλωσε ότι εδώ είναι όχι μόνο η ναυτική δεκαετία, αλλά ο ναυτικός αιώνας. Τα μη επανδρωμένα συστήματα δεν αποτελούν υποκατάστατο μεγάλης κλίμακας για επανδρωμένες πλατφόρμες, αλλά αποτελούν εργαλεία για επανδρωμένες πλατφόρμες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρήγαγαν μη επανδρωμένα συστήματα επιφανείας, υποβρύχια και εναέρια που θα μπορούσαν να είναι καινοτόμα στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσουμε ναυτικές δυνάμεις στο μέλλον. Επί του παρόντος, αυτές οι μη επανδρωμένες πλατφόρμες εκτελούν αποστολές Πληροφοριών, η Επιτήρησης και Αναγνώρισης (ISR), επίθεσης, ανεφοδιασμού υλικών και καυσίμων – για να αναφέρουμε μόνο μερικές. Πολλά πρέπει να ληφθούν υπόψη – οι δυνατότητες είναι ατελείωτες. Όσον αφορά στο θέμα των ελληνικών φρεγατών, είμαι υπέρ του οτιδήποτε χρησιμεύει ως πολλαπλασιαστής δύναμης για το Ναυτικό του ΝΑΤΟ και όσο πιο γρήγορα, τόσο το καλύτερο. Σε γενικές γραμμές, οι φρεγάτες είναι πλατφόρμες πολλαπλών αποστολών, σχεδιασμένες να λειτουργούν σε γαλάζια νερά ή στα παράκτια, σε συνδυασμό με μια μεγαλύτερη ομάδα Συνοδείας ή Κρούσης, ή ακόμα και ανεξάρτητα. Ενώ ήμουν διοικητής του Έκτου Στόλου στη Νάπολη, το Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών αποφάσισε να παροπλιστούν όλες οι φρεγάτες της κατηγορίας Oliver Hazard Perry λόγω ηλικίας. Η τελευταία φρεγάτα που έπλεε στη Μεσόγειο εκείνη την εποχή ήταν η USS SIMPSON (FFG 56) – ένα θαυμάσιο πλοίο με θαυμάσιο πλήρωμα. Δεν είχαμε κανένα σχέδιο για μια επόμενη φρεγάτα εκείνη τη στιγμή και ως εκ τούτου χρησιμοποιούσαμε το Σκάφος Κοινής Υψηλής Ταχύτητας (JHSV) ως «Εκστρατευτική Φρεγάτα Περιπολίας (EPF)». Τα EPF, όπως το USNS TRENTON, που είναι γνώριμα στο λιμάνι του κόλπου της Σούδας της Κρήτης, έχουν χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα στο μεταξύ. Το Ναυτικό μας χρειάζεται ένα νέο τύπο Φρεγάτας και έχουμε καταλήξει στο σχεδιασμό FREMM που θα κατασκευαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Fincantieri Marinette Marine Shipyard στο Ουισκόνσιν. Αυτά είναι θαυμάσια πλοία. Κάτω από 8.000 τόνους και ελαφρώς μικρότερη από 500 πόδια, η φρεγάτα CONSTELLATION-Class θα είναι καλά οπλισμένη και θα προωθείται από ισχυρούς αεριοστρόβιλους LM-2500. Ως πατέρας του αμερικανικού ναυτικού, ο Τζον Πολ Τζόουνς είπε κάποτε, «Δώσε μου ένα γρήγορο πλοίο γιατί σκοπεύω να πάω προς τον εχθρο!» Αυτό θα είναι το σύνθημα της USS CONSTELLATION και του αδελφού πλοίου της καθώς οι Αμερικανικές Φρεγάτες θα πλεύσουν για να ενωθούν με την Ελλάδα και άλλα Ναυτικά του ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση των αμοιβαίων συμφερόντων ασφάλειας στον ναυτικό τομέα. Με αυτόν τον τρόπο, θα είναι ακόμη πιο σημαντικό να διατηρήσουμε τη διαλειτουργικότητα με τους συμμάχους και τους συνεργάτες μας.
Τέλος, ως “υποβρυχιάς” , και πρώην διοικητής του ΝΑΤΟ των συμμαχικών υποβρυχίων στη Νησίδα της Ιταλίας, είμαι τεράστιος υποστηρικτής τόσο των επανδρωμένων όσο και των μη επανδρωμένων συστημάτων στον υποθαλάσσιο τομέα. Το επιχειρησιακό περιβάλλον έχει γίνει πολύ πιο σύνθετο από την εποχή που που διοικούσα τον στόλο Allied Submarines South το 2010 – 2012. Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια της περιόδου μου ως Διοικητής Έκτου Στόλου το 2016, το Ναυτικό της Ρωσικής Ομοσπονδίας ανέπτυξε έξι νέα υποβρύχια κατηγορίας KILO στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτά τα υποβρύχια είναι αθόρυβα και θανατηφόρα. Μεταφέρουν τον πολύ ικανό πύραυλο cruise τύπου KALIBR που έχει χρησιμοποιηθεί σε πολεμικές επιχειρήσεις από τους Ρώσους και μπορεί να πλησιάσει αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να γνωρίζουμε. Σε τελική ανάλυση, είμαι περήφανος για το γεγονός ότι το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό διαθέτει σύγχρονα υβριδικά πετρελαιοκίνητα υποβρύχια τύπου 209 και 214 για να συμβάλει στη συλλογική άμυνα και ασφάλεια στον υποθαλάσσιο τομέα της Μεσογείου. Αυτά είναι υπέροχα σκάφη που διοικούνται από Έλληνες αξιωματικούς και Ναύτες παγκόσμιας κλάσης. Εύχομαι σε αυτούς και εσάς ούριους ανέμους και καλές θάλασσες (fair winds and following seas…).
