Του Βασίλη Νέδου
Με τις εξελίξεις σε τρία επιμέρους ζητήματα συνδέεται η έκτακτη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, τη Δευτέρα, αρχικά στο Κάιρο και εν συνεχεία στη Λευκωσία, όπου τις τελευταίες εβδομάδες επικρατεί ιδιαίτερη ανησυχία για μια σειρά από εξελίξεις. Εν συντομία, η Ελλάδα παρακολουθεί τις πιθανές γεωπολιτικές επιπτώσεις αποφάσεων της Αιγύπτου, την πιθανή αλλαγή του χάρτη των αγωγών στην Ανατολική Μεσόγειο και τους τρόπους με τους οποίους Αθήνα και Λευκωσία μπορούν να παραμείνουν με αξιώσεις μέσα στο παιχνίδι.
Το πρώτο ζήτημα αφορά την πρόσφατη προκήρυξη του υπουργείου Πετρελαίου της Αιγύπτου. Τα δυτικά οικόπεδα της προκήρυξης έχουν χαραχθεί με βάση τη συμφωνία για την οριοθέτηση αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο, τον περασμένο Αύγουστο. Ωστόσο, σε ένα πεδίο το οποίο βρίσκεται ανατολικά του 28ου μεσημβρινού ακολουθούνται τα νότια όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, όπως αυτά κοινοποιήθηκαν με ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ στις 13 Νοεμβρίου 2019, όπως αποκάλυψε η «Κ» στις 25 Φεβρουαρίου.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά την πρόσφατη αρχική συμφωνία μεταξύ εταιρειών Αιγύπτου και Ισραήλ για αγωγό ανάμεσα στις δύο χώρες. Πρόκειται για ένα σχέδιο των εταιρειών Chevron και Delek, που διαχειρίζονται το κοίτασμα «Λεβιάθαν» για τη μεταφορά ποσοτήτων φυσικού αερίου. Αυτή η επί της αρχής συμφωνία (που δεν έχει ακόμα επισημοποιηθεί σε κρατικό επίπεδο) θα μπορούσε να αποτελέσει προάγγελο ενός άλλου σχεδίου, μέσω του οποίου θα μπορούσε να επεκταθεί ένας αγωγός έως τα δυτικά της Αιγύπτου και από εκεί στην Ελλάδα (κάτι που αναφέρθηκε και σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Το Βήμα» στις 28 Φεβρουαρίου).
Το τρίτο αφορά την Κύπρο και τον αγωγό East Med, καθώς είναι πασιφανές ότι η κυπριακή εκκρεμότητα και η προβολή ισχύος της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο οδηγεί τους μόνους «παίκτες» με αποδεδειγμένα μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου, όπως η Αίγυπτος (κοίτασμα «Ζορ») και το Ισραήλ («Λεβιάθαν» και «Ταμάρ»), και σε άλλες αναζητήσεις. Ενα ενδεχόμενο ενεργοποίησης εναλλακτικών αγωγών περιθωριοποιεί τον East Med, ο οποίος ούτως ή άλλως είχε τεράστιες δυσκολίες υλοποίησης. Πλέον η Αίγυπτος διαθέτει δύο σταθμούς LNG και επεξεργασίας φυσικού αερίου («Δαμιέττα», που τον διαχειρίζεται η ΕΝΙ, και «Ιντκου», που τον διαχειρίζεται η Shell), ως εκ τούτου τα πλάνα εξαγωγής είναι λογικό να ενεργοποιούνται. Υπενθυμίζεται ότι μόνο το Ισραήλ έχει γνωστοποιήσει πως επιθυμεί να εξάγει πάνω από το 50% του φυσικού αερίου των κοιτασμάτων του, με δυναμικότητα που θα μπορούσε να αγγίζει έως και τα 40 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως. Η Λευκωσία ήταν, βέβαια, πάντοτε σε γνώση αυτών των σχεδίων. Αλλωστε, ήδη από το 2018 έχει υπογράψει μνημόνιο με την Αίγυπτο για την προώθηση πιθανού κυπριακού αερίου προς τον σταθμό «Δαμιέττα» ή τον «Ιντκου» και από εκεί μέσω LNG (δηλαδή με δεξαμενόπλοια) στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η λύση του LNG εξυπηρετεί και την Αθήνα, ιδιαίτερα καθώς επιθυμεί να αναπτύξει την Αλεξανδρούπολη ως πιθανό σταθμό μεταφοράς του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
Από την ελληνική και την κυπριακή πλευρά επιθυμούν να παραμείνουν ορισμένες ποσότητες διαθέσιμες, σε περίπτωση που κάποια στιγμή ενεργοποιηθεί το σχέδιο του East Med. Υπενθυμίζεται ότι, από την αρχή της συζήτησης γι’ αυτό το πρότζεκτ, ο τελικός προορισμός της διαδρομής, η Ιταλία, ουδέποτε προσχώρησε επισήμως στη διαδικασία υπογραφών. Η επίσκεψη του κ. Δένδια στη Λευκωσία έχει βέβαια και έναν άλλο χαρακτήρα, τις συζητήσεις για το Κυπριακό, καθώς η ειδική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ ξεκίνησε την περιοδεία της στις ενδιαφερόμενες χώρες και θα κάνει στάση στην Αθήνα την ερχόμενη εβδομάδα.
