Του Απόστολου Τομαρά
Το έκτακτο ταξίδι Νίκου Δένδια στη Λευκωσία μπορεί να χαρακτηρισθεί και ως το επιστέγασμα του διπλωματικού μαραθωνίου Αθηνών και Λευκωσίας ενόψει μιας σειράς σημαντικών διεργασιών το επόμενο διάστημα, σε επίπεδο Ε.Ε., με βασικό αντικείμενο την τουρκική παραβατικότητα στην ανατολική Μεσόγειο.
Στη Λευκωσία, οι Υπουργοί Εξωτερικών των δυο χωρών καθόρισαν το πλαίσιο στρατηγικής, αρχής γενομένης από το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την Τετάρτη, την άτυπη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών στο Βερολίνο τέλος του μήνα, τη Σύνοδο Κορυφής των Med7 στην Κορσική και τέλος το έκτακτο συμβούλιο κορυφής της Ε.Ε. στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου, με αποκλειστικό θέμα στην ατζέντα την ανατολική Μεσόγειο. Αυτό το οποίο εξάγεται από τις δημόσιες τοποθετήσεις των δυο ΥΠΕΞ αλλά και τα όσα συζητήθηκαν για πάνω από τέσσερις ώρες στο υπουργείο Εξωτερικών, είναι η προτεραιότητα που δίνουν Ελλάδα και Κύπρος στο διάλογο ο οποίος, όπως διευκρίνισε ο Νίκος Χριστοδουλίδης, μπορεί να φέρει αποτελέσματα εάν υπάρχει βούληση.
Μια αναφορά με αποδέκτη την Τουρκία, με τον κύπριο ΥΠΕΞ να δηλώνει εκ νέου την ετοιμότητα της Λευκωσίας «να συζητήσει και με τα υπόλοιπα γειτονικά κράτη για καθορισμό των θαλάσσιών της συνόρων στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και Σχετικής Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας των ΗΕ του 1982», κάνοντας ειδική αναφορά στην Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο.
Τα εργαλεία
Στις επαφές που ακολούθησαν τη συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, οι δυο πλευρές κατέληξαν στα διπλωματικά εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν το επόμενο διάστημα, προκειμένου να καμφθεί η συνεχιζόμενη τουρκική επιθετικότητα στην περιοχή. Επί του προκειμένου, μετά το πέρας των επαφών, ο Νίκος Χριστοδουλίδης έδωσε το περίγραμμα του πλαισίου εντός του οποίου θα κινηθούν Κύπρος και Ελλάδα.
Ως βασικός μοχλός πίεσης απέναντι στην Τουρκία παραμένει το κεφάλαιο των σχέσεών της με την Ε.Ε. Επί τούτου, Κύπρος και Ελλάδα συμφωνούν, όπως είπε ο κ. Χριστοδουλίδης, «πως οι εξελίξεις στην περιοχή θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό και το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων αφού όπως οι 27 έχουμε συμφωνήσει η συμπεριφορά της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο επηρεάζει το πλήρες φάσμα των σχέσεων Άγκυρας-Βρυξελλών». Ένα θέμα για το οποίο ο κύπριος ΥΠΕΞ παρέπεμψε στο άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ που θα πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα στο Βερολίνο.
Καρότο και μαστίγιο
Κοινός προσανατολισμός παραμένει όπως στο Βερολίνο, οι ΥΠΕΞ της Ε.Ε. έχουν ενώπιόν τους κατάλογο με τις προτεινόμενες κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Εν προκειμένω η θέση της Λευκωσίας, όπως αυτή εκφράσθηκε από τον κ. Χριστοδουλίδη, όχι μόνο έναντι των ευρωτουρκικών σχέσεων αλλά και τρίτων χωρών, θα πρέπει να στηρίζεται στη λογική της πολιτικής καρότου και μαστιγίου, όπου υπάρχουν δυνατότητες συνεργασίας αλλά και ουσιαστικής αντίδρασης εκεί που παραβιάζονται βασικές αρχές και αξίες της ΕΕ.
Στο σημείο αυτό ο Υπουργός Εξωτερικών υπέδειξε, με νόημα, πως «οφείλουμε (ως Ε.Ε.) να είμαστε συνεπείς, αποφασιστικοί, αξιόπιστοι τηρώντας ίσα μέτρα και σταθμά. Ήταν αυτές οι προσεγγίσεις, εξάλλου, ανάμεσα σε άλλες, που έθεσαν τα θεμέλια για τη σύσταση της Ε.Ε. και είναι η πίστη σε αυτές που θα την οδηγήσουν εκεί που οραματιζόμαστε όσοι πραγματικά πιστεύουν στο μέλλον της». Αναφορά που δεν πρέπει να θεωρείται άσχετη και με τα όσα φαίνεται να διαδραματίσθηκαν κατά το πρόσφατο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, όπου σύμφωνα με διπλωματικές πηγές κράτη μέλη, ανάμεσά τους και η Γερμανία, έβαλαν μπλόκο σε προσχέδιο καταδικαστικής δήλωσης της Τουρκίας.
Οι κυρώσεις
Για την Ελλάδα το βασικό ζητούμενο για ανακοπή της τουρκικής επιθετικότητας είναι οι κυρώσεις, με τον Έλληνα ΥΠΕΞ να λέει με νόημα πως στο Βερολίνο οι ΥΠΕΞ της Ε.Ε. αναμένουν τον κατάλογο κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, «τον οποίον έχει και θεσμική υποχρέωση να μας παρουσιάσει ο Ύπατος Εκπρόσωπος», υπογραμμίζοντας πως η κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας στρέφεται εναντίον της Ε.Ε. και πρέπει κατά συνέπεια να συνεπάγεται και την κλιμάκωση της ευρωπαϊκής αντίδρασης για την αντιμετώπισή της. Στο πνεύμα της αυστηρής γραμμής κατά της Άγκυρας, και από τη Λευκωσία, ο Νίκος Δένδιας ξεκαθάρισε πως η εμμονή στην παραβατικότητα δεν δημιουργεί τετελεσμένα και δεν παράγει δίκαιο αλλά επιβεβαιώνει, όπως είπε, τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή.
Κυπριακό – αγνοούμενοι
Παρά το γεγονός ότι η τουρκική προκλητικότητα ήταν το βασικό θέμα των επαφών, και οι δυο ΥΠΕΞ δημόσια αναφέρθηκαν και στα του Κυπριακού με τον Νίκο Δένδια να τονίζει πως αποτελεί το «κορυφαίο εθνικό θέμα και κύριο μέλημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και η πυξίδα στις προσπάθειες επίλυσής του δεν μπορεί να είναι άλλη από το διεθνές δίκαιο, τα ψηφίσματα των ΗΕ και το κοινοτικό κεκτημένο». Ως προς τις προοπτικές επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, ο Έλληνας ΥΠΕΞ είπε πως την προοπτική αυτή δυσχεραίνουν οι συνεχείς τουρκικές προκλήσεις στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και την Αμμόχωστο. Εκφράζοντας την ετοιμότητα της Ελλάδας να είναι παρούσα στις προσπάθειες επίλυσης, αναφορά έκανε και στο θέμα των αγνοουμένων υπογραμμίζοντας το αμείωτο ενδιαφέρον της Ελλάδας για αυτό, σημειώνοντας πως επανέλαβε στον ομόλογό του πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να συντρέχει τις προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι η Τουρκία να συμμορφωθεί επιτέλους με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ.
Εφικτή η επανέναρξη
Από την πλευρά του, ο Νίκος Χριστοδουλίδης επανέλαβε πως οι συνομιλίες μπορούν να επαναληφθούν από εκεί που έμειναν στο Κρανς Μοντανά, αμέσως μετά την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές. Όπως τόνισε ο κύπριος ΥΠΕΞ, η παρούσα κατάσταση είναι απαράδεκτη και δεν μπορεί να αποτελεί λύση του πολιτικού προβλήματος. Ο κ. Χριστοδουλίδης θεωρεί εφικτή την επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών που θα οδηγήσουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα υπό την προϋπόθεση ότι πρώτον θα διεξαχθούν στο κατάλληλο περιβάλλον, και δεύτερον μακριά από προσπάθειες δημιουργίας τετελεσμένων είτε επί του εδάφους, με την περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, είτε στη θάλασσα με τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας.
