Νεκρή Ζώνη: Πώς φτάσαμε στα επεισόδια – Πώς ερμηνεύεται η στάση της Άγκυρας

Σταύρος Ιωαννίδης 

Το επεισόδιο σε βάρος μελών της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ κοντά στην Πύλα της Κύπρου, αποτελεί μόνο την «κορυφή του παγόβουνου» τονίζουν έμπειροι διπλωμάτες στην «Κ» και επισημαίνουν ότι η προσπάθεια διάνοιξης δρόμου εντός της Νεκρής Ζώνης συνιστά μόνο μία από τις πολλές απόπειρες παραβίασης της διεθνούς νομιμότητας που καταγράφονται το τελευταίο χρονικό διάστημα.

Η επίθεση που δέχτηκαν οι κυανόκρανοι του ΟΗΕ από προσωπικό της τουρκοκυπριακής πλευράς πυροδότησε σφοδρότατες αντιδράσεις από την Αθήνα και τις Βρυξέλλες, ενώ στην κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν οι διπλωματικές αρχές της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, γίνεται ρητή καταδίκη του περιστατικού και τονίζεται ότι οι απειλές κατά του προσωπικού των Ηνωμένων Εθνών και η καταστροφή της περιουσίας του Οργανισμού συνιστούν σοβαρό έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Πως φτάσαμε στα επεισόδια

Στις 16 Αυγούστου, το «υπουργείο εξωτερικών» του ψευδοκράτους ανακοίνωσε τη βελτίωση του δρόμου μεταξύ του διακοινοτικού χωριού Πύλα και του κατεχόμενου Άρσους. Η τουρκοκυπριακή πλευρά μάλιστα, στην ανακοίνωση της, χαρακτηρίζει «ανθρωπιστικό έργο» την επέκταση του δρόμου μήκους 11,6 χιλιομέτρων και καλεί την ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ να υιοθετήσει «εποικοδομητική στάση». Η εξέλιξη αυτή σήμανε συναγερμό στη Λευκωσία ενώ προειδοποίηση εξέδωσε και το κλιμάκιο του ΟΗΕ, σημειώνοντας πως έχει εμπλακεί σε συζητήσεις και με τις δύο πλευρές για την αναζήτηση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης.

Το πρωί της Παρασκευής, ωστόσο, μηχανήματα έργου της τουρκοκυπριακής πλευράς εμφανίστηκαν στο σημείο εντός της νεκρής ζώνης, όπου ανακοινώθηκε ότι θα πραγματοποιηθούν έργα βελτίωσης του οδοστρώματος. Το κλιμάκιο της ειρηνευτικής δύναμης επιχείρησε να κλείσει τον δρόμο προτάσσοντας τα υπηρεσιακά οχήματα μπροστά στις μπουλντόζες. Οι οδηγοί των μηχανημάτων όμως, εμβόλισαν τα αυτοκίνητα του ΟΗΕ, τραυματίζοντας Βρετανούς στρατιώτες που ανήκουν στην ειρηνευτική δύναμη.

Το γήπεδο «Ταξίμ»

Η αντίδραση των Ηνωμένων Εθνών, όμως, δεν ήταν ανάλογη και στην περίπτωση της ανακατασκευής του γηπέδου της Τσετίνκαγια (Ταξίμ), μέρος του οποίου βρίσκεται εντός της Νεκρής Ζώνης στη Λευκωσία. Όπως μεταφέρουν στην «Κ» πηγές με γνώση του ζητήματος, ο ΟΗΕ έδειξε «ανοχή» αφού, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν εμπόδισε τα συνεργεία των Τουρκοκυπρίων να εκτελέσουν εργασίες συντήρησης και επισκευής των αθλητικών εγκαταστάσεων που λειτούργησαν τελικά τον περασμένο Ιανουάριο. Οι πιέσεις της Λευκωσίας, ωστόσο, φαίνεται πως κινητοποίησαν τα αντανακλαστικά του ΟΗΕ στην περίπτωση της Πύλας, με την ειρηνευτική δύναμη να σπεύδει για να εμποδίσει τις εργασίες.

Σε Αθήνα και Λευκωσία γίνεται κατανοητό ότι το περιστατικό στην Πύλα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ένα μεμονωμένο γεγονός αλλά ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού που υλοποιείται υπό την υψηλή εποπτεία της Άγκυρας. Στον σχεδιασμό αυτόν εντάσσονται – μεταξύ άλλων – τα έργα στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και το παραλιακό μέτωπο των Βαρωσίων, η λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου στα κατεχόμενα, οι παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και η αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

«Αποστάσεις» από την Τουρκία

Η επιλογή της Άγκυρας να μην πάρει, προς το παρόν, θέση για τα επεισόδια στην Πύλα είναι μάλλον εύλογη καθώς δείχνει να ευθυγραμμίζεται με τη στάση που τηρεί το τελευταίο διάστημα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Κυπριακό. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στα κατεχόμενα, ο Τούρκος πρόεδρος απέφυγε τις αναφορές στη λύση των δύο κρατών ενώ από το «πικ νικ» στα Βαρώσια με τον κυβερνητικό του εταίρο Ντεβλέτ Μπαχτσελί έφτασε να μιλά ξανά για «σχέδιο Ανάν».

Σε αυτό το πλαίσιο, αρμόδιες πηγές δεν αποκλείουν την ανάληψη «πυροσβεστικού» ρόλου από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ώστε τα επεισόδια στην Πύλα να μη σταθούν εμπόδιο στην επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την επανεκκίνηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Η στάση της Αθήνας

Στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, εξέφρασε την έντονη αποδοκιμασία του για το επεισόδιο, διαμηνύοντας ότι Ελλάδα και Κύπρος είναι απόλυτα συντονισμένες ώστε να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες. Άμεσα λειτούργησαν και τα αντανακλαστικά της ελληνικής διπλωματίας, με το υπουργείο Εξωτερικών να χαρακτηρίζει «απαράδεκτες» τις επιθέσεις των Τουρκοκυπρίων κατά του κλιμακίου του ΟΗΕ και να κάνει λόγο για «πράξη περιφρόνησης της διεθνούς νομιμότητας».

Η Αθήνα έχει ξεκινήσει σειρά επαφών για την ενημέρωση φίλων, εταίρων και συμμάχων σχετικά με το περιστατικό στην Πύλα ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται και το ενδεχόμενο ειδικής αναφοράς στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ που θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.