Του Γιώργου Κακούρη
Σε έκτακτα προσωρινά μέτρα για παροχή περισσότερης ευελιξίας στην Πολωνία, Λετονία και Λιθουανία λόγω της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού από τη Λευκορωσία, προχωρούν οι Βρυξέλλες. Αυτό ανακοίνωσαν σε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς και η Επίτροπος Εσωτερικών Θεμάτων Ίλβα Γιόχανσον.
Την έκτακτη διαδικασία είχε καταγράψει την περασμένη Κυριακή και η «Κ» πιο συγκεκριμένα, όπως ανακοινώθηκε όμως την Τετάρτη, η έκτακτη διαδικασία έχει ως εξής:
- Πολωνία, Λετονία και Λιθουανία θα έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τη διαδικασία εγγραφής αιτήσεων ασύλου στις τέσσερις εβδομάδες (από την υπάρχουσα διαδικασία των 3 έως 10 ημερών). Επίσης θα έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν στα σύνορα την διαδικασία ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης των εφέσεων, το μάξιμουμ εντός 16 εβδομάδων (με την εξαίρεση των περιπτώσεων όπου δεν μπορεί να υπάρξει επαρκής στήριξη για αιτητές με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας). Θα δίνεται προτεραιότητα σε τεκμηριωμένα αιτήματα και αιτήματα οικογενειών και παιδιών.
- Θα μπορούν να εστιάζουν όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής, στην κάλυψη βασικών αναγκών, που περιλαμβάνουν προσωρινή προστασία από τις καιρικές συνθήκες, τρόφιμα, νερό, ρουχισμό, επαρκής ιατρική φροντίδα και βοήθεια σε ευάλωτα άτομα με πλήρη σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Τονίζεται η ανάγκη της στενής συνεργασίας με το UNHCR και άλλους οργανισμούς για στήριξη των ανθρώπων που βρίσκονται σε αυτές τις συνθήκες.
- Εφαρμογή απλοποιημένων και γρηγορότερων εθνικών διαδικασιών μεταξύ άλλων για την επιστροφή ανθρώπων των οποίων οι αιτήσεις απορρίπτονται.
Όπως είχε αναφέρει η «Κ» την περασμένη Κυριακή, οι κινήσεις των Βρυξελλών σε σχέση με την κατάσταση του μεταναστευτικού στην Κύπρο και προκαλούν αναπόφευκτες συγκρίσεις, δημιουργώντας όμως και προοπτικές τις οποίες η Λευκωσία μάλλον βλέπει θετικά.
Η πρώτη κίνηση αφορούν την χρήση του άρθρου 78(3) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ την οποία είχε ζητήσει η Κύπρος, για αντιμετώπιση της κατάστασης στη Λευκορωσία, κάτι που ανακοινώθηκε την Τρίτη παράλληλα με την απόφαση για δημιουργία «μαύρης λίστας» των μεταφορών (χερσαίων, θαλάσσιων και από αέρος) που εμπλέκονται στην εργαλειοποίηση μεταναστών.
Η δεύτερη κίνηση, που ανακοινώθηκε από τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου στο Στρασβούργο την ίδια ημέρα, είναι η προώθηση της συμπερίληψης συγκεκριμένου καθορισμού του όρου «εργαλειοποίηση» στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν, ο οποίος αποτελεί τον κώδικα λειτουργίας των εσωτερικών, και βεβαίως και των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Αυτή η πρόθεση, που προχωρεί ανεξάρτητα από τη συζήτηση για το νέο Πακέτο για την Μετανάστευση και το Άσυλο, έρχεται να απαντήσει το αίτημα Ελλάδας - Κύπρου για αντικειμενική διατύπωση του όρου «εργαλειοποίηση» ώστε συγκεκριμένα μέτρα και απαντήσεις εκ μέρους της ΕΕ να αφορούν οριζόντια τέτοιες ενέργειες από τρίτες χώρες.
Η αναθεώρηση του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν αναμένεται πως θα έρθει ενώπιον του Κολεγίου των Επιτρόπων στις αρχές Δεκεμβρίου, και έχει τη σημασία της για την Κύπρο, ακόμα και αν η χώρα μας δεν εφαρμόζει ακόμα όλες τις διατάξεις που αφορούν το Σένγκεν.
Πρόβλημα, αλλά όχι υβριδικό
Όπως διαφαίνεται, και όπως έγραψε και στο παρελθόν η «Κ», οι Βρυξέλλες δεν θεωρούν πως η κατάσταση στην Κύπρο είναι εξίσου σοβαρή με αυτή στα σύνορα με τη Λευκορωσία και - αν και στις συνομιλίες της με την Τουρκία προωθεί την πάταξη των δικτύων διακινητών που δραστηριοποιούνται στην χώρα και θεωρούνται πως εμπλέκονται στις αυξημένες αφίξεις στην Κύπρο - δεν θεωρεί πως στην Κύπρο βρίσκεται σε εξέλιξη «υβριδική επίθεση», παρά τις για εσωτερική κατανάλωση διακηρύξεις της κυβέρνησης.
Κοινοτικές πηγές έχουν επισημάνει στην «Κ» πως ως υβριδική επίθεση θεωρείται αυτή τη στιγμή μόνο η τεκμηριωμένη προσπάθεια του καθεστώτος της Λευκορωσίας να κατευθύνει μετανάστες και αιτητές ασύλου στα σύνορα με τα κράτη μέλη της ΕΕ, δημιουργώντας με τεχνητό τρόπο κρίση εκεί που δεν υπήρχε, ούτως ώστε να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη ως απάντηση στις επικρίσεις και τις κυρώσεις για την καταστολή και την παραβίαση των δημοκρατικών αρχών στο εσωτερικό της.
Επίσης, σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις όπου υπάρχει αναγνωρισμένη κυβέρνηση ως εταίρος για την αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως συμβαίνει - παρά όλα τα γνωστά προβλήματα - με την Τουρκία, στην περίπτωση της Λευκορωσίας υπάρχει μόνο ένα καθεστώς ανοιχτά εχθρικό προς την ΕΕ.
Υπάρχουν εργαλεία για Κύπρο
Δεδομένων των πιο πάνω, στις Βρυξέλλες θεωρείται πως ακόμα και σε περίπτωση περεταίρω επιδείνωσης της κατάστασης στην Κύπρο υπάρχουν τα κατάλληλα εργαλεία για να βοηθηθεί η χώρα, είτε μέσω προσωρινών εξαιρέσεων όπως μεταξύ άλλων και το άρθρο 78(3), αλλά και με μέσα όπως η τεχνική και υλική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), κάτι που ήδη συμβαίνει στην περίπτωση της Κύπρου.
Τα μέτρα στη βάση του άρθρου 78(3) για την περίπτωση της Λευκορωσίας θα διευκολύνουν την ΕΕ να κινηθεί γρήγορα σε κατάσταση κρίσης ώστε να βοηθηθούν οι χώρες στα σύνορα με τη Λευκορωσία να αντιμετωπίσουν την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί κατά τρόπο που να συνάδει με τις αρχές και το δίκαιο της ΕΕ.
Αυτά τα μέτρα μπορούν να περιλαμβάνουν προσωρινή επιμήκυνση της χρονικής περιόδου εξέτασης αιτήσεων ασύλου και περεταίρω στήριξης στον τομέα των επιστροφών. Τα μέτρα όμως αυτά είναι προσωρινά και, τουλάχιστον σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να νομιμοποιήσουν τις παράνομες επαναπροωθήσεις.
Το άρθρο αυτό αποτελεί ένα από τα εργαλεία που θέλησε να ενεργοποιήσει η Λευκωσία για τη διαχείριση των μεταναστών και των αιτητών ασύλου που φτάνουν στην Κύπρο πρώτα στα κατεχόμενα πριν επιχειρήσουν να περάσουν στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές, ή που φτάνουν στις ελεγχόμενες ακτές της Δημοκρατίας μέσω της θάλασσας.
