Kathimerini.com.cy
Μια νέα μεταναστευτική οδός προς την Κύπρο ξεκίνησε να καταγράφεται αυτό το καλοκαίρι. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Open Democracy» η διαδρομή από την Συρία προς την Κύπρο είναι πλέον συχνότερη από την διαδρομή που ξεκινούσε από τον Λίβανο, καθώς η διαφθορά και οι απωθήσεις έχουν οδηγήσει στη μετακίνηση του κέντρου αναχώρησης προσφύγων από τον Λίβανο στην Συρία. Είναι η πρώτη φορά που οι ροές από την συγκεκριμένη διαδρομή καταγράφονται σε τέτοια κλίμακα στην Ανατολική Μεσόγειο. Μέχρι τώρα, οι πρόσφυγες που έρχονταν στο νησί συνήθως έφευγαν από τον Λίβανο ή την Τουρκία. Όμως, σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα αποτρεπτικά μεταναστευτικά μέτρα που έλαβαν Κύπρος και Λίβανος, σε συνδυασμό με τις διεφθαρμένες δραστηριότητες του στρατιωτικού προσωπικού στη Συρία, ώθησαν τις αναχωρήσεις από τις συριακές ακτές, μεταξύ των πόλεων Λαττάκειας και Ταρτούς.
Σύμφωνα με το «Open Democracy», ο Ταΐμ, ένας 26χρονος Σύρος από το Χαλέπι, διένυσε 100 χιλιόμετρα από την Συρία προς την Κύπρο, μέσα σε μια ψαρόβαρκα τον Ιούνιο, μαζί με άλλους 40 Σύρους. Μιλώντας στο μέσο τηλεφωνικώς, από τον καταυλισμό μεταναστών στη Λευκωσία, ο Ταΐμ είπε «ήθελα να ταξιδέψω νόμιμα. Για πάνω από ένα χρόνο προσπάθησα πολύ σκληρά για να υποβάλω όλα τα δικαιολογητικά που μου ζητήθηκαν για βίζα. Ξόδεψα πολλά χρήματα και μπήκα μέσα σε πολλά χρέη. Αλλά ήταν όλα για το τίποτα». Στόχος του ήταν να συνεχίσει την εκπαίδευσή του στην ιατρική στην Γαλλία. Ωστόσο, παρά την πρόταση που είχε για σπουδές από πανεπιστήμιο της Μασσαλίας, η γαλλική πρεσβεία απέρριψε δύο φορές την αίτησή του για βίζα. Μετά από αυτό, είπε, ένιωσε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να στραφεί στους λαθρέμπορους. «Δεν καταλαβαίνετε πώς είναι στη Συρία. Δεν υπάρχει μέλλον εκεί. Το γεγονός ότι σπούδαζα ιατρική μου αγόρασε λίγο χρόνο, αλλά σύντομα θα με στρατολογούσαν στο στρατό. Στη Συρία, αυτό σημαίνει καταναγκαστική εργασία επ' αόριστον».
Πώς γίνεται η διακίνηση προς την Κύπρο
Ο Αμπού Αλί είναι ένας 38χρονος από τη Λαττάκεια. Ήταν δημόσιος υπάλληλος πριν από τον πόλεμο, αλλά έγινε λαθρέμπορος για να συντηρήσει τον εαυτό του και την οικογένειά του όταν δεν υπήρχαν άλλες θέσεις εργασίας. Είπε ότι οι διελεύσεις από τη Συρία στην Κύπρο ξεκίνησαν το 2020 και ότι ήταν ένας από τους πρώτους λαθρεμπόρους που οργάνωνε διακινήσεις από αυτή τη διαδρομή. Σήμερα δεν είναι ο μόνος, αλλά ο Αμπού Αλί εξακολουθεί να διευθετεί περίπου 20 σκάφη κάθε χρόνο, ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι. «Στέλνω ανθρώπους σε ψαρόβαρκες ή λαστιχένιες βάρκες. Με τέτοιου είδους σκάφη, ο μόνος προορισμός που μπορεί να φτάσει κανείς είναι η Κύπρος», είπε. Οι μεγαλύτερες διαδρομές, όπως αυτές που φεύγουν από την Τουρκία ή τον Λίβανο προς την Ιταλία, απαιτούν μεγαλύτερα γιοτ και ιστιοφόρα. «Προσθέτουμε έναν επιπλέον κινητήρα στο αλιευτικό σκάφος και εκπαιδεύουμε έναν από τους μετανάστες να είναι ο οδηγός», εξήγησε. Είπε ότι συνήθως δίνουν τη δουλειά σε ένα νεαρό άτομο που δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά το πλήρες ναύλο, επειδή είναι λιγότερο πιθανό να συλληφθεί όταν τον πιάσουν να διευθύνει το σκάφος. Στο μυαλό του, πρόσθεσε, δεν θα έπρεπε να είναι. «Οι οδηγοί δεν είναι οι λαθρέμποροι».
Ο Αμπού Αλί οφείλει την επιτυχία του ως λαθρέμπορος στη διαφθορά. «Έχω πολύ καλές σχέσεις με πολλούς υψηλόβαθμους αξιωματικούς ασφαλείας – πολλοί από αυτούς είναι παιδικοί μου φίλοι», είπε. «Έκανα συμφωνία με το τμήμα στρατιωτικής ασφάλειας και με κάποιους αξιωματικούς του πολεμικού ναυτικού για να οργανώνω βάρκες με πρόσφυγες σε θαλάσσιο δρόμο προς την Κύπρο». Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, η διαφθορά των αξιωματικών του συριακού στρατού είναι παλιά είδηση, και σε αυτή την περίπτωση δεν προκαλεί έκπληξη. Η παράκτια περιοχή της Συρίας είναι μια περιοχή στρατηγικής σημασίας που ελέγχεται έντονα από το καθεστώς. Οι πιθανότητες να πραγματοποιηθούν παράτυπες αναχωρήσεις χωρίς τη γνώση ή τη συνεργασία του συριακού στρατού είναι ελάχιστες. Επιπλέον, αυτό το τμήμα της ακτής είναι βαριά επανδρωμένο από ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας. Η κύρια αεροπορική βάση της Ρωσίας στη Συρία βρίσκεται στην πόλη Χμέιμιμ, μεταξύ Λαττάκειας και Ταρτούς, και οι ρωσικές δυνάμεις ελέγχουν επίσης τις ναυτικές δραστηριότητες της Ταρτούς.«Πληρώνω Σύρους αξιωματικούς για να βεβαιωθώ ότι τα σκάφη μου δεν θα σταματήσουν. Δωροδοκώ τον στρατό με περισσότερα από τα μισά από όσα κερδίζω για εγγύηση», συμπλήρωσε. Τα υψηλά γενικά έξοδα, ωστόσο, δεν βλάπτουν την επιχείρηση. «Στη Συρία υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν μεταξύ 3000 και 5000 δολαρίων για τη διακίνησή τους. Πουλάνε τα σπίτια τους και ό,τι έχουν για να αντέξουν οικονομικά το ταξίδι», είπε ο Αμπού Αλί. «Οι τιμές είναι υψηλές γιατί τα ταξίδια είναι εγγυημένα από τις δυνάμεις ασφαλείας».
Τα κυπριακά «push-back»
Η διαφθορά σε συνδυασμό με την τοπική ζήτηση δίνει μια εξήγηση για τη δημιουργία αυτής της νέας διαδρομής από την Συρία. Αλλά, όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, άλλοι παράγοντες μπορεί να παρέχουν μια επιπλέον ώθηση. Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο και τον Λίβανο, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, υποδεικνύουν ότι η μετάβαση από τον Λίβανο στη Συρία μπορεί επίσης, εν μέρει, να είναι αποτέλεσμα της πολιτικής απώθησης της Κύπρου. Όπως αναφέρεται, ο αριθμός των παράτυπων αφίξεων στην Κύπρο αυξήθηκε κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία, όταν Λιβανέζοι μετανάστες ενώθηκαν με Σύρους και Παλαιστίνιους πρόσφυγες που διέσχιζαν τη θάλασσα για να γλιτώσουν από την εντεινόμενη οικονομική και πολιτική κρίση του Λιβάνου. Η κυπριακή κυβέρνηση αντέδρασε ενισχύοντας το σύστημα ακτοπλοϊκής επιτήρησής της με τεχνολογία κατά της λαθρεμπορίας. Η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης οδήγησε στην ανάπτυξη νέων σκαφών, θερμικών και κινητών καμερών και μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Το «Open Democracy» αναφέρει ότι αυτή η ενισχυμένη επιτήρηση συνδυάστηκε με απωθήσεις. Η κυπριακή κυβέρνηση, σημειώνεται, επανέφερε στην επιφάνεια μια συμφωνία επανεισδοχής του 2002 με τον Λίβανο. Στις 27 Ιουλίου, ο Κύπριος υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, επισκέφθηκε τον Λίβανο για να επιβεβαιώσει εκ νέου τη δέσμευση των δύο χωρών στη συμφωνία. Ενώ βρισκόταν εκεί, ανακοίνωσε επίσης τη δημιουργία μιας ειδικής ομάδας για την παρακολούθηση των αναχωρήσεων και των θαλάσσιων διελεύσεων. Σύμφωνα με το «Open Democracy», η συμφωνία αυτή ξεσήκωσε αντιδράσεις από ΜΚΟ και δικηγόρους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίοι υποστήριξαν ότι έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της μη επαναπροώθησης. Όπως και να έχει, οι επαναπροωθήσεις γίνονται και οι παρατηρητές λένε ότι αυτή η αλλαγή τακτικής είναι πιθανό να συμβάλει στον αριθμό των σκαφών που αναχωρούν τώρα από τη Συρία.
