Της Μαρίνας Οικονομίδου
Θέμα χρόνου θεωρείτο για πολλούς και στην κυβέρνηση και ευρύτερα να σκάσει η βόμβα της άλογης πολιτικής των πολιτογραφήσεων με κάποιους να επισημαίνουν στα πολιτικά πηγαδάκια πως «σε κάποια στιγμή θα πρέπει να καταλάβουμε ότι άλλο να είσαι επιχειρηματίας και άλλο να είσαι πολιτικό πρόσωπο». «Τα δύσκολα έπονται» έλεγαν κύκλοι που βρίσκονται κοντά στην κυβέρνηση, ωστόσο το Προεδρικό βρέθηκε ανέτοιμο και εν πολλοίς αμήχανο στο να αντιμετωπίσει τη μία αποκάλυψη που έβγαινε μετά την άλλη για την αδέξια και για κάποιους άλογη πολιτική των πολιτογραφήσεων.
Υπήρχε πλήρης άγνοια εντός κυβέρνησης, υποβαθμίστηκε ο κίνδυνος του επενδυτικού προγράμματος ή ο Πρόεδρος επέλεξε να αγνοήσει τα σημάδια των καιρών; Για όλα αυτά αναμενόταν απάντηση ένα εικοσιτετράωρο μετά την βόμβα Τζο Λόου όταν ο Νίκος Αναστασιάδης θα άνοιγε με ομιλία του το συνέδριο του Economist. Οι δημοσιογράφοι, ανέμεναν να αξιοποιήσει το βήμα για να δώσει μια καθαρή απάντηση στα περί έκδοσης διαβατηρίων στους Καμποτζιανούς δικτάτορες, για το τζετ του Σαουδάραβα αλλά κυρίως για τον Μαλαισιανό καταζητούμενο.
Οι στενοί συνεργάτες του το είδαν ως την κατάλληλη ευκαιρία για αλλαγή ατζέντας. Μία ομιλία για την τριμερή της 25ης Νοεμβρίου η οποία να επισκίαζε το θέμα των χρυσών διαβατηρίων αλλά και να έστελλε τα κατάλληλα μηνύματα στους ξένους πρέσβεις και κυρίως στους εκπροσώπους των Exxon Mobil, ENI, Total που τον παρακολουθούσαν από κάτω. Αντ’ αυτού μπήκε μάλλον αμήχανος στην αίθουσα, απέφυγε να τοποθετηθεί για τα διαβατήρια και έκανε την ίδια ακριβώς κουρασμένη ομιλία που κάνει το τελευταίο διάστημα: χωρίς ειδήσεις, χωρίς παλμό, χωρίς προοπτική και χωρίς συγκεκριμένο αφήγημα. Ομιλία που σε πολλούς αντικατόπτριζε με τον καλύτερο τρόπο την δεύτερη θητεία του. Διακυβέρνηση χωρίς στρατηγική, χωρίς διακύβευμα και με εμφανή τα σημάδια κόπωσης. Το κεφάλαιο με τις πολιτογραφήσεις δεν πρόκειται να κλείσει ανέξοδα, φέρνοντας την κυβέρνηση μπροστά σε νέα δεδομένα και ανοίγοντας και πάλι το ζήτημα ανασχηματισμού ως την ιδανική λύση εκτόνωσης της κρίσης. Τόσο για να αλλάξει η ατζέντα δηλαδή όσο και για την επανεκκίνηση μίας κυβέρνηση που στον δεύτερο χρόνο διακυβέρνησης δείχνει να έχει χάσει προ πολλού την μπάλα.
Βρυξέλλες, μυστικές υπηρεσίες και πιέσεις
Βεβαίως για κάποιους στην κυβέρνηση η προειδοποιητική βολή για το κεφάλαιο των χρυσών διαβατηρίων είχε σταλεί στα τέλη του Οκτώβρη. Τότε οι ένοικοι του Προεδρικού έκλεισαν την πόρτα και αποχώρησαν από τον Λόφο θεωρώντας πως θα έχουν ένα μάλλον ήσυχο τριήμερο. Και λέμε ήσυχο τριήμερο δεδομένου ότι τις προηγούμενες μέρες ο Πρόεδρος είχε στείλει μήνυμα αποφασιστικότητας για ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων, αλλά και βούληση για πραγματοποίηση της τριμερούς και επανέναρξης των συνομιλιών. Κινήσεις που θεωρήθηκαν πως θα ικανοποιήσουν και την Αντιπολίτευση αλλά και δημοσιογραφικούς κύκλους. Τι θα μπορούσε να πάει λάθος συνεπώς; Τα δημοσιεύματα που ξεκίνησαν με την «Καθημερινή» να θέτει θέμα παρεμβάσεων από developers για χαλαρωση των κριτηρίων, του «Πολίτη» για το τζετ του Σαουδάραβα σε συνδυασμό με τις αποκαλύψεις για τον Καμποτζιανό δικτάτορα ήταν αρκετό για να ταρακουνήσει τους κυβερνώντες για το μέγεθος της κρίσης που ερχόταν. Δεν ήταν όμως ο Οκτώβριος η αρχή των δεινών στο εν λόγω θέμα και σίγουρα ούτε το πρώτο σήμα που στάλθηκε. Οι Βρυξέλλες είχαν θέσει θέμα από το 2016 για την πολιτική που ακολουθούσε η κυβέρνηση στο επενδυτικό πρόγραμμα και συνιστούσαν αυστηρότερα κριτήρια. Συζητήθηκε σε επίπεδο Κολλεγίου με την κυπριακή πλευρά να υποστηρίζει πως βοήθησε τον τραπεζικό τομέα σε μία κρίσιμη περίοδο. Ζητούσε και πίστωση χρόνου δεδομένου ότι οι διαπραγματεύσεις στο κυπριακό βρίσκονταν σε εξέλιξη. Ελαστικότητα που επέδειξαν τότε οι ευρωπαϊκοί κύκλοι μέχρι και το Κραν Μοντανά. Από τότε όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές και με τις μυστικές υπηρεσίες οι οποίες άρχισαν να ψάχνουν περισσότερο το κεφάλαιο των χρυσών διαβατηρίων, ενισχύθηκαν οι πιέσεις με πολιτικά πρόσωπα που διέμεναν πλέον στις Βρυξέλλες να ζητούν χρόνο προσαρμογής της Κύπρου στα νέα δεδομένα ούτως ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος διεθνούς διασυρμού και σπίλωσης του ονόματος της χώρας.
Η στοχοποίηση και τα ΠΕΠ
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Χρίστος Στυλιανίδης είχε μεταφέρει το προειδοποιητικό μήνυμα της Κομισιόν και είχε πιέσει για την ανάγκη λήψης μέτρων και αυστηρότερων κριτηρίων. Μήνυμα που όπως εκτιμούν πολιτικές πηγές είτε υποβαθμίστηκε είτε αγνοήθηκε από τον προεδρικό κύκλο. Σε αυτό το πλαίσιο παράβλεψης των ευρωπαϊκών προειδοποιήσεων το τελικό κτύπημα μεταξύ κυβέρνησης-Βρυξελλών είχε δοθεί όταν μετά τα δημοσιεύματα που βγήκαν από τη βουλή για το ποια δικηγορικά γραφεία εμπλέκονται στην διαδικασία των πολιτογραφήσεων μεταξύ των οποίων και το πρώην γραφείο του Προέδρου Αναστασιάδη το οποίο χειρίζονται πλέον οι θυγατέρες του Έλσα και Ινώ Αναστασιάδη, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε αναφέρει πως επιχειρείται στοχοποίηση του ιδίου και της Κύπρου από άλλες χώρες ενώ στο ίδιο έντονο πλαίσιο κινήθηκε και στην ομιλία του ενώπιον του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στο Στρασβούργο τον περασμένο Δεκέμβρη. Κίνηση που προκάλεσε την έντονη ενόχληση του Κολλεγίου. Όπως λέγεται ακολούθησε σε υψηλούς τόνους τηλεφωνική συνομιλία του Προέδρου με τον Χρίστο Στυλιανίδη για την κίνηση του Προέδρου να μιλήσει για στοχοποίηση.
Αντιδράσεις και εντός…
Πέραν όμως του κ. Στυλιανίδη υπήρξαν και μέλη του υπουργικού που πίεζαν για την ανάληψη αυστηρότερων κριτηρίων. Μεταξύ αυτών και οι άμεσα εμπλεκόμενοι, ο νυν υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης κατά τη θητεία του οποίου εισήχθηκαν αυστηρότερα μέτρα, αλλά και ο νυν υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης. Ενδεικτικό ότι ο υπουργός Οικονομικών εδώ και καιρό έχει διαμηνύσει πως η κυπριακή οικονομία στέκει και χωρίς τις πολιτογραφήσεις. Ο ίδιος μάλιστα έστειλε το μήνυμα στους μεσάζοντες ότι για μία πολιτογράφηση δεν πρέπει να πληγεί το όνομα της Κύπρου. Το ίδιο διαμήνυσε σε συνέντευξή του στην «Κ» ο υπουργός Εσωτερικών στέλνοντας το μήνυμα στους μεσάζοντες πως δεν σημαίνει πως το επενδυτικό πρόγραμμα θα συνεχίσει για πάντα. Αρκούντως κατατοπιστική και η αναφορά του κατά την ετήσια γενική συνέλευση του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, του οποίου αναπληρωτής πρόεδρος είναι ο γαμπρός του Νίκου Αναστασιάδη Γιάννης Μισιρλής για τις ευθύνες των επαγγελματιών του χώρου να μην δυσφημείται η Κύπρος. Σημειώνεται πως μεσάζοντες έχουν ήδη αρχίσει να δυσφορούν για τα αυστηρότερα μέτρα που λήφθηκαν ενώ δικηγόροι και ελεγκτές, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου πως η έκταση που έλαβε το όλο θέμα δίνει τροφή στο ευρωπαϊκό συμβούλιο της Moneyval να γράψει έκθεση καταπέλτη για τις πολιτογραφήσεις τον προσεχή Δεκέμβριο.
Να ανακληθεί;
Κάπως έτσι όταν ξέσπασε η θύελλα πρώτα με τον Καμποτζιανό διδάκτορα και στη συνέχεια με τον Μαλαισιανό καταζητούμενο αρκετοί εντός του υπουργικού συμβουλίου είχαν ταρακουνηθεί. Όχι μόνο βλέποντας πως στην υπόθεση του Καμποτζιανού το δικηγορικό γραφείο που μεσολάβησε ήταν αυτό του πατέρα του πρώην υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων Μάριου Δημητριάδη ο οποίος στο υπουργικό συμβούλιο δεν απείχε για λόγους σύγκρουσης συμφερόντων από τη συζήτηση και την ψήφιση αλλά και για την ουσία: «Το επενδυτικό πρόγραμμα ωφέλησε την οικονομία σε μία κρίσιμη περίοδο όμως είναι ίσως καιρός να επανεξεταστεί;» ανέφεραν υπουργικοί κύκλοι. Διερωτήθηκαν για ποιο λόγο να συνεχίσει το επενδυτικό πρόγραμμα δεδομένου ότι δεν εξαρτάται από αυτό η οικονομία και δεδομένου ότι προκαλεί περισσότερη ζημιά παρά όφελος.
Στο κλίμα των αυστηρότερων μέτρων κινήθηκε και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης. Καθόλου τυχαίο ότι κατά τη διάρκεια του υπουργικού συμβουλίου τέθηκε θέμα να μπει κάτω από την αιγίδα του υπουργείου Εξωτερικών ο Κυπριακός Οργανισμός Προσέλκυσης Επενδύσεων ο οποίος έχει άμεση σχέση με το πρόγραμμα επενδύσεων. Το αν θα γίνει τελικώς κάτι τέτοιο θα διαφανεί βεβαίως το επόμενο διάστημα. Το σίγουρο είναι πως εντός του υπουργικού συμβουλίου υπήρξε ομόφωνα ως θέση η ανάγκη για αυστηρότερα μέτρα.
Διογκώθηκε το θέμα…
Υπάρχουν βεβαίως και οι κυβερνητικοί κύκλοι που θεωρούν πως η όλη συζήτηση διογκώθηκε και από τα ΜΜΕ, αλλά και από την αντιπολίτευση που βρήκε έδαφος να κάνει ρελάνς. Όπως εξηγούν, μπορεί να έγιναν λάθη, ευτράπελα και να υπήρξαν αδυναμίες, ωστόσο το επενδυτικό πρόγραμμα εφαρμόστηκε από τρεις διαφορετικές κυβερνήσεις με διαφορετικό ιδεολογικό υπόβαθρο. «Υπήρξαν αδυναμίες ωστόσο δεν πρέπει να αγνοούμε ότι βοήθησε την κυπριακή οικονομία σε μία πολύ δύσκολη περίοδο» αναφέρουν οι ίδιοι κύκλοι υπογραμμίζοντας πως δεν πρέπει να μηδενίζεται το όλο πρόγραμμα. Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι μόλις ξέσπασε το όλο ζήτημα το κύριο ερώτημα πολλών εξ αυτών ήταν ποιος είναι άραγε ο διαρροέας, αν δηλαδή προέρχεται από οικονομικούς κύκλους με συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα, αν είναι κύκλοι που πιέζουν τον Αναστασιάδη να επιστρέψει στο τραπέζι των συνομιλιών και για ποιο λόγο επιλέχθηκε η συγκεκριμένη περίοδος να βγουν στο προσκήνιο.
Εκτός ο ΔΗΣΥ
Στα ερωτήματα που ηγέρθηκαν μεταξύ των κυβερνώντων ήταν βεβαίως και το ποιος είναι τελικά ο ρόλος του Δημοκρατικού Συναγερμού σε όλη αυτή τη θύελλα που συμπαρασύρει την κυβέρνηση. Σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως για παράδειγμα η χρονική συγκυρία κατά την οποία ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ επέλεξε να κάνει κάλεσμα στην βάση, άλλοτε μαζεύοντας ελιές, άλλοτε μαζεύοντας ρεπάνια και άλλοτε περπατώντας στους δρόμους της πόλης. Και δεν ήταν ο μόνος που πήρε τον δρόμο και όπου τον βγάλει. Παρόμοια στάση τήρησαν και συναγερμικά στελέχη. Ήδη στα δημοσιογραφικά πηγαδάκια συζητείται εδώ και μέρες η δυσκολία στο να βρεθεί στέλεχος του ΔΗΣΥ για να παρευρεθεί στα τηλεοπτικά πάνελ. Κίνηση που όπως λέγεται καταδεικνύει την διαφωνία κάποιων εξ αυτών στο κεφάλαιο των πολιτογραφήσεων και σύμφωνα με άλλους, φόβος στελεχών να «λερωθούν» από τα διαβατήρια.
Επανεκκίνηση με ανασχηματισμό;
«Η ατζέντα μπορεί να αλλάξει μόνο με επανεκκίνηση» λένε κυβερνητικοί κύκλοι ξεκαθαρίζοντας πως μετά την τριμερή στο Βερολίνο επίκειται ο πολυσυζητημένος ανασχηματισμός. Ένας ανασχηματισμός που θα φρεσκάρει και τον αμήχανο πλέον ΔΗΣΥ όπως λένε κυβερνητικές πηγές. Αν και ο Κωνσταντίνος Πετρίδης δεν επιβεβαιώνει θέμα μετακίνησής του στο υπουργείο Οικονομικών, θεωρείται ωστόσο δεδομένο πως θα διαδεχθεί τον Χάρη Γεωργιάδη στη θέση. Σχεδόν βέβαιη θεωρείται η ανάληψη του υπουργείου Εσωτερικών από τον βουλευτή του ΔΗΣΥ Νίκο Νουρή ενώ την ίδια στιγμή ο Πρόεδρος βρίσκεται στο ψάξιμο για υπουργό παιδείας και συγκοινωνιών και έργων. Αυτό φέρνει αλλαγές και στον Συναγερμό, με τον Χάρη Γεωργιάδη να αποκτά γραφείο στην Πινδάρου. Αλλαγές διαβλέπονται στη βουλή όπου τις θέσεις των Κυριακίδου, Νουρή και Κασίνη θα αναλάβουν εκτός απροόπτου οι Σάβια Ορφανίδου, Ξένια Κωνσταντίνου και Μιχάλης Σοφοκλέους.
