Του Παύλου Νεοφύτου
Δύο σχολές σκέψεις, το κατά πόσο ένας σύμβουλος αξιωματούχου της Δημοκρατίας πρέπει να είναι κάτοχος πτυχίου πανεπιστημίου ή αρκούν οι εμπειρίες του ως προσόν, ακούστηκαν την Τετάρτη, 5 Ιουνίου, στη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής, μετά τον θόρυβο που προκάλεσε το θέμα διορισμού συμβούλων αξιωματούχων της Δημοκρατίας και τη βούληση Κυβέρνησης και Βουλής να ρυθιστεί το ζήτημα μέσα από τη δημιουργία νόμου. Το πτυχίο ή εμπειρία είναι ένα από τα βασικά ζητήματα που θα κληθούν να αποφασίσουν το Φθινόπωρο τα μέλη της Επιτροπής, όταν θα αρχίσει η κατ’ άρθρον συζήτηση του κυβερνητικού νομοσχεδίου και της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ. Στην ουσία, θα γίνει μία προσπάθεια γεφύρωσης ορισμένων σημείων, στα οποία διαφέρουν τα δύο κείμενα, και ένα από αυτά αφορά τα πτυχία των συνεργατών. Άλλες βασικές διαφορές, αφορούν τις κλίμακες μισθοδοσίας, τον βαθμό συγγένειας με τον αξιωματούχο που προσλαμβάνει τον σύμβουλο και το πώς θα αποτρέπεται η εξέλιξη των συμβούλων σε υπαλλήλους αορίστου χρόνου στην κυβέρνηση.
Στη συζήτηση στην Επιτροπή, εκφραστές της άποψης ότι ως κριτήριο διορισμού ενός συμβούλου αρκεί και μόνο η εμπειρία, ήταν ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας, και ο ανεξάρτητος βουλευτής, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, οι οποίοι, όπως παρατήρησε και ο πρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής του ΔΗΣΥ, Δημήτρης Δημητρίου, με τη στάση τους αυτή πλησιάζουν πρόνοια της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ, τασσόμενοι την ίδια ώρα απέναντι στο κυβερνητικό νομοσχέδιο, το οποίο ζητά ως απαραίτητο προσόν την κατοχή πτυχίου πανεπιστημίου. Και οι δύο βουλευτές επικαλέστηκαν την εμπειρία τους, για να τονίσουν ότι στο παρελθόν τύγχαινε πρόσωπα που εργάζονταν στον χώρο της πολιτικής να έχουν υψηλές επιδόσεις στα καθήκοντά τους, παρά το γεγονός ότι δεν σπούδασαν. Σχολιάζοντας αυτήν τη θέση, ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης είπε ότι, «όντως, πριν 50-60 χρόνια τέτοια πρόσωπα δεν είχαν πτυχία πανεπιστημίου, σήμερα, όμως, δεν γίνεται ένα πρόσωπο που τοποθετείται σε θέση υψηλής ευθύνης, και από τη στιγμή που δεν του επιτρέπεται να μπει σε κλίμακα A8 ως επιστημονικό προσωπικό στη δημόσια υπηρεσία, να του επιτρέπεται να θεωρείται σύμβουλος υπουργού, χωρίς πτυχίο πανεπιστημίου».
Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών ζητήθηκε να ρυθμιστεί εκτός από τον αριθμό των συμβούλων και ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων γύρω από έναν υπουργό.
Οι απολαβές και ο μέγιστος αριθμός συνεργατών - Η περίπτωση του ΥΠΟΙΚ
Δύο άλλα ζητήματα που έρχονται να δώσουν τροφή στη συζήτηση για τον νόμο διορισμού των συμβούλων, είναι οι παρατηρήσεις της Υπηρεσίας Προϋπολογισμού και Ανθρωπίνου Δυναμικού της Βουλής επί του κρατικού νομοσχεδίου, για την ανάγκη περίληψης πρόνοιας για μέγιστο ύψος της δαπάνης στις απολαβές συνεργατών και για μέγιστο αριθμό συνεργατών. Εδώ φωτίστηκε η περίπτωση του Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο σε σύγκριση με τα άλλα Υπουργεία, δαπανεί ετησίως κάτι περισσότερο από τα διπλάσια ποσά για συμβούλους. Σύμφωνα με σημείωμα της Υπηρεσίας, στο κυβερνητικό νομοσχέδιο γίνεται αναφορά σε κατώτατο όριο απολαβών, που θα παραχωρείται στους συνεργάτες, όμως δεν γίνεται, ούτε προνοείται οποιαδήποτε αναφορά σε ανώτατο όριο χρηματικής αποζημίωσης / συνολικής δαπάνης, με την αιτιολογία ότι στον κρατικό προϋπολογισμό περιλαμβάνεται πρόνοια ύψους €62.000 περίπου για κάθε υπουργείο. Ωστόσο, με βάση τον πίνακα που παρουσίασε στη Συνεδρίαση, υπάρχουν υπουργεία των οποίων η πρόνοια είναι μεγαλύτερη από €62.000 και σε αυτό το σημείο τονίστηκε η περίπτωση του Υπουργείου Οικονομικών, που από δαπάνες των €65.000 για τα έτη 2021 και 2022, αυτές εκτινάχθηκαν στις €142,000 το 2023.
Την ίδια ώρα η Υπηρεσία εντοπίζει στο κυβερνητικό νομοσχέδιο κενό στον αριθμό των συνεργατών που ο κάθε υπουργός / υφυπουργός μπορεί να προσλάβει. Τονίζει ότι «με βάση τη σχετική πρόνοια στον προϋπολογισμό αλλά και την πρόνοια στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο, ο μέγιστος αριθμός συνεργατών είναι δύο. Παρά ταύτα, πέραν των δύο συνεργατών που κάποιος υπουργός / υφυπουργός μπορεί να προσλάβει από τον ιδιωτικό τομέα, έχει το δικαίωμα να αποσπάσει στο γραφείο του δημοσίους υπαλλήλους ή υπαλλήλους του ευρύτερου δημόσιου τομέα, οπότε ο αριθμός των συνεργατών αυξάνεται χωρίς να επηρεάζεται η πρόνοια του προϋπολογισμού». Για αυτό το ζήτημα παρενέβη ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαΐδης, τονίζοντας την ανάγκη να ρυθμιστεί εκτός από τον αριθμό των συμβούλων και ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων που μπορεί να αποσπάσει ένας υπουργός ή υφυπουργός στο γραφείο του. Είπε ότι είναι ένα πράγμα να αποσπαστεί σε μία Υπηρεσία ένας υπάλληλος, ως δημόσιος υπάλληλος, και άλλο να αποσπαστεί για να εκτελεί χρέη συμβούλου του υπουργού. Και συμπλήρωσε ότι είναι άλλο πράγμα ένας υπουργός να έχει 15 συμβούλους γύρω του αποσπασμένους, επισημαίνοντας την ανάγκη να ρυθμιστεί.
Η κατ' άρθρον συζήτηση του κυβερνητικού νομοσχεδίου και της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ με θέμα τις προσλήψεις των συμβούλων αξιωματούχων της Δημοκρατίας θα συνεχίσει τον Σεπτέμβριο, με τελικό στόχο την ολοκλήρωση της διαδικασίας το Φθινόπωρο.
Οι διαφορές των δύο κειμένων
Σε δηλώσεις του ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης, αναφέρθηκε στις διαφορές μεταξύ της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ με το κυβερνητικό νομοσχέδιο, σημειώνοντας ότι η πρόταση νόμου τους καθορίζει ότι οποιοσδήποτε σύμβουλος θα αμείβεται στην αντίστοιχη κλίμακα που θα αμειβόταν οποιοσδήποτε άλλος προσλαμβανόταν στη δημόσια υπηρεσία στην αντίστοιχη θέση, ενώ το νομοσχέδιο προβλέπει κατώτατο μισθό και όχι ανώτατο.
Η δεύτερη διαφορά, είπε, είναι τα προσόντα και συγκεκριμένα, ότι το νομοσχέδιο καθορίζει οριζόντια κάποια προσόντα, ενώ η πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ δημιουργεί κατηγορίες πρόσληψης και για κάθε κατηγορία ισχύουν διαφορετικά προσόντα, αφού διαφορετικά τα προσόντα ενός επιστημονικού συνεργάτη από ενός συμβούλου γενικών καθηκόντων.
Η τρίτη διαφορά, είναι ότι για να προσληφθεί κάποιος με βάση το νομοσχέδιο δεν θα πρέπει να έχει μέχρι τρίτου βαθμού συγγένεια με τον αξιωματούχο ο οποίος τον προσλαμβάνει, ενώ η πρόταση του ΑΚΕΛ προβλέπει ότι κανείς δεν θα μπορεί να προσληφθεί ως σύμβουλος αν έχει πρώτου βαθμού συγγένεια όχι μόνο με τον ίδιο αξιωματούχο αλλά και με οποιονδήποτε άλλο αξιωματούχο της Κυβέρνησης.
Η πρόταση του ΑΚΕΛ προβλέπει ότι οι σύμβουλοι θα πρέπει να υπηρετούν με αγορά υπηρεσιών, ούτως ώστε να διασφαλιστεί, και νομικά ότι δεν θα μπορεί να προκύψει οποιοδήποτε θέμα να καταστούν αορίστου χρόνου ή δημόσιοι υπάλληλοι, ή μόνιμο προσωπικό, πρόσθεσε. Το κυβερνητικό νομοσχέδιο, σημείωσε, προβλέπει ότι θα υπηρετούν με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου.
Για το θέμα των όρων εργοδότησης των συμβούλων, ο Γενικός Ελεγκτής είπε κατά τη συνεδρίαση ότι αυτό που υποστηρίζει η Υπηρεσία του, είναι ότι η ρύθμιση του υπαλλήλου καθορισμένης διάρκειας παρέχει καλύτερα εχέγγυα ότι δεν θα παραμείνει κάποιος αορίστου χρόνου. Για το ίδιο θέμα, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, σημείωσε ότι θεωρούν ότι όπως έχουν διαμορφώσει το κυβερνητικό νομοσχέδιο, προσπαθούν να αποφευχθεί ακριβώς αυτό. Σημείωσε ότι με τον τρόπο που έκαναν την σύμβαση ιδιωτικού δικαίου και με τις ασφαλιστικές δικλείδες που εισήχθησαν ότι διαρκεί όσο η θητεία του ΠτΔ ή του αξιωματούχου, και άλλα, αυτό είχε σκοπό να κάνει το κρατικό νομοσχέδιο.
Το ζήτημα των υπαλλήλων αορίστου χρόνου
Όλοι οι παρευρισκόμενοι στη Συνεδρίαση, συμφώνησαν ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει το νομοσχέδιο να επιτρέψει την εξέλιξη των συνεργατών σε υπαλλήλους αορίστου χρόνου, μετά την ολοκλήρωση της συνεργασάις τους με έναν υπουργό ή υφυπουργό, γι’ αυτό, τονίστηκε η ανάγκη να ρυθμιστεί στην κατ’ άρθρον συζήτηση η διαφορά νομοτεχνικής προσέγγισης που έχουν η πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ και το κρατικό νομοσχέδιο, το οποίο για το συγκεκριμένο θέμα χαίρει της στήριξης της Νομικής Υπηρεσίας. Από πλευράς ΑΚΕΛ, ζητήθηκε από τη Νομική Υπηρεσία να σχολιάσει τον τρόπο που στην πρόταση νόμου του κόμματος εκφράζονται οι ανησυχίες για το συγκεκριμένο ζήτημα, για να βοηθηθούν οι βουλευτές της στην Επιτροπή, ώστε να είναι πιο παραγωγικοί, όταν θα αρχίσει η κατ’ άρθρον συζήτηση, από τον Σεπτέμβρη και μετά. Όπως τόνισε ο πρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής του ΔΗΣΥ, Δημήτρης Δημητρίου, η τελική μορφή του νομοσχεδίου πρέπει να είναι έτοιμη εντός του Φθινοπώρου. Επίσης αποδέχτηκε εισήγηση του κ. Λουκαΐδη, να γίνει μια προετοιμασία από τη Γραμματεία της Επιτροπής ενός κειμένου, στο οποίο θα παρατίθενται οι διαφορές του κυβερνητικού νομοσχεδίου και της πρότασης νόμου του ΑΚΕΛ, ενώ ζήτησε και μια έρευνα για το τι γίνεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με τους διορισμούς συμβούλων.
