Της Μαρίνας Οικονομίδου
Την προηγούμενη εβδομάδα, την επικαιρότητα απασχολούσαν οι 17 τρομοκράτες του υπουργού Εσωτερικών και πρώην αντιπροέδρου του ΔΗΣΥ Νίκου Νουρή που βρίσκονταν –όπως έλεγε– στο Κέντρο Φιλοξενίας Μενόγεια, αλλά και οι δηλώσεις του ότι θα παταχθούν φαινόμενα αναρχίας. Τα φαινόμενα αναρχίας, σύμφωνα με τον κ. Νουρή, αφορούσαν πολίτες που βρίσκονταν έξω από τον χώρο για να εκφράσουν –όπως είχαν οι ίδιοι εξηγήσει– την αλληλεγγύη τους για τους μετανάστες που βρίσκονταν κλεισμένοι –βάσει δημοσιευμάτων και δηλώσεων– σε κακές συνθήκες και χωρίς σαπούνι στον εν λόγω χώρο.
Ένα γεγονός που επανέφερε για τα καλά στην πολιτική ατζέντα το μεταναστευτικό και δίχασε ξανά την κοινωνία γύρω από το πόσο η κυβέρνηση ρέπει προς την ξενοφοβία και τον ρατσισμό ή αν ο αριθμός των μεταναστών που βρίσκονται στην Κύπρο έχουν «θέσει το κράτος σε κίνδυνο» και σε «δημογραφική αλλοίωση». Σε αυτό το πλαίσιο, την περασμένη Δευτέρα ο αντιδήμαρχος και επαρχιακός γραμματέας ΔΗΣΥ Λεμεσού Νίκος Σύκας, αυτοαποκαλείτο ρατσιστής σε ανάρτησή του στο facebook. Αφορμή της έκρηξής του ήταν τα επεισόδια που έγιναν την περασμένη Κυριακή μεταξύ αλλοδαπών στην περιοχή του Μόλου Λεμεσού, με τον ίδιο να υπογραμμίζει πως ρατσισμός είναι η εντύπωση που δημιουργείται ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι. Η ανάρτηση αυτή κατέβηκε από το facebook, καθώς κρίθηκε αναπόφευκτα ρατσιστική με τον ίδιο να προσπαθεί να τα μαζέψει.
Ακολούθησε βεβαίως η πρωτοβουλία του βουλευτή του ΔΗΣΥ Ανδρέα Κυπριανού να κηρύξει persona non grata από τη Βουλή τον πρόεδρο του ΚΙΣΑ, Δώρο Πολυκάρπου, αποστέλλοντας σχετική επιστολή- εισήγηση στον πρόεδρο της Βουλής και σημειώνοντας ότι οι τοποθετήσεις του κ. Πολυκάρπου –περί Αττίλα– αλλά και «η οργάνωση που εξυπηρετεί δεν μπορούν να εκπροσωπούν ούτε τη Δημοκρατία ούτε τα καλώς νοούμενα συμφέροντα της Κύπρου». Λίγες μέρες πολλές οι εξελίξεις πέριξ της κυβερνώσας παράταξης, που επανέφεραν το ερώτημα που εγείρεται κάθε φορά που πλησιάζουν οι εκλογές και προβληματίζει κυρίως το ακροατήριό της. Αν ο ΔΗΣΥ μεταλλάσσεται/ αποκαλύπτεται ως ένα καθαρά συντηρητικό κόμμα, ακολουθώντας τα χνάρια άλλων κομμάτων που ανήκουν στη λαϊκή δεξιά στην Ευρώπη ή αν εξαιτίας της πολυφωνίας που επικρατούσε πάντα, ο καθένας λέει και εκφράζεται όπως θέλει.
Το χρονικό της κρίσης
Η συζήτηση για το μεταναστευτικό είχε ξεκινήσει από νωρίς στην Ευρώπη. Το 2016 είχε γίνει η Σύνοδος Κορυφής των «28» με την Τουρκία και τη συμφωνία για επανεγκατάσταση και κατανομή των προσφύγων σε χώρες της Ε.Ε. Τότε η Κυπριακή Δημοκρατία εξέφραζε ικανοποίηση για τη συμφωνία και συνεπώς το θέμα του προσφυγικού –αν εξαιρέσουμε τις δηλώσεις του τότε υπουργού Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικου που προηγήθηκαν για προσπάθεια φιλοξενίας ως επί το πλείστον χριστιανών ορθόδοξων προσφύγων– έπεφτε στα μαλακά.
Συμφωνία που, όπως καταγγέλλουν κόμματα της Αντιπολίτευσης και δη το ΑΚΕΛ, κάθε άλλο παρά βοηθούσε την Κύπρο δεδομένου ότι δεν υπήρξε συγκεκριμένη συμφωνία Κύπρου-Τουρκίας για το θέμα της επανεγκατάστασης και για το γεγονός ότι όπως λένε υποβαθμίστηκε ο κίνδυνος. Σε άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. βεβαίως το όλο θέμα προσέλαβε τεράστιες διαστάσεις από τότε, με ακροδεξιά κόμματα να κερδίζουν έδαφος στις χώρες τους (Λεπέν-Γαλλία, ΣαλβίνιΙταλία, Χρυσή Αυγή-Ελλάδα) και γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, άλλα κόμματα της λαϊκής Δεξιάς άρχισαν να το βάζουν επιτακτικά στο τραπέζι ο καθένας στη δική του ένταση και ύφος, βλέποντας και τη διαρροή ψήφων που είχαν δεξιότερα (Νέα Δημοκρατία στην Ελλάδα, Ρεπουμπλικανικό κόμμα Γαλλίας, το κόμμα της Μέρκελ στη Γερμανία και ο Ορμπάν στην Ουγγαρία).
Λίγο πιο δεξιά...
Στην Κύπρο το κεφάλαιο του μεταναστευτικού έθιξε κυρίως ο Κωνσταντίνος Πετρίδης, όταν ανέλαβε στο Υπουργείο Εσωτερικών, προειδοποιώντας για εκκολαπτόμενη κρίση, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και καλούσε την Ε.Ε. να λάβει μέτρα για επιστροφή μεταναστών και επανεγκατάσταση. Ο ίδιος είχε θέσει το ζήτημα και στο διευρυμένο πολιτικό γραφείο του ΔΗΣΥ μετά τις ευρωεκλογές, ότι ο ΔΗΣΥ δεν πρέπει να φοβάται να ακολουθήσει μία πιο δεξιά μεταναστευτική πολιτική.
Τοποθετήσεις που κάποιοι είδαν με απορία δεδομένης και της φιλελεύθερης γραμμής που θεωρείτο πως ακολουθούσε μέχρι τότε ο κ. Πετρίδης, αλλά και της εμπειρίας του στην Κομισιόν. Το αν η «πιο δεξιά μεταναστευτική πολιτική» ακολουθήθηκε από τον ΔΗΣΥ είναι ένα ζήτημα που σηκώνει συζήτηση, όμως το σίγουρο είναι πως με τη διαδοχή του κ. Νουρή, στο πηδάλιο του Υπουργείου Εσωτερικών τα πράγματα κάθε άλλο από υγιεινός περίπατος είναι για όλους. Είχε ήδη καταφέρει να προκαλέσει αντιδράσεις στις πιο προοδευτικές τάσεις και της κοινωνίας αλλά και του ΔΗΣΥ για δηλώσεις του κατά τη διάρκεια της καραντίνας περί υπεραθλητών, περί πάταξης της αναρχίας αλλά και ότι οι αστυνομικοί της γειτονιάς «βεβαίως» και θα μπαίνουν στα σπίτια μας. Δηλώσεις που έχει αξιοποιήσει πλήρως η αντιπολίτευση και κυρίως το ΑΚΕΛ. Όμως, αν επικεντρωθούμε στο μεταναστευτικό, ο ίδιος σημείωσε πως ξεπεράσαμε τις δυνατότητές μας σε μετανάστες, έχει ήδη ξεκινήσει να αφήνει υπονοούμενα για μη κυβερνητικές οργανώσεις, δικηγόρους και κολλεγιάρχες που κερδοσκοπούν από τη διαδικασία, ενώ έχει ήδη ξεκινήσει διαδικασία γύρω από την επιχείρηση των εικονικών γάμων.
Η περιρρέουσα
Όλο αυτό θεωρείται από πολιτικούς κύκλους ακόμα και εντός του ΔΗΣΥ πως προκάλεσε αχρείαστη περιρρέουσα, καθώς αν υπάρχει όντως πρόβλημα, δεν στοχοποιείς διά του μικροφώνου, αλλά προχωράς ποινικώς. Περιρρέουσα που οργάνωσε την κοινωνία των πολιτών σε μαζική διαδήλωση αλληλεγγύης υπέρ των μεταναστών. Σε αυτή συμμετείχαν εκτός από ανένταχτοι πολίτες και πρόσωπα που ανήκουν στη λεγόμενη εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, οι οποίοι ενδεχομένως να ενισχύσουν το ΑΚΕΛ στις επικείμενες εκλογές, ως αντίδραση στη «συντηρητική» ροπή της κυβέρνησης. Το ΑΚΕΛ δεν αποκλείεται να καρπωθεί, όπως και το καλοκαίρι του 2019, μια μερίδα συναγερμικών ψηφοφόρων που από την περίοδο των ευρωεκλογών βλέπουν με ανησυχία τη ροπή που παίρνει το κόμμα.
Αυτή η περιρρέουσα οδήγησε βεβαίως και σε δηλώσεις όπως αυτή του επαρχιακού γραμματέα ΔΗΣΥ Λεμεσού Νίκου Σύκα και τις πρωτοβουλίες του κ. Κυπριανού. Πάντως, η γραμμή υπεράσπισης του κ. Νουρή λέει πως από το 2016 και μετά υπήρξε έκρηξη εισροής μεταναστών που δεν μπορούσε να υπολογίσει η Κυπριακή Δημοκρατία. Σημειώνεται πως στόχος δεν είναι οι πρόσφυγες τους οποίους με κάθε τρόπο θα προστατεύσει και θα υπερασπιστεί το κράτος, αλλά η μεγάλη έλευση οικονομικών μεταναστών, πίσω από τους οποίους υπάρχει συγκεκριμένο κύκλωμα, το οποίο θα «κτυπήσει». Μάλιστα, όπως λέγεται, από κύκλους του Υπουργείου Εσωτερικών, από το 2016 μέχρι σήμερα υπήρξε έκρηξη αριθμού εικονικών γάμων και αυτό αναμένεται να διαχειριστεί μέσω νομοθεσιών ο κ. Νουρής. Το ερώτημα, βεβαίως, που θέτει τόσο το ΑΚΕΛ όσο και το ΔΗΚΟ είναι για ποιον λόγο τα τελευταία επτά χρόνια διακυβέρνησης ΔΗΣΥ δεν έτυχε διαχείρισης και ο αριθμός, αλλά και το κυνήγι των πραγματικών θυτών του κυκλώματος και όχι των θυμάτων.
Ερώτημα που επί του παρόντος μένει αναπάντητο. Στελέχη του ΔΗΣΥ έχουν ήδη μιλήσει πάντως με τον κ. Νουρή καλώντας τον να είναι πιο προσεκτικός στο ύφος των δηλώσεών του, καθώς σύμφωνα με συναγερμικές πηγές, όλο αυτό μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια κάθε ορθολογιστικής ψήφου στις επικείμενες εκλογές. Κάτι παρόμοιο, ωστόσο, δεν έγινε και από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, όπως ανέμεναν μέλη του Υπουργικού. Ποια όμως είναι η θέση του κόμματος δεδομένου ότι πολλοί λένε πως διαφωνούν με το ύφος Νουρή, αλλά όχι με την ουσία των όσων λέει; «Η θέση μας στο μεταναστευτικό είναι ξεκάθαρη και εκφράζεται από τον πρόεδρο του κόμματος στις επίσημες δηλώσεις του» ανέφεραν ανώτατοι αξιωματούχοι του κόμματος, όταν κλήθηκαν να σχολιάσουν τις τελευταίες εξελίξεις.
«Εμείς σεβόμαστε», έλεγε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη Τύπου που παρέθεσε την περασμένη Τρίτη ο Αβέρωφ Νεοφύτου, «τα δικαιώματα των πολιτικών προσφύγων όμως έχουμε υποχρέωση ως κοινωνία να προστατεύσουμε τη χώρα και την κοινωνία μας από οποιουσδήποτε παράτυπους μετανάστες ή παράνομους που θέλουν να εκμεταλλευθούν τη χώρα μας εις βάρος της κυπριακής κοινωνίας. Είμαστε δίπλα από την κυβέρνησή μας, δίπλα από τις πολιτικές του υπουργού Εσωτερικών όπως κατατέθηκαν και δημόσια και μέσα από κυβερνητικά νομοσχέδια». Έθιγε και θέμα δύο άκρων γύρω από το μεγάλο κεφάλαιο του μεταναστευτικού, με τον ΔΗΣΥ να βρίσκεται ακριβώς στη μέση. Το ένα άκρο της «διεθνιστικής αριστερής προσέγγισης» που θέλει «ελεύθερη Κέρκυρα» και το άλλο που εκφράζει μίσος και μισαλλοδοξία.
Οι εκκολαπτόμενοι και το δίλημμα του Αβέρωφ Νεοφύτου
Το πόσο ο Δημοκρατικός Συναγερμός βρίσκεται στη μέση των δύο άκρων ή αν ρέπουν κάποιοι συναγερμικοί στη μία άκρη και άλλοι στην άλλη άκρη δεδομένης και της πολυφωνίας που επικρατεί στο κόμμα είναι βεβαίως ζήτημα που συζητείται εντόνως. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι στην περίπτωση του Νίκου Σύκα παρά το ότι πρώτη φορά κάποιος αξιωματούχος –ακόμα και εντός ΕΛΑΜ– αυτοαποκαλείται ρατσιστής, στον Δημοκρατικό Συναγερμό οι αντιδράσεις ήταν λίγο πολύ υποτονικές. Και λέμε υποτονικές, καθώς κάποιοι θα ανέμεναν ότι θα υπήρχε σχετικό άδειασμα από την Πινδάρου, ίσως ακόμα και διαγραφή του από το κόμμα, όπως έγινε στην περίπτωση Γιώργου Λακκοτρύπη όταν χαρακτήρισε τους Παφίτες «τουρκόσπορους». Ούτε υπήρξε όμως ζήτημα αποβολής από τη θέση του στο Δημοτικό Συμβούλιο όπως άλλωστε γίνεται σε άλλες χώρες. Υπήρξε βεβαίως ανακοίνωση της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΔΗΣΥ, μετά και τις πρωτοβουλίες του κ. Κυπριανού που σημείωνε χαρακτηριστικά ότι «η ελευθερία του λόγου είναι απολύτως σεβαστή φτάνει να μην προσβάλλει, να μην εκφεύγει των ορίων και να μην χρησιμοποιεί ακραίους χαρακτηρισμούς και ρατσιστικό περιεχόμενο».
Στην ανακοίνωση της κοινοβουλευτικής ομάδας σημειώνεται πως «η δημόσια ρητορική που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα γύρω από το προσφυγικό-μεταναστευτικό καλλιεργεί ένα αντιπαραγωγικό κλίμα. Αυτή την ώρα οφείλουμε με υπευθυνότητα και ορθολογισμό να θέσουμε επί τάπητος πολιτικές για τη διαχείριση του ζητήματος και να μελετήσουμε με νηφαλιότητα τα νομοσχέδια της κυβέρνησης όπως αυτά κατατέθηκαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων». Η εν λόγω ανακοίνωση φαίνεται πως καλύπτει και την περίπτωση Σύκα. Το κατά πόσο η ανακοίνωση αυτή μπορεί να κλείσει στόματα είναι βεβαίως θέμα προς συζήτηση. Η αλήθεια είναι πως η φιλελεύθερη πτέρυγα του ΔΗΣΥ, η οποία κινδυνεύει να πληγεί στις βουλευτικές του 2021, αν επικρατήσουν οι πιο συντηρητικές φωνές, απέφυγε επί του παρόντος να διαχωρίσει τη θέση της, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στα της οικονομίας. Ήδη στελέχη της εν λόγω τάσης θεωρούν πως η διαχείριση της οικονομίας, θα φέρει τους προοδευτικούς και φιλελεύθερους ψηφοφόρους στην αγκαλιά του ΔΗΣΥ και κατ’ επέκταση δεν έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στις δηλώσεις Σύκα.
Η περίπτωση όμως του κ. Σύκα δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ίσως η κορυφή του παγόβουνου, καθώς νέα στελέχη του κόμματος όπως οι κ.κ. Πελεκάνος και Κληρίδης που προωθούνται για τις επικείμενες εκλογές, έχουν υιοθετήσει ρητορική εν πολλοίς μιμητική νέων εκλεγμένων βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας όπως οι Κωνσταντίνος Κυρανάκης και Νίκος Μπογδάνος. Ο πρόεδρος της Οργάνωσης Νέων Επιστημόνων Μάριος Πελεκάνος έδειξε την προτίμησή του προς τη ρητορική Μπογδάνου, καλώντας τον να μιλήσει για το μεταναστευτικό σε εκδήλωση της οργάνωσης, ενώ συχνά εκφράζει ανησυχία για την ασφάλεια του ιδίου και της οικογένειάς του λόγω του μεταναστευτικού. Και ο Μάρκος Κληρίδης, ωστόσο, σε πρόσφατες δηλώσεις του συνέδεσε το έγκλημα στη Ρηγαίνης με το μεταναστευτικό. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, ο συναγερμικός πρόεδρος είχε προχωρήσει σε αυστηρές συστάσεις προς τον κ. Σύκα, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να αναδιπλωθεί και να αναιρέσει τα περί ρατσισμού με νέα ανάρτηση.
Ο Αβέρωφ Νεοφύτου σίγουρα δεν θέλει να δει να επαναλαμβάνεται το σκηνικό των ευρωεκλογών, όπου το κόμμα της Δεξιάς έχασε την ψήφο των φιλελευθέρων εξαιτίας της προεκλογικής που ακολουθήθηκε. Ο ίδιος καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του – πλην της εκστρατείας των ευρωεκλογών– έδειξε πως θέλει να μετατρέψει τον ΔΗΣΥ σε ένα κόμμα φιλελεύθερο, σύγχρονο, ορθολογιστικό που είναι υπέρ της λύσης χωρίς υποσημειώσεις. Το κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι εύκολο να επιτευχθεί είναι ένα ζήτημα που συζητείται εντός ΔΗΣΥ, με πολιτικούς κύκλους να σημειώνουν πως το πάνω χέρι στον Συναγερμό εξακολουθεί να έχει ο Νίκος Αναστασιάδης και η δική του φιλοσοφία.
«Η κυπριακή κοινωνία ήταν ανέκαθεν συντηρητική στην πλειοψηφία της» αναφέρουν γνώστες του επικοινωνιακού παιχνιδιού που υπογραμμίζουν πως οι δημοσκοπήσεις που κάνει το τελευταίο διάστημα στο Προεδρικό δείχνουν μία συντριπτική πλειοψηφία να μην επιθυμεί άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία περίοδο που τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου φυλλορροούν, το ΕΛΑΜ βρίσκεται σε αμηχανία –δεδομένου ότι ο κύριος καθοδηγητής τους Ηλίας Κασιδιάρης έχει αποχωρήσει από τη Χρυσή Αυγή και το βλέμμα της Πινδάρου στρέφεται στο πώς θα επαναπατριστούν οι χαμένες ψήφοι του 2016. Ψήφοι που αποζητούν σκληρή τάση και στο Κυπριακό και στο μεταναστευτικό.
