Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας

Οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας ανακοινώσαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2018.

Αναλυτικά τα βραβεία

Ποίηση:

Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για εκδόσεις του έτους 2018, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Ανδρέα Άντη Ιωαννίδη για το έργο Άπατρις ύπνος (εκδόσεις Το Ροδακιό).
Σκεπτικό βράβευσης:
Η ποιητική συλλογή Άπατρις ύπνος του Ανδρέα Άντη Ιωαννίδη κινείται σε μια ατμόσφαιρα πνευματοποιημένη που υποβάλλει με ιδιαίτερα διακριτικό τρόπο τις ανθρώπινες διαστάσεις της οδύνης, της βαθιάς περίσκεψης και μιας παλλόμενης συνείδησης που αναζητά ιδεώδεις μορφές, αναβαπτισμένες ποιητικά. Ο ποιητικός του λόγος διαχέεται σε γνήσια λυρική έκφραση, σε μια μεστή υπαρξιακή ειλικρίνεια και σε εξομολογητική τιμιότητα. Ο τρόπος που αγγίζει τον κόσμο του, τη φύση, τα πράγματα και τις μνήμες του είναι καθαρά αισθητικός με την ένταση μιας μεταφυσικής προσέγγισης όλων των πιο πάνω στοιχείων. Σύμβολα, εικόνες και αλληγορίες κατανέμονται πάνω στην επιφάνεια των στίχων για να αποτελέσουν στοιχεία που προσδιορίζουν οντολογικές καταστάσεις, σχετιζόμενες με την ίδια τη φύση, και καλύπτουν διάχυτα ολόκληρο το έργο, προκαλώντας συγκίνηση. Η συγκίνηση αποτυπώνεται σαν απόσταγμα με λεκτική καλαισθησία. Γενικά, η ποιητική συλλογή του Ανδρέα Άντη Ιωαννίδη κατοπτρίζει αλήθειες και αισθήματα μέσα στη ρευστότητα των ημερών μας, όπου ο ποιητής, μέσα από την ανθρώπινη συνείδηση και την προσωπική του ευαισθησία, αποκρυσταλλώνει σκέψεις και απαλλάσσει την καθημερινότητα από το υλικό της βάρος.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Ποίηση:
• Αρμεύτη Μαρίνα, Ο κύριος Ιππόκαμπος (εκδόσεις Φίλντισι)
• Γεωργαλλίδης Ανδρέας Α., Ελάχιστα περισσότερο άδειο/Barelymoreempty (εκδόσεις Ίαμβος)
• Ιωαννίδης Ανδρέας Άντης, Άπατρις ύπνος (εκδόσεις Το Ροδακιό)
• Νικολάου Ρωξάνη, Ψαλιδιστής (εκδόσεις Τεχνοδρόμιον)
• Σταυράκης Σώτος, Αλλοίωση/alteration (εκδόσεις Κατ’ οίκον)

 2. Μυθιστόρημα:

Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για εκδόσεις του έτους 2018, μετά από ομόφωνη απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Σταύρο Χριστοδούλου για το έργο Τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός (εκδόσεις Καστανιώτη).
Σκεπτικό βράβευσης:
Στο δεύτερο αστυνομικό του μυθιστόρημά του, ο Σταύρος Χριστοδούλου ανατέμνει μια φαινομενικά συνηθισμένη υπόθεση αθηναϊκού φόνου χρησιμοποιώντας δεξιοτεχνικά το εργαλείο των αλλεπάλληλων διαφορετικών εστιάσεων. Όσο και η ιστορία να ακολουθεί κατά βάση τα βήματα του κεντρικού ήρωα προς την τελική λύση του μυστηρίου, ο αφηγηματικός φακός σταθερά «ξεστρατίζει» σε διαφορετικούς χωροχρόνους που συνθέτουν τη γοητευτική ατμόσφαιρα ενός κοσμοπολιτισμού που προσδίδει εύρος και βάθος στη βασική πλοκή. Ο συγγραφέας διαθέτει την αδιαμφισβήτητη ικανότητα να αποδίδει με πειστική ακρίβεια την τοπογραφία και το «κλίμα» πόλεων τόσο διαφορετικών όσο η Αθήνα, η Βουδαπέστη ή ακόμα η Νέα Υόρκη. Η αφήγηση δομείται πάνω σε συνεχείς αναδρομές-βιογραφήσεις των χαρακτήρων της ιστορίας που ουσιαστικά λειτουργούν για τον αναγνώστη ως ανατροπές από το προβλέψιμο και το αναμενόμενο. Για τον συγγραφέα μια ιστορία στο παρελθόν, σε όποιο τόπο και να έχει συντελεστεί, υφαίνει ένα νήμα που μπορεί να αρχίσει να ξετυλίγεται χρόνια μετά σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Έτσι, πίσω από την υπόθεση μιας δολοφονίας στην Αθήνα της παρούσας δεκαετίας, φαίνεται να καραδοκεί η μέρα που πάγωσε ο ποταμός.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Μυθιστόρημα:
• Αβρααμίδου-Πλούμπη Βίβιαν, Αιόλου και Πανδρόσου (εκδόσεις Αλεξάνδρεια)
• Αντωνιάδης Δώρος, Memento mori: Αστυνομικό μυθιστόρημα (εκδόσεις Καστανιώτη)
• Μακρίδου Ελευθερία, Φυγή (εκδόσεις Αιγαίον)
• Χριστοδούλου Σταύρος, Τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός (εκδόσεις Καστανιώτη)
• Χριστοφή Γιώργος, Η περγαμηνή της Σοφί Αμορί (εκδόσεις Ωκεανίδα)

3. Διήγημα/Νουβέλα:

Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος/Νουβέλας για εκδόσεις του έτους 2018, μετά από κατά πλειοψηφίαν απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στη Μαρία Αβρααμίδου για το έργο Παρ’ ολίγον (εκδόσεις Αρμίδα)

Σκεπτικό βράβευσης:
Τα έξι διηγήματα του Παρ’ Ολίγον αποτελούν μια άρτια σύνθεση λόγου, ιδεών και εικόνων και διακρίνονται από διεισδυτικότητα στο βλέμμα και δεξιοτεχνία στη γραφή. Μέσα από τους χαρακτήρες και τις πλοκές, η Μαρία Αβρααμίδου μας συνταράζει αφενός με την ικανότητα της να κατανοεί και στην συνέχεια να μεταφέρει ένα ευρύτατο φάσμα ανθρώπινων συναισθημάτων, και αφετέρου με τον συνδυασμό ευαισθησίας, μεστότητας και αμεσότητας στην αφηγηματική γλώσσα. Έτσι επιτυγχάνει μια αποκάλυψη της αδυσώπητης και σκληρής μοίρας χαρακτήρων με τραγικές διαστάσεις. Οι χαρακτήρες αυτοί αποκτούν μια μυθολογική υπόσταση που είναι απαραίτητη στην κατανόηση της πραγματικότητας γύρω μας, αλλά και μέσα μας. Στα διηγήματα, το «παρ’ ολίγον» ως έννοια θα μετουσιωνόταν σε εκπλήρωση αν οι άνθρωποι αναγνώριζαν τον πόθο, τον έρωτα και την αγάπη ως ζωοδότρες δυνάμεις. Η συλλογή αυτή μας υπενθυμίζει ότι στη λογοτεχνική σύνθεση ιδιαίτερη θέση κατέχουν η ευαισθησία, η τόλμη, η διακριτικότητα, η ευρηματικότητα στην αφήγηση, και η δημιουργική πρόκληση. Με τέτοιες προϋποθέσεις μπορεί να ενδυναμωθεί η φαντασία του αναγνώστη, ούτως ώστε να επιτύχει μια αναθεώρηση του τρόπου που αντιλαμβάνεται την καθημερινότητα, τους ανθρώπους, καθώς και τις ιδεολογικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις στην κυπριακή πραγματικότητα.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Διήγημα/Νουβέλα:
• Αβρααμίδου Μαρία, Παρ’ ολίγον (εκδόσεις Αρμίδα)
• Πατίνιος Κώστας, Θέα από μπαλκόνι: Διηγήματα (εκδόσεις Γαβριηλίδη)
• Χατζήπαπας Χρίστος, Αλλόφυλοι εραστές (εκδόσεις Γκοβόστη)

4. Δοκίμιο / Μελέτη:

Το Κρατικό Βραβείο Μελέτης (Μονογραφίας)/Δοκιμίου για τη Λογοτεχνία, μετά από κατά πλειοψηφίαν απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Λεύκιο Ζαφειρείου για το έργο Παραλειπόμενα και συμπληρώματα στη βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου (εκδόσεις Εν Τύποις).

Σκεπτικό βράβευσης:
Ο συγγραφέας, γνωστός για τις εδώ και μια τριακονταετία ποικίλες συμβολές του στη μελέτη του Ανδρέα Κάλβου, συγκεντρώνει στο συζητούμενο βιβλίο πολύτιμο υλικό, με το οποίο αποσαφηνίζει, διορθώνει, συμπληρώνει, αποκαθιστά, θέτει ερωτήματα και, γενικά, διαφωτίζει πολλές πλευρές της ζωής και της πνευματικής δράσης του ποιητή των Ωδών. Οι απόψεις του διατυπώνονται με λόγο νηφάλιο και τεκμηριωμένο, ενώ τα ευρήματά του είναι πρωτότυπα και άγνωστα ακόμα και σε μεγάλο μέρος των ειδικών. Σε αδρές γραμμές, τα πολλά καινοφανή και θεμελιωμένα στοιχεία που αναδεικνύονται στο παρόν μελέτημα παρέχουν όλα τα εχέγγυα για μια συγκροτημένη εργασία που θα αποτελέσει απαραίτητο βοήθημα για όποιον επιχειρήσει μελλοντικά όχι μόνο να συγγράψει τη βιογραφία του Κάλβου, αλλά και να μελετήσει καίριες όψεις του έργου του.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Μελέτη (Μονογραφία)/ Δοκίμιο για τη Λογοτεχνία:
• Ζαφειρίου Λεύκιος, Παραλειπόμενα και συμπληρώματα στη βιογραφία του Ανδρέα Κάλβου (εκδόσεις Εν Τύποις)
• Νικολαΐδης Κώστας, Έρως πατρίδος: Ο αλυτρωτικός, ο εθνικός, ο αντιστασιακός Βασίλης Μιχαηλίδης (εκδόσεις Αιγαίον)

 5. Βραβείο Νέου Λογοτέχνη:
Το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη, μετά από κατά πλειοψηφίαν απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Αρτέμιδα Χρυσοστομίδου για το έργο Τα σκυλιά δεν γαβγίζουν στη Γαλλία/Γλυπτική (εκδόσεις Το Ροδακιό).

Σκεπτικό βράβευσης:
Η γεννημένη το 1987 Άρτεμις Χρυσοστομίδου κάνει με τη συλλογή της Τα σκυλιά δεν γαυγίζουν στη Γαλλία/Γλυπτική ένα αξιοσημείωτο ποιητικό ντεμπούτο που εγκαινιάζει έναν δημιουργικό και γόνιμο διάλογο με την τέχνη της γλυπτικής. Με το έργο αυτό πιάνει τον παλμό της σύγχρονης ποίησης, υπερβαίνοντας τον δισδιάστατο γραπτό λόγο και κατευθυνόμενη προς μια παραστατική ή, στην περίπτωση αυτή, χωρική διάσταση. Η πολύγλωσση προσέγγισή της επεκτείνει την ποιητική αντίληψη και γίνεται σύμβολο της ποίησης που βρίσκεται σήμερα στο σταυροδρόμι διάφορων παραδόσεων. Παρουσιάζει μια μελέτη της ποιητικής θεώρησης, στην οποία σμίγουν η ομιλία, η όραση και η τρισδιάστατη καλλιτεχνική δημιουργία. Η συγγραφέας προβάλλει ορισμένα συγκεκριμένα έργα τέχνης – κάτι που θυμίζει προηγούμενα έργα της για το θέατρο. Η παρατηρητική ματιά της συγγραφέως επικεντρώνεται στις λεπτομέρειες των έργων τέχνης και φωτίζει έτσι ένα από τα πρωτογενή καθήκοντα της ποίησης: να εστιάσει στο συνολικό πλαίσιο της τέχνης την προσοχή μας στο ιδιαίτερο και μοναδικό.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Βραβείο Νέου Λογοτέχνη:
• Νικολάου Γιώργος, Άτιτλα κείμενα (Το Ροδακιό)
• Χρονίδης Αλέξανδρος, Πέτρες και έλεος/Petrol Blues (εκδόσεις Αρμίδα)
• Χρυσοστομίδου Άρτεμις, Τα σκυλιά δεν γαβγίζουν στη Γαλλία/Γλυπτική (εκδόσεις Το Ροδακιό)

Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2018 αποτέλεσαν οι:
Γεώργιος Ανδρειωμένος (Πρόεδρος), Στέφανος Ευθυμιάδης, Σταύρος Σταύρου Καραγιάννη, Michaela Prinzinger και Ανδρέας Χατζηθωμάς.

 6. Λογοτεχνία για Μικρά Παιδιά

Το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μικρά Παιδιά για εκδόσεις του έτους 2018, μετά από ομόφωνη απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην στον Κυριάκο Χαραλαμπίδη για το έργο Σαλιγκάρι και φεγγάρι (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο).
Σκεπτικό βράβευσης:
Έμμετρα ποιήματα που μιλάνε με απλό και βιωματικό τρόπο, στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες. Μέσα από μια λειτουργική σύζευξη πραγματικότητας και ονείρου, χρησιμοποιείται ιδιαίτερα το παράλογο στοιχείο, το οποίο προσαρμόζεται στην ιδιαιτερότητα του παιδιού. Αποτυπώνονται τολμηροί όσο και απροσδόκητοι συνδυασμοί λέξεων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εικόνες γεμάτες χαρά, προβληματισμό και αισιόδοξα μηνύματα. Αξιοποιούνται η φαντασία, το χιούμορ, το παιχνίδι και οι δυνατότητες της γλώσσας, στοιχεία που καλούν τον αναγνώστη και την αναγνώστρια να αποδεσμεύσουν τη λογική και να ταξιδέψουν δημιουργικά. Τα ποιήματα αποτυπώνουν το ύφος του συνολικότερου έργου του ποιητή που είναι η ειρωνεία και η υπαινικτική διάθεση, το υπερρεαλιστικό στοιχείο και η λειτουργική αντιστροφή της πραγματικότητας. Άλλωστε, ο τίτλος παραπέμπει σε ποιήματα, τα οποία κινούνται μεταξύ του απτού, που είναι το σαλιγκάρι, και του απρόσιτου, που είναι το φεγγάρι. Αναδύεται ένα ύφος, το οποίο προσδίδει χρώματα και μια μουσικότητα, στοιχεία που αναδίδουν μια υψηλή αισθητική. Η συλλογή δίνει ώθηση στη θεματική και στο ύφος της ποίησης για παιδιά προσφέροντας μια ανανεωτική πνοή στην κυπριακή και γενικότερα στην ελληνική ποίηση.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Λογοτεχνία για Μικρά Παιδιά:
• Θεοφάνους Θεοφάνης, Έχει ο καιρός γυρίσματα, σκανταλιές και τιτιβίσματα (εκδόσεις Άλλωστε)
• Μαρίνα Μιχαηλίδου-Καδή, Η κίτρινη κουβέρτα της ευτυχίας (εκδόσεις Τελεία)
• Σιούφτα Ελένη, Η μουντζούρα του Αντρέα (εκδόσεις Αφή)
• Χαραλαμπίδης Κυριάκος, Σαλιγκάρι και φεγγάρι (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο)
• Χαραλάμπους Δήμητρα, Το κρυφτό ( εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη)

 7. Λογοτεχνία για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους

Το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους για εκδόσεις του έτους 2018, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Άντρη Αντωνίου για το έργο της Πού πήγε το γέλιο σου, Ορσαλία; (εκδόσεις Πατάκη).

Σκεπτικό βράβευσης:
Το συγκεκριμένο έργο πραγματεύεται το θέμα της απώλειας σε μια οικογένεια. Αναδεικνύει και συζητά δύσκολα θέματα, όπως αυτό του θανάτου παιδιού, που δεν συναντάται συχνά στην ελληνόγλωσση νεανική λογοτεχνία. Στην ακολουθία των γεγονότων επέρχεται η ζητούμενη ισορροπία στην οικογένεια, αφού τα μέλη της θα διαχειριστούν το γεγονός του θανάτου ρεαλιστικά. Τα αφηγηματικά στοιχεία, οι διάλογοι, τα επιλεγμένα περιστατικά σκέψης και δράσης και οι προσπάθειες των μελών αναδύονται μέσα από διαφορετικούς και δημιουργικούς τρόπους επεξεργασίας της θλίψης και του ανθρώπινου πόνου, με αληθοφάνεια και χωρίς μελοδραματισμούς. Το βιβλίο είναι αισιόδοξο, όμως ειλικρινές. Στην ουσία πρόκειται για ένα ψυχογράφημα αυθεντικών στιγμών. Με ρεαλιστικό τρόπο σκιαγραφούνται οι λεπτές εκφάνσεις του δράματος και οι στιγμές αληθοφάνειας, που συμπεριλαμβάνουν τις οπτικές εκείνων που βιώνουν την απώλεια. Μια απώλεια, η οποία στο τέλος μετασχηματίζεται καταυγάζοντας τη ζωή και τη συνέχειά της. Το γράψιμο είναι ρέον και η ανάγνωση με τα ανάγλυφα στιγμιότυπα της πλοκής προσλαμβάνονται αβίαστα από τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Λογοτεχνία για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους:
• Αντωνίου Άντρη, Πού πήγε το γέλιο σου, Ορσαλία; (εκδόσεις Πατάκη)
• Αντωνίου Άντρη, Εβδομηντάχρονη ετών 10 (εκδόσεις Ψυχογιός)
• Ιωαννίδου-Σταύρου Ρούλα, Χωρίς παραλήπτη (εκδόσεις Literatura et Artes)
• Κουππάνου Άννα, Ο παππούς Σούπερμαν και ένα κερασάκι (εκδόσεις Κέδρος)
• Φλουρέντζου Κλειώ, Θηρία, μονομάχοι και πράσινα άλογα: Αρχαίο Κούριο (εκδόσεις Ηλία Επιφανίου)

Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας για Παιδιά και Εφήβους 2018 αποτέλεσαν οι:
Γιάννης Παπαδάτος (Πρόεδρος), Έλενα Ιωαννίδου, Λουίζα Μαλλούρη, Μαρία Μιχαηλίδου και Μαρίνα Ροδοσθένους-Μπαλάφα.

8. Βραβείο Εικονογράφησης Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους

Το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους για εκδόσεις του έτους 2018, μετά από ομόφωνη απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στη Σάντρα Ελευθερίου για την εικονογράφηση του έργου Το κρυφτό (συγγραφέας: Δήμητρα Χαραλάμπους).

Σκεπτικό βράβευσης:
Το έργο Το κρυφτό διαθέτει συγκριτικά μια πιο φρέσκια εικονογραφική ματιά από τα άλλα βιβλία. Συγκεκριμένα, η σύνθεση του εν λόγω βιβλίου διαθέτει μια πρωτότυπη προσέγγιση, καθώς και επιτυχημένη τοποθέτηση στοιχείων· οι εικόνες του εκτείνονται στο δισέλιδο και αγκαλιάζουν το κείμενο, διατηρώντας μια ροή και σωστή ιεραρχία και προδιαγράφοντας μια ομαλή και συνάμα συναρπαστική ανάγνωση.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία Εικονογράφηση Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους:
• Το κρυφτό (Εικονογράφηση: Ελευθερίου Σάντρα, συγγραφέας: Χαραλάμπους Δήμητρα) (εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη)
• Μόνο αν θέλω (Εικονογράφηση: Ελευθερίου Σάντρα, συγγραφέας: Αλεξάνδρου Γιώτα Κ.) (εκδόσεις Μίνωας)
• Η Δανάη και η βροχή (Εικονογράφηση: Ελευθερίου Σάντρα, διασκευή κειμένου: Κύρδη Καλλιόπη) (εκδόσεις Μεταίχμιο)
• Ο πρώτος μου Κάρολ: Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων (Εικονογράφηση: Ελευθερίου Σάντρα, διασκευή κειμένου: Δαρλάση Αγγελική) (εκδόσεις Μεταίχμιο)
• Μικροί συγγραφείς: Λογοτεχνία από παιδιά (Εικονογράφηση: Θεοδωρίδης Φίλιππος, συγγραφείς: συλλογικό)

Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Εικονογράφησης Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους 2018 αποτέλεσαν οι: Μάριος Κωνσταντινίδης (Πρόεδρος), Κωνσταντίνος Γεωργίου, Δημήτρης Κοκκινόλαμπος, Τερέζα Λαμπριανού και Όμηρος Παναγίδης.

Τα βραβεία θα επιδοθούν από τον Υπουργό Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας κ. Κώστα Χαμπιαούρη σε ειδική τελετή, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 4 Δεκεμβρίου 2019, ώρα 7:00 μ.μ., στο Κινηματοθέατρο Παλλάς. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη.