Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ
Oταν κάποτε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ φιλοξενήθηκε στον Λευκό Οίκο, μπαίνοντας στο Υπνοδωμάτιο Αβραάμ Λίνκολν, έπεσε πάνω στο «φάντασμα» του Αμερικανού προέδρου.
Ο Λίνκολν στεκόταν δίπλα στο τζάκι, ο Βρετανός πρωθυπουργός ωστόσο διατήρησε την ψυχραιμία του. «Καλησπέρα, πρόεδρε», είπε. «Φαίνεται ότι με βρίσκετε σε μειονεκτική θέση», πρόσθεσε. Το «φάντασμα» δεν μίλησε, μονάχα χαμογέλασε και χάθηκε.
Το επεισόδιο αναφέρει ο καθηγητής Θανάσης Ντινόπουλος στο βιβλίο του «Ο αλλόκοτος εγκέφαλος» (εκδ. Ροπή). Ο τίτλος του βιβλίου τα λέει όλα για το πόσο περίεργο όργανο είναι ο εγκέφαλος και τι εξωφρενικές καταστάσεις μπορεί να υποκινήσει.
Ειδικά για τη θέαση «φαντασμάτων», μας πληροφορεί ότι «η ψευδαίσθηση μιας παρουσίας είναι γνωστή κατάσταση στην κλινική νευρολογία και έχει συσχετιστεί με κάκωση της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου (δηλαδή περιοχών της έσω μοίρας του κροταφικού λοβού)».
Ακούγεται ψυχρή και κλινική η εξήγηση που δίδει η επιστήμη, αλλά κάποτε αυτού του τύπου οι κλινικές εξηγήσεις χαρακτηρίζονται και από μιαν ιδιότυπη ποίηση: και μόνον η χρήση λέξεων όπως «ιππόκαμπος» προκαλεί μια κάποια εσωτερική δόνηση: ένα «αλογάκι της θάλασσας» μέσα στο κεφάλι μας;
«Oπως εξόχως ποιητική μπορεί να είναι η θέαση ενός φαντάσματος, με ή χωρίς εισαγωγικά – μικρή σημασία έχει», κατά τον κύριο Γκρι, ο οποίος όσος σκεπτικισμός τον διακρίνει ως προς τα παραφυσικά φαινόμενα, άλλος τόσος τον διακρίνει και ως προς τη χρήση εισαγωγικών όταν αναφέρεται σε αυτά. «Ναι, επειδή τη στιγμή εκείνη αυτό που νομίζεις ότι βλέπεις, πιστεύεις ότι το βλέπεις στ’ αλήθεια. Ο σερ Ουίνστον μπορεί να διατήρησε το βρετανικό φλέγμα του μπροστά στη θέαση μιας αδιανόητης εμπειρίας, για τους περισσότερους όμως ένα τέτοιο φαινόμενο θα ισοδυναμούσε με νευρικό κλονισμό».
Ο κύριος Γκρι επιμένει ότι οι Βρετανοί είναι συνηθισμένοι στη θέαση φαντασμάτων. Ο ποιητής Ρόμπερτ Γκρέιβς έβλεπε νεκρούς συμπολεμιστές του να σουλατσάρουν στα χαρακώματα του Μεγάλου Πολέμου σαν να ήταν το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο.
Υπενθυμίζω στον κύριο Γκρι ότι πολλάκις έχουμε σε αυτές τις συζητήσεις, κοντά οκτώ χρόνια τώρα, αναφερθεί σε φαντάσματα, έχοντας συμφωνήσει ότι το πιο τρομακτικό απ’ όλα (και το οποίο δεν προϋποθέτει καμία κάκωση της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου κ.ο.κ.) είναι αυτό που μνημονεύει ο ποιητής Γέιτς: «Φαντάσματα έχω δει ίσαμε δεκαπέντε/ το πιο τρομακτικό, ένα σακάκι περασμένο στην κρεμάστρα».
Μήπως επειδή εντέλει το πιο τρομακτικό, το πιο ανατριχιαστικό, το πιο υπερβατικό δεν είναι αυτό που βλέπεις αλλά αυτό που δεν βλέπεις; Με άλλα λόγια, αυτό που δεν είναι πια εκεί: η παρουσία της απουσίας.
