ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Αρχαία Ελλάδα: Στο Λυκαυγές Ημιθέων και Ηρώων

Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα πρόσφερε στον δυτικό κόσμο τα μέτρα του υπέρτατου ωραίου και του ύψιστου αγαθού

Kathimerini.gr

Με αφορμή την παρουσίαση του νέου βιβλίου με τίτλο «Αρχαία Ελλάδα: Στο Λυκαυγές Ημιθέων και Ηρώων» ζητήσαμε από τον συγγραφέα του Ματθαίο Οικονομίδη να μας μιλήσει για το πόνημά του, για την ανάγκη που τον ώθησε να συγγράψει ένα βιβλίο 516 και πλέον σελίδων αρχαίας ιστορίας, με τον ίδιο να μην είναι ιστορικός.

Το βιβλίο του κ. Οικονομίδη ξεκινάει από την Εποχή του Χαλκού και φτάνει μέχρι τον δεύτερο π.Χ. αιώνα, και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο προοίμιο «Η οποιαδήποτε αποτίμηση των συμβάντων ή πράξεων προσώπων και η κάθε λογής αυστηρή ή επιεικής κρίση αδυνατούν να απαλείψουν ένα τραγικό, αλλά όχι ασύνηθες γνώρισμα στην ιστορία των Ελλήνων: τον συγκερασμό του εκπληκτικού, μοναδικού κι έκτακτου μεγαλείου με την απερίγραπτη κατάπτωση. Της υπερηφάνειας με την εξαχρείωση».

Του ΜΑΤΘΑΙΟΥ Γ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Η επεξεργασία κι ολοκλήρωση του παρόντος συγγράμματος έχει επιτευχθεί με τη συναίσθηση των εγγενών δυσχερειών, σύμφυτων σε παρόμοιες απόπειρες και την επίγνωση πως η άριστη πρόθεση δεν είναι επαρκής. Τα χρόνια τούτα, μονάχος περιπλανήθηκα στο μεγαλείο της άφθαρτης κοινωνίας των πνευμάτων της αρχαίας Ελλάδας. Στις φαινομενικά οξύτερες αντιθέσεις της. Στο σύθαμπο των αδιεξόδων, σε καιρούς ανερμάτιστους, πρόβαλε θριαμβικά το χάραμα μετά το πιο πυκνό σκοτάδι. Σε έννοιες διαστατές και σχέσεις συναλληλίας βυθομέτρησα τις εποχές της ελπίδας και της απόγνωσης, με αναστοχασμούς φωτογενείς, λογισμούς ελεύθερους, εναγώνια διλήμματα και υπαρξιακές αναζητήσεις.

Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα πρόσφερε στο δυτικό κόσμο τ’ αντικειμενικά μέτρα του υπέρτατου ωραίου και του ύψιστου αγαθού. Η αρχαιολογική σκαπάνη επιβεβαιώνει την ύπαρξη ζωής στον ελλαδικό χώρο πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια. Μείζον ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίοδος μεταξύ της Β΄ π.Χ. χιλιετίας και του Δ΄ π.Χ. αιώνα, κατά την οποία και συντελέστηκε η καθαυτή κοσμογονία. Προτού παρέλθουν πέντε αιώνες, από τον Η΄ έως τον Δ΄ π.Χ. αιώνα, δηλαδή από τον αινετό Όμηρο μέχρι τον Μέγα Αλέξανδρο, πραγματώθηκε ένα εκπληκτικό άλμα στην εξελικτική ωρίμανση του ανθρώπου ως λογικού υποκειμένου. Εμφανίζεται για πρώτη φορά η συστηματική κριτική σκέψη και η προσπάθεια ερμηνείας του σύμπαντος. Στην Αθήνα καρποφόρησε η μεγαλύτερη και λαμπρότερη επανάσταση στην ιστορία της τέχνης, με την έφεση προς το υπερκόσμια αιώνιο και τη θεία αλήθεια.

Η ένωση, η «ομαιχμίη», όπως την καταθέτει ο Ηρόδοτος, δεν ήταν ούτε ακόμη και στους Μηδικούς πολέμους πανελλήνια. Ήταν μονάχα ελλαδική. Δύο μεγάλα και συμπαγή τμήματα του ελληνισμού, στη Δύση και την Ανατολή, δυο κόσμοι προικισμένοι με μεγάλες πνευματικές δυνάμεις, τις στιγμές των μεγάλων κινδύνων παρέμειναν εκτός. Η μεγάλη ανταρσία που εξαπλώθηκε σ’ ολόκληρη τη δυτική Μικρά Ασία, καθώς και στην Κύπρο και τη Θράκη, κράτησε έξι μόλις χρόνια. Η πόλη που ήταν πριν από την Αθήνα το μέγα κέντρο της ελληνικής παιδείας, χάθηκε από το πρόσωπο της γης. Όταν, λοιπόν, σήμαναν οι μεγάλες ώρες του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας, οι Έλληνες της Ιωνίας δεν μπόρεσαν να ξεσηκωθούν. Οι στιγμές εκείνες καταγράφονται ως οι πιο μεγάλες της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, γιατί ουσιωδέστερο για την αλήθεια είναι το αγαθό παρά το λογικό κριτήριο. Η επικράτηση κι εκδίωξη των βαρβάρων στη Σαλαμίνα, στις Πλαταιές και τη Μυκάλη χωρίς την προγενέστερη ετυμηγορία του Λεωνίδα στα θρυλικά στενά, θ’ αποτελούσε μεν κατίσχυση εμπειρικά επαρκέστατη, ωστόσο νίκη κάποιας ηθικής ανεπάρκειας.

Το ελληνικό θαύμα δεν θ’ αποκτούσε αιώνια, πανανθρώπινη, πλανητική ακτινοβολία. Όλα όσα κι αν κατέγραφε μετά η Ιστορία, από τότε ως τώρα και ως τη συντέλεια του κόσμου, θα ήταν αρκούντως ατελέστερα χωρίς τις Θερμοπύλες του 480 π.Χ. Ο Λεωνίδας και οι άνδρες του, διερχόμενοι τις ηρωικές ατραπούς, συμμερίστηκαν τον μύθο μιας μοναδικής αθανασίας. Βίωσαν, ωστόσο, και έλαβαν μερίδιο από τη θειότητα του Εσταυρωμένου. Μετά τη μάχη της Πύδνας κι αφού διήλθε τα πρώτα χρόνια της ζωής του σ’ ένα περιβάλλον προσωρινού κι εφήμερου μεγαλείου, κίνησε ο Πολύβιος προς τη Δύση μη έχοντας εκλογή, αφού τον είχε περιλάβει ο στυγερός καταδότης Καλλικράτης στον κατάλογο, με τους χίλιους επικίνδυνους για τη Ρώμη άνδρες της Ελλάδας. Γι’ αυτούς, ο υπερήφανος Έλλην φιλόσοφος υπήρξε πνευματικός οδηγός. Τις νουθεσίες του υποχρεωτικά κι ανέγκλητα υιοθετούσαν. Από τον έξοχο δάσκαλο, οι κοσμοκράτορες αντιλήφθηκαν στο εσώτατο βάθος και απώτατο ύψος τις δυνατότητές τους. Ο Πολύβιος ήταν ο τελευταίος της μεγάλης χαραυγής.

Είχε πλήρως κατανοήσει τις απούσες συνισταμένες στην περίπτωση της Αθήνας, της Σπάρτης, των Θηβών και της Μακεδονίας, για μετεξέλιξη στο κέντρο ενός πανελλήνιου κι αργότερα παγκόσμιου κράτους. Σ’ όλα αδιακρίτως τα στάδια της αιώνιας ζωής της, η Ελλάδα περίτρανα κι εμφαντικά αποκάλυπτε την εκ γενετής αθανασία της. Η Ρώμη πίστεψε για μια στιγμή πως ενταφιάστηκε στην Πύδνα. Ο αγώνας, ωστόσο, συνεχίστηκε στον μητροπολιτικό χώρο, αλλά και πέρα από αυτόν στην Ασία και την Αφρική. Απαιτήθηκαν πολύ περισσότερες υπατικές στρατιές, για να υποταχθεί σχεδόν οριστικά η μεγάλη αντίπαλός της. Αξιοπερίεργο και θαυμαστό συνάμα καταγράφεται το γεγονός πως όσο περισσότερο αποδεσμεύονταν οι Ρωμαίοι και επικρατούσαν στα πεδία των μαχών και τη σφαίρα της πολιτικής, τόσο βαθύτερα κι ανέκκλητα συστρέφονταν εγκλωβισμένοι στα δίκτυα του ελληνικού πνεύματος.

Η αθάνατη Ελλάδα αντιστάθηκε διά μέσου των αιώνων στις πολυποίκιλτες βαρβαρικές επιδρομές, διατηρώντας αυθεντική κι ανόθευτη τη μεγαλοφυΐα της. Όταν η ημέρα της απολύτρωσης είχε χαράξει, με περίδοξους αγώνες ανέκτησε στην οικουμένη την αρμόζουσα θέση της. Η νίκη της Ελλάδας ήταν πάντοτε συνυφασμένη με τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης, τον θρίαμβο των εξόχως ανυπόθετων αρχών της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του δικαίου. Όσοι μαθήτευσαν στον θείο Πλάτωνα, ξεπερνώντας στην πολιτική πράξη τα επί μέρους και την επικράτησή τους εις βάρος των κοινών και καθολικών συμφερόντων, του απέλπιδος, δυσοίωνου και καταδικασμένου τοπικισμού, του απομονωτισμού και της εσωστρέφειας, υψώθηκαν στον οικουμενικό συνθετικό οραματισμό της επερχόμενης με καλπασμό Ιστορίας.

Στην ψυχή και το πνεύμα τους, συνταίριαξαν στον αέναο κύκλο τα επερχόμενα με τα παρελθόντα. Προικισμένοι με πολιτική σκέψη, ηθική κρίση και βαθιά ελληνική διαίσθηση διέβλεψαν σ’ ένα από τα θολά, ακόμα και δυσδιάκριτα ξημερώματα. Με την οξυδέρκειά τους οραματίστηκαν εκείνη τη μακρινή χαραυγή, ύστερα από τετρακόσια πενήντα χρόνια. Τη μεταμόρφωση του ρωμαϊκού κράτους σ’ ελληνικό.

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί απόψε στις 18:30 το απόγευμα στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στην Πλατεία Αρχιεπισκόπου Κυπριανού στη Λευκωσία.

Την παρουσίαση του βιβλίου θα κάνουν ο Τέως πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου Δημήτριος Χατζηχαμπής και ο Διευθυντής της Εφημερίδας «Η Καθημερινή Κύπρου» Ανδρέας Παράσχος. Αντιφώνηση από τον συγγραφέα.

Μετά την παρουσίαση θα ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα από το Μουσικό Σχολείο Λευκωσίας με τους Ανδρέα Σκέττο και Ευτυχία Θεμιστοκλέους, και τον επόπτη Χρίστο Χριστοφόρου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Βιβλίο: Τελευταία Ενημέρωση

X