ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η τεχνολογία που θα έσωζε τον κόσμο

Το ενδιαφέρον για την τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να ζωηρεύει και στη χώρα μας

Kathimerini.gr

ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΑΝΔΡΙΩΤΑΚΗ

Τον Φεβρουάριο του 2020, λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία της COVID-19, ο εκδοτικός οίκος Α. Α. Λιβάνη κυκλοφόρησε ταυτόχρονα στη χώρα μας δύο δοκίμια με αντικείμενό τους την τεχνητή νοημοσύνη: το βιβλίο του δημοσιογράφου διεθνών θεμάτων της «Καθημερινής» Πέτρου Παπακωνσταντίνου «Aνθρωποι και ρομπότ, οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης» και το βιβλίο του ομότιμου καθηγητή διεθνούς και ευρωπαϊκής οικονομίας Παναγιώτη Ρουμελιώτη «Ρήξη, ο πόλεμος της τεχνητής νοημοσύνης». Τα βιβλία προστίθενται στην τεράστια σχετική διεθνή βιβλιογραφία των τελευταίων χρόνων, κάνοντας σαφές ότι το ενδιαφέρον για την τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να ζωηρεύει και στη χώρα μας, κι αυτό δεν μπορεί παρά να είναι θετικό.

Αμφότερες οι μελέτες έχουν πολλά κοινά, και είναι κατά ένα παράδοξο τρόπο αρκετά επίκαιρες σήμερα. Σε πρώτο επίπεδο, περιγράφουν με επάρκεια το εύρος και τη δυναμική που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης. Περιέχουν πλήθος πληροφοριών, ερευνών, απόψεων και ιστορικών αναδρομών, οι οποίες επιβεβαιώνουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον της σχετικής έρευνας και της ανάπτυξης. Και παράλληλα σταχυολογούν σχολαστικά τις προόδους στη μηχανική και βαθιά μάθηση, στους αλγόριθμους, και στα νευρωνικά δίκτυα μέσα από αφθονία παραδειγμάτων σε όλα τα προνομιακά της πεδία, όπως την υγεία, την αυτόνομη οδήγηση, τον πόλεμο, τη διακυβέρνηση. Οι συγγραφείς στέκονται με δέος κι αναλυτική δεινότητα απέναντι στις εξελίξεις και συμφωνούν ότι η τεχνολογία θα παίξει ίσως τον κρισιμότερο ρόλο για το μέλλον των κοινωνιών μας.

Το βιβλίο «Ανθρωποι και ρομπότ, οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης» του Πέτρου Παπακωνσταντίνου (εκδ. Λιβάνη, 2020, σελ. 336)

Ωστόσο, το πρίσμα μέσα από το οποίο αναλύουν αμφότεροι την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι πολύ διαφορετικό. Ο Παπακωνσταντίνου διαβάζει πιο δημοσιογραφικά τις εξελίξεις, δίνοντας μεγάλο βάρος στις μονοπωλιακές πρακτικές των τεχνολογικών κολοσσών, ενώ ο καθηγητής Ρουμελιώτης επιχειρεί μια προσέγγιση γεωπολιτικού τύπου, εστιάζοντας στους ευρύτερους ανταγωνισμούς. Ο πρώτος κάνει μια ξεκάθαρα ταξική ανάγνωση κι ο δεύτερος μια γεωτεχνολογική. Εξηγούμαι. Ο Παπακωνσταντίνου βλέπει τις νέες πανίσχυρες τεχνολογίες σαν ένα πεδίο όπου θα αναμετρηθούν συμφέροντα. Δεν ασπάζεται ούτε την αισιοδοξία των τεχνοοπτιμιστών, αλλά ούτε και την απελπισία των τεχνοφοβικών. Θεωρεί ότι τα εργαλεία αυτά μπορούν να βελτιώσουν τις συνθήκες των πολλών, αρκεί να αλλάξουν χέρια, να περάσουν στον έλεγχο της κοινωνίας. Από την άλλη, ο Ρουμελιώτης βλέπει κυρίως έναν εθνικό ανταγωνισμό, μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, για τον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης. Δεδομένου ότι αυτή ειδικά η τεχνολογία εμφανίζεται σαν ένα πανίσχυρο όπλο, ένα πολύτιμο καύσιμο που εφάμιλλό του δεν υπήρξε στην ανθρώπινη ιστορία, ο έλεγχός του θα έχει κυριολεκτικά ζωτική σημασία για την παγκόσμια ηγεμονία.

Εκτιμώ ότι αμφότερες οι αναγνώσεις είναι βάσιμες και στη σωστή κατεύθυνση. Ετσι κι αλλιώς, τέμνονται σε πολλά σημεία. Κανείς από τους δύο συγγραφείς δεν υποτιμά τη δύναμη της νέας τεχνολογίας, αλλά ούτε και τις πολιτικές που την καθορίζουν. Η διαφορά είναι ότι ο Παπακωνσταντίνου αφήνει εν προκειμένω ανοιχτό το κοινωνικό και πολιτικό στοίχημα του μέλλοντος, ελπίζοντας στην αφύπνιση του κοινωνικού παράγοντα, ενώ ο Ρουμελιώτης μοιάζει να το παίρνει ως δεδομένο. Για τον καθηγητή, οι δύο υπερδυνάμεις, ΗΠΑ και Κίνα, διαπνέονται ξεκάθαρα από το πνεύμα των ελεύθερων αγορών, κι αυτό δεν φαίνεται να αλλάζει στο ορατό μέλλον. Βέβαια, η παρτίδα είναι ακόμα στην αρχή της. Είναι ανελέητη, έχει τεράστιες προκλήσεις για το σύνολο της ανθρωπότητας, κι ελάχιστοι έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος των διλημμάτων που κομίζει σε όλους μας.

Αν κάτι διαφεύγει αναπόφευκτα από τις αναλύσεις, είναι η αμείλικτη πραγματικότητα, που παρενέβη βίαια στις ζωές όλων μας. Οπως και δεκάδες άλλοι, του υπογράφοντος συμπεριλαμβανομένου, πέσαμε θύματα της μόδας της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και του βασικού της διακυβεύματος, που είναι τα μεγάλα δεδομένα. Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται το ενδιαφέρον για αυτήν, για τις τεράστιες ευκαιρίες και τους κινδύνους της, για την ενδιαφέρουσα ιστορία της, για τους ήρωες και τους αντιήρωές της.

Το βιβλίο «Ρήξη, ο πόλεμος της τεχνητής νοημοσύνης» του Παναγιώτη Ρουμελιώτη (εκδ. Λιβάνη, 2020, σελ. 320)

Ασκήσεις επί χάρτου

Ολο και περισσότεροι, πέραν του στενού κύκλου των ειδημόνων, αναλύουν τις προοπτικές, τις κατακτήσεις, τις «ανοίξεις» και τους «χειμώνες» της, αλλά όταν η συζήτηση έρχεται στο προκείμενο, στην ουσιαστική και μαζική χρήση μιας υπερνοημοσύνης, μάλλον μπαίνουμε στα χωράφια της επιστημονικής φαντασίας.
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει υπερτιμηθεί γιατί χρειάζεται ακόμα πολύ χρόνο μέχρι να γενικευθεί. Με λίγα λόγια, χρειάζεται απείρως περισσότερα δεδομένα για να υπερκαλύψει τις αδυναμίες της. Οι εντυπωσιακές πρόοδοί της είναι ακόμα πυροτεχνήματα στον αέρα, κι ασκήσεις επί χάρτου. Η μεγαλύτερη απόδειξη είναι ότι ο κορωνοϊός ξεκίνησε από τα εδάφη της υποτιθέμενης ανερχόμενης υπερδύναμης της τεχνητής νοημοσύνης, της Κίνας, που μπορεί να έχει επενδύσει δισεκατομμύρια στην τεχνητή νοημοσύνη, αλλά κανένας από τους εξελιγμένους της αλγορίθμους δεν κατάφερε να προβλέψει αυτό που συνέβη. Πιαστήκαμε όλοι στον ύπνο, και μαζί η τεχνητή νοημοσύνη, γιατί ακόμα δεν είναι τόσο έξυπνη όσο θέλουμε να ονειρευόμαστε.

Τώρα, η έλευση του κορωνοϊού γίνεται η αφορμή για να επιταχυνθεί η διαδικασία συλλογής μεγάλων δεδομένων, επιβάλλοντας μια άνευ προηγουμένου μαζική παρακολούθηση των πληθυσμών παγκοσμίως. Οι προσεκτικοί αναλυτές δεν αφήνουν αυτή την όψη ασχολίαστη. Ο δρόμος για την ενδυνάμωση της τεχνητής νοημοσύνης, είτε για το καλό είτε και το κακό της ανθρωπότητας, έχει ανοίξει. Οσοι ερευνούν το πεδίο από μια δεδομένη απόσταση, όπως οι συγγραφείς των δύο πολύ καλών βιβλίων, μεταφέρουν ένα σημαντικό μήνυμα που πρέπει όλοι να ακούσουμε. Χρειάζεται γνώση, ενημέρωση κι εγρήγορση.

Σήμερα, επενδύουμε στην τεχνητή νοημοσύνη για να μας βρει τη θεραπεία του νέου κορωνοϊού, αύριο θα της ζητήσουμε να μας ορίσει τον τρόπο που θα ζούμε. Από εμάς εξαρτάται. Η τεχνολογία καλπάζει κι εμείς προσπαθούμε να τη διαβάζουμε με εργαλεία προηγούμενων αιώνων. Ενδεχομένως αυτό να είναι τελικά και το κρίσιμο πλεονέκτημά μας. Εχουμε ακόμα στη διάθεσή μας την πιο δυνατή νοημοσύνη που έχει εμφανιστεί ποτέ σε αυτό τον πλανήτη: τον εγκέφαλό μας. Ας τον χρησιμοποιήσουμε σοφά, πριν να είναι αργά.

* Ο κ. Μανώλης Ανδριωτάκης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Homo Automaton. Η τεχνητή νοημοσύνη κι εμείς», μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Garage Books.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Βιβλίο: Τελευταία Ενημέρωση

X