Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΜΑΡΙΝΟΥ
ΜΑΡΙΑΛΕΝΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Τάισέ με
εκδ. Μεταίχμιο, 2020, σελ. 240
Από τη δημιουργία στην τρωτότητα κι από τη γέννηση στην αχαλίνωτη αίσθηση της φθοράς. Αξίζει να θέσουμε το ίδιο ερώτημα με την καθηγήτρια σπουδών επικοινωνίας στο Northwestern University, Λόρα Κίπνις στο βιβλίο της «Το γυναίκειο πράγμα» (εκδ. Αλεξάνδρεια): για ποιο πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για τη γυναικεία ψυχή; Τι είναι αυτό το γυναικείο πράγμα που κανοναρχεί στη ζωή μας;
Μητέρα, σύζυγος, ερωμένη, φίλη, αιώνια τροφός του σώματoς και της ψυχής μας. Οι ρόλοι που λαμβάνει η γυναίκα (φυσικοί και κοινωνικοί) προσδιορίζουν, εν πολλοίς, τον υπαρξιακό της άξονα. Ελάχιστα πράγματα, όμως, δηλώνουν για το άνισο παιχνίδι της εσωτερικότητας που βιώνει η ίδια και συχνάκις μένει σιωπηρό και αθέατο. Iσως γι’ αυτό και ο περιλάλητος φεμινισμός δεν βρήκε αντίσταση τόσο στο σπασμωδικό «σκάκι» εξουσίας που οι άνδρες δεν ήθελαν να χάσουν από τα χέρια τους, όσο στην «ενδότερη» γυναίκα. Σε εκείνον τον ανεξερεύνητο πυρήνα που την συνέχει και την καθορίζει, καθώς περνάει από το στάδιο της παιδικότητας στη φάση της διαμόρφωσης του φύλου της.
Η Μαριαλένα Σπυροπούλου –τακτική συνεργάτις της κυριακάτικης «Κ»– με το δεύτερο πεζογραφικό της εγχείρημα (είχε προηγηθεί η νουβέλα «Ρου», Μεταίχμιο 2016, υποψήφια για τέσσερα βραβεία) καταδύεται στα ψυχικά βάθη της Μαρίνας, μιας γυναίκας που βρίσκεται στην κρίσιμη ηλικία των ενήλικων αποφάσεών της. Eχοντας ως σκευή την επαγγελματική της ιδιότητα (βλ. ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια), αλλά δίχως τη διάθεση να διαμορφώσει μια ψυχαναλυτική εκδοχή της μυθοπλασίας, η Σπυροπούλου μάς παραδίδει ένα μυθιστόρημα («Τάισέ με», εκδ. Μεταίχμιο) πολλαπλών σημάνσεων. Μπορεί από το βιβλίο να παρελαύνει ένα πλήθος γυναικών (με άξονα πάντα τη Μαρίνα), εντούτοις η συγγραφέας δεν ξεχνάει πως τούτη η επίπονη διαδικασία αυτοπροσδιορισμού είναι βασικό στοιχείο του διπόλου των σχέσεων. Κοινώς: αφορά άμεσα και τους άνδρες που ενίοτε αποφαίνονται πως δεν μπορούν να κατανοήσουν το μέγα αίνιγμα των γυναικών.
Η Μαρίνα είναι ένα τυπικό κορίτσι της εποχής: δεν είναι κατασταλαγμένη επαγγελματικά, δεν έχει απογαλακτιστεί τελείως από το σπίτι της, όμως, βλέπει τη φλόγα της ανεξαρτησίας να φουντώνει μέσα της. Βρίσκεται σε σταυροδρόμι αποφάσεων: να παντρευτεί ή όχι τον Γιάννη που μπορεί –δυνητικά– να της εξασφαλίσει την ασφάλεια ενός γάμου και τη δημιουργία μιας οικογένειας;
Φευ, αυτό που αναζωπυρώνει τις σκέψεις της είναι η πείνα για το ανεξερεύνητο της ζωής και των πραγματικών επιθυμιών της. Είναι η μητρότητα το πραγματικό καταστάλαγμα μιας γυναίκας; Είναι αυτό που καταξιώνει τη ζωή της και της δίνει υπόσταση; Ή, μήπως, είναι βασικός λόγος υποδούλωσής της σε έναν ρόλο αιώνιας τροφού μένοντας η ίδια πάντα πεινασμένη;
Το εξώφυλλο του βιβλίου, που θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 6 Μαρτίου, στις 7 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει, Ακαδημίας 32.
Αλήθεια, τι θα συνέβαινε αν σε μια μελλοντική κοινωνία άλλαζαν οι ρόλοι, οι άνδρες γίνονταν εξοβελιστέοι και οι γυναίκες αναλάμβαναν τις τύχες του κόσμου; Η Σπυροπούλου μας προσφέρει κι αυτή την εκδοχή, καθώς στη βασική πλοκή του μυθιστορήματος εγκιβωτίζει μια άλλη ιστορία που συμβαίνει σε μέλλοντα χρόνο. Σε αυτήν, όντως, οι γυναίκες μετατρέπονται σε σύγχρονες αμαζόνες. Οι άνδρες βγαίνουν στην «παρανομία», η μητρότητα θεωρείται μειονέκτημα, η πλαστικότητα του γυναίκειου σώματος αποκτάει γωνίες. Ο Μεγάλος Ηγέτης παραδίδει την εξουσία στις γυναίκες, κάτι που δεν τις κάνει –εντέλει– ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Οταν όλα θα αρχίσουν να καταρρέουν και η ιδεατή κοινωνία θα αποδειχθεί μια φυλακή, η Μάγκντα, η μόνη γυναίκα που αποφάσισε να τεκνοποιήσει κατά παράβαση όλων των κανόνων της μητριαρχικής κοινωνίας, γίνεται ξανά η μητέρα-τροφός ενός κόσμου πεινασμένου.
Αυτή την ακόρεστη πείνα βιώνει και η Μαρίνα με άλλο τρόπο, αλλά με την ίδια ζέση. Η σχέση έλξης-άπωσης με τη μητέρα της, ένα ουσιαστικό πρότυπο που μουντζουρώνεται από την αποκάλυψη των μύχιων σκέψεών της και το ψέμα που βάφτισε για αλήθεια και η ανάγκη να προσδιορίσει την αυταξία της, δίχως την εξωτερική παρέμβαση ενός άνδρα, καθορίζουν τις όποιες αποφάσεις θα πάρει ή θα αρνηθεί η Μαρίνα.
Περισσότερο, όμως, από τις αποφάσεις αυτό που μετράει στο μυθιστόρημα (σε επίπεδο πλοκής, αλλά και ουσίας) είναι να σκιαγραφηθεί και να αποτυπωθεί όσο πιο βαθιά γίνεται ο μηχανισμός ωρίμανσης της γυναίκας. Συνήθως, οι υπαρξιακοί λαβύρινθοι, όταν εισέρχονται στα χωράφια της λογοτεχνίας, μας παραδίδουν βιβλία που στηρίζονται περισσότερο στην εγκεφαλικότητα και στην επιστημοσύνη και λιγότερο στα θελκτικά στοιχεία του μύθου ως έχει.
Η Σπυροπούλου καταφέρνει να ισορροπήσει σε δύο αντιθετικούς πόλους. Από τη σύνθεση προκύπτει ένα μυθιστόρημα σημερινό και ιδιαζόντως επίκαιρο. Ας μην ξεχνάμε πως το αίτημα της αγάπης, της συνάφειας και της προσωπικής ελευθερίας είναι κοινό και για τα δύο φύλα. Κοινό, αλλά όχι ίδιο. Το γυναικείο πράγμα πάντα θα διαφέρει.
