ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ντίνος Χριστιανόπουλος, o αιρετικός της Θεσσαλονίκης

H αγωνία του δεν ήταν ο θάνατος, ούτε τι θα γίνει μετά θάνατον, παρά μόνον η τύχη του έργου του

Kathimerini.gr

ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ

H αγωνία του δεν ήταν ο θάνατος, ούτε τι θα γίνει μετά θάνατον. Παρά μόνον η τύχη του έργου του. Αν θα εξακολουθεί να συγκινεί και μετά 50 χρόνια. «Πιο πολύ με ενδιαφέρει το μέλλον των ποιημάτων μου παρά το μέλλον του σαρκίου μου», έλεγε σε μία από τις τελευταίες του μεγάλες συνεντεύξεις στην κρατική τηλεόραση.

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο ποιητής της Θεσσαλονίκης, πέρασε στη σφαίρα του μύθου και στην αθανασία μέσω του έργου του. Πέθανε χθες σε ηλικία 89 ετών, ήσυχα στο σπίτι του, στην περιοχή Σαράντα Εκκλησιές. Ανήμπορος από την επιβαρυμένη υγεία του, είχε αποσυρθεί τα τελευταία χρόνια από τη δημόσια ζωή. Απουσίαζε από τις λογοτεχνικές εκδηλώσεις και μαζί έλειπαν το χιούμορ του, οι ιδιότυπες ατάκες του, η δηλητηριώδης κριτική του για πρόσωπα και καταστάσεις. «Ετσι είμαι εγώ. Δεν διστάζω να τα πω χύμα και τσουβαλάτα, προπάντων όταν μιλώ εις βάρος του εαυτού μου αυτο-υποτιμητικά. Δεν μετανιώνω», έλεγε.

Μορφή μυθική ήταν ήδη εν ζωή ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Για την τολμηρή ποίησή του, τα πεζά ρεαλιστικά του κείμενα, τα κριτικά του δοκίμια, τις μελέτες του –αποθησαύρισμα του πνευματικού έργου αυτού του τόπου–, τη σαραντάχρονη ενασχόλησή του με το «Ευαγγέλιο το κατά Ματθαίον», τις μελέτες του για τον Τσιτσάνη και το ρεμπέτικο, αλλά για την ακέραιη και ηθική, παρά τις αντιφάσεις της, στάση ζωής.

Μιας ζωής γεμάτης, δημιουργικής, πληθωρικής, με πάθη και με λάθη, την οποία έζησε στη Θεσσαλονίκη επί 85 χρόνια. Αντισυμβατικός, αιρετικός, απρόβλεπτος, προκλητικός, αντικρατιστής, δεν χάιδευε αυτιά, δεν κολάκευε φίλους, γνωστούς, συνεργάτες, ομοτέχνους, θαυμαστές του, κανένα σύστημα και κρατικοδίαιτους φορείς, καμία κυβέρνηση.

«Η ποίηση είναι μια μορφή εξομολόγησης που ανακουφίζει και λυτρώνει τον άνθρωπο», έλεγε.

Ποιος δεν θυμάται τη μεγάλη άρνησή του στο κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2011 του υπουργείου Πολιτισμού, για το σύνολο του έργου του; «Ούτε θα εμφανιστώ ούτε θα απλώσω το χέρι για να το πάρω. Δεν θέλω ούτε τα βραβεία ούτε τα λεφτά τους», δήλωνε ακολουθώντας πιστά την προσωπική του «διακήρυξη» – το κείμενο «Εναντίον», που είχε γράψει πριν από 35 χρόνια. Και ας ζούσε επί δεκαετίες με μια ελάχιστη σύνταξη του ΙΚΑ, σχεδόν με ψίχουλα, αυτάρκης, ολιγαρκής, διάγοντας μια λιτή, ασκητική ζωή, μοναχική, αγκαλιά με τις γάτες του. «Εγραψα το “Εναντίον“ σαν ένα πιστεύω ή και ευαγγέλιο, όχι για τους άλλους, αλλά για τον εαυτό μου. Ημουν αποφασισμένος να μην αφήσω το κράτος να χωθεί στην ιδιωτική μου ζωή. Αρνήθηκα τη σύνταξη κατηγορηματικά, όταν όλοι οι λογοτέχνες που θα έπρεπε να έχουν ένα ανάστημα βγήκαν ανθρωπάκια του κερατά. Οχι μόνο πήραν τη σύνταξη, αλλά έκαναν και τεμενάδες».

Ανορθόδοξος

Γιος προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, ο ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, κριτικός, μεταφραστής, στιχουργός και εκδότης Ντίνος Χριστιανόπουλος (Κωνσταντίνος Δημητρίου) –ψευδώνυμο που καθιέρωσε στα δεκατέσσερά του για να υπογράφει τα ποιήματά του στο περιοδικό της Αθήνας «Ελληνόπουλο»– γεννήθηκε στις 20 Μαρτίου 1931 στη Θεσσαλονίκη. Απόφοιτος του τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ (τομέα κλασικών σπουδών) και επίτιμος διδάκτορας –τίτλος που του απονεμήθηκε το 2011–, εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης (1958-1965) και ως επιμελητής εκδόσεων. Το περιοδικό «Διαγώνιος» (1958-1983), ο ομότιτλος εκδοτικός οίκος και η ομώνυμη πινακοθήκη που διηύθυνε / διατηρούσε από το 1958 ώς το 1983, άνοιξαν καινούργιους δρόμους στη λογοτεχνία και στη ζωγραφική. Ηταν η στέγη που κυοφορούσε τη λεγόμενη γενιά της μεταπολεμικής πεζογραφίας.

Η περίοδος της Κατοχής, η φτώχεια και η πείνα στα παιδικά του χρονιά (επέζησε χάρη στη βοήθεια του θείου του, Κώστα Μέγα, τα συσσίτια της χριστιανικής οργάνωσης «Ζωή» και μιας γειτόνισσας), η ανορθόδοξη σκέψη του κατά της ορθόδοξης κατήχησής του («ένας ανορθόδοξος έρωτας μπορεί να εκφράσει πληρέστερα έναν ορθόδοξο έρωτα») πότισαν την κατεξοχήν ερωτική ποίηση και τα πεζά του. Στους στίχους του και στα κείμενά του, με ρεαλισμό και αφηγηματική λιτότητα, άλλοτε εξομολογείται περιστατικά της προσωπικής του ζωής, άλλοτε καταστάσεις που τον συγκλόνισαν είτε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας είτε κατά την πορεία των πνευματικών του σχέσεων και των ερωτικών του αναζητήσεων.

Η ποίησή του, κατεξοχήν ερωτική, ρεαλιστική, συμπυκνώνει το απόσταγμα της ζωής του. Βαδίζοντας στα χνάρια του Καβάφη και του Ρίλκε, το σύνολο του ποιητικού του έργου περιλαμβάνει περίπου 350 ποιήματα. «Είμαι μαθητής του Καβάφη και δεν ντρέπομαι να το λέω, αλλά έχουμε βασικές διαφορές.

Ο Καβάφης είναι ηδονιστής, δηλαδή ενδιαφέρεται για την ηδονή του έρωτα. Εγώ, αντίθετα, είμαι οπαδός και εκφραστής της ερωτικής αγωνίας», τόνιζε. Τα ποιήματά του, άκρως τολμηρά, ξεγυμνώνουν τον άνθρωπο - ποιητή: «Αξιώθηκα ανθρωπιά, μέσα στην παραβαρδάρια πουτανιά», ένα ξεγύμνωμα που του στοίχισε ταπείνωση και μοναξιά. «Η ποίηση είναι μια μορφή εξομολόγησης που ανακουφίζει και λυτρώνει τον άνθρωπο», έλεγε.

Η ψευδαίσθηση της προσδοκίας, η ερωτική τραυματική εμπειρία, η κοινωνική κριτική, ένα πλέγμα τύψεων και ενοχών, αλλά και η πολιτική διάσταση του έρωτα διαβρώνουν τους στίχους του. «Κάθε ποίημα είναι ξεζουμισμένο, γι’ αυτό θα έχει διάρκεια στο μέλλον», έλεγε. Η Θεσσαλονίκη εμπνέει την ποίησή του και η ποίησή του χαρτογραφεί τη Θεσσαλονίκη. «Η ανθρωπογεωγραφία της ερωτικής αναζήτησης ενάγεται σε κινητήριο μοχλό της γραφής του», αναφέρει η Μαρία Ιατρού (περιοδικό «Εντευκτήριο»).

«Θησαυροφυλάκιο»

«Ποιο είναι το μέγεθος του Χριστιανόπουλου;» είχα ρωτήσει τον συγγραφέα Θωμά Κοροβίνη. «Τεράστιο», μου απάντησε, «Ο Ντίνος είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση σε πολλά επίπεδα. Για όσους πρόλαβαν και τον έζησαν, ήταν ένα θησαυροφυλάκιο. Ημουν μαθητής του πολλά χρόνια. Ηταν ένας άνθρωπος με πολύ χιούμορ, δηκτικό, ένα σχολείο με πολλές αντιφάσεις. Ανατρεπτικός, αντικρατιστής, αναρχικός και παράλληλα άκρως συντηρητικός στο περιβάλλον του, στους φίλους του, στην οικογένειά του. Από τη μια αποκαλύπτει την ομοφυλοφιλία του ή αντιστρατεύεται τον comme il faut τρόπο ζωής, τον ψευτοαστισμό, τον φαρισαϊσμό. Είναι εναντίον του συστήματος, με μια στάση ζωής ηθική, αξιοπρεπή και παράλληλα, θα έλεγα, αγωνιστική, ενώ ταυτόχρονα συντηρεί μέσα του τα κατηχητικά, την ηθικολογία, το συντηρητικό ντύσιμο. Στο έργο του τολμηρός για τα χρόνια του, μοντέρνος, έφτιαξε μία από τις ωραιότερες γκαλερί, φυτώριο ανάδειξης ταλαντούχων ανθρώπων. Εγραψε μια περιεκτική, ωμή, εύστοχη ποίηση της καθημερινότητας, που μέσα από το μερικό φθάνει το ολικό και που καταλήγει –σε αντιστοιχία και με τον Καβάφη, θα τολμούσα να πω– να μην ενδιαφέρει καθόλου τον αναγνώστη η ιδιωτική ιδιαιτερότητα, αλλά ο κάθε άνθρωπος να μπορεί να ταυτιστεί με τον πόνο της εμπειρίας».

Η εξόδιος ακολουθία θα γίνει την Πέμπτη 13 Αυγούστου στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις Σαράντα Εκκλησιές Θεσσαλονίκης και ώρα 10 π.μ.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Βιβλίο: Τελευταία Ενημέρωση

X