Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΖΩΗ
JOSEPH ANDRAS
Ετσι τους κάνουμε πόλεμο
μτφρ.: Γιώργος Καράμπελας
εκδ. του Εικοστού Πρώτου, σελ. 96
Αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Γκονγκούρ πρώτου μυθιστορήματος (το κέρδισε το 2016 για το βιβλίο «Για τα πληγωμένα μας αδέρφια», με θέμα την ιστορία του Γάλλου εργάτη Φερνάν Ιβτόν που το 1957 καρατομήθηκε επειδή με μια απόπειρα δολιοφθοράς τάχθηκε κατά της γαλλικής κυριαρχίας στην Αλγερία) με την αιτιολογία ότι τέτοιες διεκδικήσεις και ανταγωνισμοί δεν είχαν σχέση με το γράψιμο και τη δημιουργία. Για το δεύτερο βιβλίο του, «Κανακύ» (με ήρωα τον Αλφόνς Ντιανού, που το 1988 σκοτώθηκε σε μια επέμβαση της Γαλλίας κατά των αυτονομιστών του νησιού Ουβεά του Ειρηνικού) έζησε για ένα διάστημα με τις φυλές της Νότιας Καληδονίας. Μόνο μία φωτογραφία του έχει δημοσιευθεί, καθώς αποφεύγει τα Μέσα, θέλοντας να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία: για τον 37χρονο Ζοζέφ Αντράς, είναι λες και μπορεί κανείς να καταλάβει μερικά βασικά πράγματα, διατρέχοντας απλώς ένα σύντομο βιογραφικό του.
Μπορεί κανείς επίσης, διαβάζοντας το προτελευταίο πόνημα του Γάλλου συγγραφέα, με τίτλο «Ετσι τους κάνουμε πόλεμο», να σταθεί απλώς στις αληθινές ιστορίες που αφηγείται και στις συστατικές εικόνες τους, που ο Ζοζέφ Αντράς περιγράφει υπομονετικά και λεπτομερώς: πρόκειται για τρία αφηγήματα που καταγράφουν ισάριθμα στιγμιότυπα από την ιστορία της βαναυσότητας των ανθρώπων προς τα ζώα, επομένως οποιοδήποτε λογοτεχνικό φτιασίδωμα, θα ήταν εδώ περιττό.
Το πρώτο αφήγημα μας μεταφέρει στο 1903 και σε ένα πανεπιστημιακό αμφιθέατρο του Λονδίνου: ένας μειλίχιος καθηγητής ανατέμνει ένα ημίαιμο τεριέ που κουνιέται και σφίγγεται, προσπαθώντας μάταια «να αποφύγει τα θαύματα της επιστήμης». Κόντρα στα ανδρικά χαχανητά, δύο γυναίκες από το ακροατήριο δημοσιοποιούν το περιστατικό, το οποίο διχάζει τη χώρα. Στη δίκη που ακολουθεί ο καθηγητής ομολογεί κάποιες νομικές παραβάσεις, έπειτα όμως από μια ανάλυση κόστους-οφέλους των πειραμάτων στα ζώα, αθωώνεται. Στην περιοχή του Μπάτερσι ανεγείρεται ένα άγαλμα στη μνήμη του σκύλου. Λόγω αντιδράσεων αφαιρείται κρυφά από τις Αρχές και θα χρειαστεί να περάσουν 75 χρόνια μέχρι να αντικατασταθεί. Το δεύτερο αφήγημα παρακολουθεί το Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Ζώων να εισβάλει σε ένα εργαστήριο στην Καλιφόρνια το 1985 και να απελευθερώνει ένα μωρό πίθηκο, έναν τόσο δα κοκκι-νοπρόσω-πο μακάκο, που οι επιστήμονες τύφλωσαν και του προσάρμοσαν στο κεφάλι ένα σόναρ ώστε να μελετήσουν τη συμπεριφορική και νευρική ανάπτυξή του. Ο μικρός μακάκος παραδίδεται τελικά από το Μέτωπο σε μια συνταξιούχο γιατρό, επανακτά την όρασή του, στρέφει το κεφάλι του δεξιά-αριστερά και η οργάνωση συνεχίζει τη δράση της, ενώ το κράτος τη χαρακτηρίζει τρομοκρατική.
Η τρίτη ιστορία συνέβη το 2014 στην πόλη Σαρλβίλ-Μεζιέρ και έχει σαν πρωταγωνίστρια μια αγελάδα με το μοσχαράκι της, που λόγω ενός ατυχήματος πηδάνε από μια καρότσα και βρίσκονται στη μέση ενός αυτοκινητοδρόμου. Κι ενώ το μικρό πιάνεται, η μητέρα πέφτει πάνω σε περιπολικά, γλιτώνει, διασχίζει δρόμους και ποτάμια, μέχρι που εβδομήντα σφαίρες διαπερνούν τη σάρκα της.
Στα αλήθεια, δεν χρειάζονται φτιασιδώματα οι παραπάνω ιστορίες και ο Ζοζέφ Αντράς δεν τις εμπλουτίζει τόσο με τέτοια, όσο με τρυφερότητα (όταν μιλάει για τα θύματα), με σαρκασμό (όταν μιλάει για τους θύτες) και πάντως τις αφηγείται με ένα στυλ βιωματικό, κάθε άλλο παρά αντικειμενικό, που του δίνει την ευκαιρία να μιλήσει για τα ζώα και για όσους συχνά παρομοιάζονται μαζί τους –όπως οι λεγόμενοι πρωτόγονοι λαοί– ή για όσους υφίστανται μια αναλόγως παράλογη βία, όπως οι γυναίκες. Ο Γάλλος συγγραφέας μπορεί επίσης να επιχειρήσει να μπει στη θέση ενός ζώου, όπως η αγελάδα της Σαρλβίλ-Μεζιέρ και να εξηγήσει γιατί πασχίζει να ξεφύγει από τον πολιτισμένο άνθρωπο με τόση αγωνία: «Γιατί κάτω απ’ τη φωτιά», γράφει, «γιατί κάτω απ’ τα χτυπήματα, γιατί κάτω απ’ τη λάμα, δεν υπάρχουν στα μάτια του υπουργοί και ζητιάνοι, κοντέσες και υπηρέτριες, φυλές καλές και κακές – μόνο το ίδιο είδος που εξαπλώνεται παντού σαν ένα. Ετσι, το ζώο τρέχει».
