Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ
Οσο τρέχει ο χρόνος στο σώμα του 21ου αιώνα, τόσο μπορεί ελεύθερα η ματιά μας να εκταθεί στο παρελθόν πίσω από το ορόσημο του 1834. Για την Αθήνα, η αναγέννησή της, μετά τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, ήταν κομβική για το έθνος όλο, και η επισκίαση των αιώνων που προηγήθηκαν ήταν φυσική προϋπόθεση του νέου ιδρυτικού μύθου της. Είναι η χρονική συγκυρία αυτήν την περίοδο που το βλέμμα μας ευεργετείται από διεσταλμένες προσεγγίσεις του αθηναϊκού παρελθόντος, στα χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ή στα χρόνια των Φράγκων ή του Βυζαντίου. Αυτή η εκ νέου αφήγηση έχει, όμως, πολύ δρόμο μπροστά της ώστε να ενσωματωθεί στον ευρύτερο αθηναϊκό μύθο, να γίνει δηλαδή αρωγός μιας εμπλουτισμένης ιστορικής και βιωματική εμπειρίας.
Στη Γεννάδειο παρουσιάζεται έως τις 29 Φεβρουαρίου η εξαιρετική έκθεση για τον Μοροζίνι, που στο συλλογικό υποσυνείδητο παραμένει ανεξίτηλα συνδεδεμένος με την καταστροφή του Παρθενώνα το 1687. Είναι ένα γεγονός αυτή η έκθεση, και συμπίπτει χρονικά με την κυκλοφορία πάλι από τη Γεννάδειο της έκδοσης στα αγγλικά «Ottoman Athens» (επιμ. Μαρία Γεωργοπούλου και Κων. Θανασάκης). Συνειρμικά έρχεται στον νου και η πρόσφατη εργασία της Αφροδίτης Κούρια για τους περιηγητές (ελληνικά και αγγλικά από το Ιδρυμα Μιχελή). Συνδέεται με τη σειρά στη νέα προσφορά της Μαρίας Ηλιού, που από αυτήν την εβδομάδα παρουσιάζεται στο κοινό (στο Μουσείο Μπενάκη). Είναι το πρώτο μέρος της μεγάλης ερευνητικής δουλειάς πάνω στην Αθήνα που εστιάζει στην περίοδο 1821-1896. Μας πηγαίνει στις απαρχές του 19ου αιώνα και στην οθωμανική πόλη με ένα τρόπο υποβλητικό και εν πολλοίς πρωτότυπο. Παραδόξως (ή όχι) μου έρχεται στον νου και η εικαστική έρευνα του Αλέκου Λεβίδη, που αυτή την περίοδο εκθέτει στην Πινακοθήκη Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη, στην Κριεζώτου. Στα έργα του, αποτελούμενα συχνά από θραυσματικές ιστορικές και αρχιτεκτονικές αναφορές, ανιχνεύει κανείς τα σύμβολα της προνεωτερικής (κωμο)πόλεως των Αθηνών. Φρέσκια είναι ακόμη η βαθιά εντύπωση από την ανάγνωση του πρόσφατα εκδοθέντος «Οδοιπορικού» του Σατωβριάνδου για την Ελλάδα του 1806 (μετ. Αριστέα Κομνηνέλλη, εκδ. Μεταίμχιο), ενώ σε λίγες ημέρες, αναμένεται, πάλι από τις εκδ. Μεταίχμιο, η μελέτη του Λευτέρη Καντζίνου «Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια».
