ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ενθάρρυνση της αισθητικής διαπαιδαγώγησης του κοινού

Η Δημοτική Πινακοθήκη της Αμμοχώστου, ένα πρωτοποριακό πνευματικό ίδρυμα της Κύπρου

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

«In Culture we Trust», αυτό ήταν το όνομα της έκθεσης που διοργάνωσε η Τεχνική Επιτροπή για τον Πολιτισμό την περασμένη εβδομάδα (3-4 Φεβρουαρίου 2020), στην οποία εκτέθηκε μέρος από τα 219 έργα που δόθηκαν στην ε/κ πλευρά και τα οποία βρισκόντουσαν από το 1974 στα Κατεχόμενα. Η ε/κ πλευρά σε αντάλλαγμα για αυτή τη χειρονομία έδωσε στους Τ/κ ψηφιοποιημένο οπτικοακουστικό υλικό (ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό) από το αρχείο του ΡΙΚ, της περιόδου 1955-1963 (κοινωνικές, πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις Τ/κ, αναφορές σε Τουρκοκύπριους καλλιτέχνες κτλ.). Οι συμπρόεδροι της Τεχνικής Επιτροπής για τον Πολιτισμό, η Ε/κ Ανδρούλα Βασιλείου και ο Τ/κ Kani Kanol κατά τα εγκαίνια της έκθεσης ήταν όχι απλώς υπερήφανοι για ό,τι πέτυχαν, αλλά πεισμωμένοι να αποδείξουν ότι η τέχνη μόνο να ενώσει μπορεί.

Μπαίνοντας στο ιστορικά φορτισμένο Λήδρα Πάλλας ένιωσα δέος, αναμετριόμουν με την ιστορία, αλλά η είσοδός μου στους χώρους της έκθεσης και η πρώτη θέασή των πινάκων με μετέφερε στον β΄ όροφο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αμμοχώστου, και στην οδό Ερμού της πόλης…

«Φιλοδοξία του Δήμου […] ήταν το δημοτικο αφτο ίδρυμα να γίνει κέντρο πνεβματικης […] ζωης της πόλης και γενικότερα του τόπου. Για το σκοπο αφτο η Βιβλιοθήκη διάθετε ήδη [κατάλληλη αίθουσα για διάλεξες, έκθεσες τέχνης και άλλες πνεβματικες εκδήλωσες. […] στεγάζονταν ήδη και μια μόνιμη έκθεση ζωγραφικής […] που παρουσίαζε αξιολογότατα έργα […]».* Αυτά σημείωνε ο συγγραφέας, λογοτέχνης, μεταφραστής και εκδότης Αντώνης Μυστακίδης (Μεσεβρινός) για την Πινακοθήκη της Αμμοχώστου, που την επισκέφθηκε το καλοκαίρι του 1963, οπότε και γνώρισε τον από ετών διευθυντή της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και εμπνευστή της Δημοτικής Πινακοθήκης, Γ.Φ. Πιερίδη. Ο Πιερίδης γράφει το 1961 στο περιοδικό «Πνευματική Κύπρος», που του είχε ζητήσει το ιστορικό της ίδρυσής της Πινακοθήκης: «Η συλλογή μας Κυπρίων ζωγράφων, που πρέπει να καταρτισθεί με συμπάθεια αλλά και με περίσκεψη, παρέχει την δυνατότητα σχηματισμού μιας Πινακοθήκης η οποία ύστερα από λίγες δεκάδες χρόνια θα είναι αξιόλογη κατά τούτο: Θα παρουσιάζει την σύγχρονη κυπριακή ζωγραφική από το ξεκίνημά της σχεδόν, ξεκίνημα που δεν ανάγεται παλαιότερα από τις αρχές του αιώνα μας».** Βασική έγνοια του Γ.Φ. Πιερίδη από την πρώτη στιγμή ήταν η «εις το μέτρο των δυνατοτήτων μας συμβολή στην ενθάρρυνση της κίνησης γύρω από τη ζωγραφική και την αισθητική διαπαιδαγώγηση του κοινού σ’ αυτό τον τομέα»** και αλλού: «Σκοπός της Πινακοθήκης είναι να ενθαρρύνη τους άξιους ζωγράφους της Κύπρου», και από ό,τι φαίνεται με σταθερά βήματα ο Γ.Φ. Πιερίδης και το πνευματικό ίδρυμα που διηύθυνε το πετύχαινε. Η κοσμική Αμμόχωστος γινόταν πόλος έλξης, συνδύαζε το τερπνόν και το ωφέλιμο, η πόλη είχε να καυχιέται, μία σπουδαία βιβλιοθήκη και μία πρωτοπόρα για τα κυπριακά δεδομένα Πινακοθήκη. Ήδη ο Γ.Φ. Πιερίδης το 1961 γράφει: «Ο χώρος πάει κιόλας να γίνει ανεπαρκής»…** και ευχή του Γ.Φ. Πιερίδη ήταν να αποκτήσει η Πινακοθήκη μια γωνιά αναμνηστική του Ν. Νικολαΐδη, στην οποία είχαν δωρηθεί πίνακες του και το αρχείο του.

 


  • Το 1958 η συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης αποτελείτο από δώδεκα πίνακες των Αδ. Διαμαντή, Γ. Πολ. Γεωργίου, Τηλ. Κάνθου, Ν. Νικολαΐδη και Χρ. Σάββα.
  • Το 1961 στον πρόσφατα αποπερατωθέντα β΄ όροφο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης εκτίθετο 42 πίνακες των Κυπρίων ζωγράφων Γεωργίου, Διαμαντή, Θεμιστοκλέους, Ιωαννίδη, Κάνθου, Κισσονέργη, Νικολαΐδη, Ξ. Χατζησωτηρίου, Λ. Οικονόμου, Φ. Χατζησωτηρίου, Χαραλαμπίδη, Σάββα.
  • Το 1963 η Δημοτική Πινακοθήκη διέθετε 52 πίνακες (λάδια, ακουαρέλες, χαρακτικά, νωπογραφίες) των Τηλ. Κάνθου, Αδαμ. Διαμαντή, Χριστόφορου Σάββα, Γ. Πολ. Γεωργίου, Ιωάννη Κισσονέργη, Νίκου Νικολαΐδη, και των Ελλαδιτών Φ. Κόντογλου, Γιάννη Μόραλη, Γιάννη Τσαρούχη, Χατζηκυριάκου Γκίκα και άλλων.
  • Στις 31 Δεκεμβρίου 1968 η Πινακοθήκη είχε 71 πίνακες της Κυπρίων ζωγράφων. 379 σχέδια και πίνακες (κυρίως προσωπογραφίες προσωπικοτήτων της Αμμοχώστου) του Μιχάλη Χατζηδημητρίου. 35 υδατογραφίες του Θεόφιλου Μογαμπγάμπ
  • Στις 31 Δεκεμβρίου 1973 ο Γ.Φ. Πιερίδης καταγράφει και πάλι 71 πίνακες από τα τέλη του 19ου αιώνα έως το 1970. Επίσης, έργα κορυφαίων Ελλαδιτών ζωγράφων (Σπ. Βασιλείου, Γ. Μόραλης, Γιάννη Τσαρούχη, Φ. Κόντογλου, Χατζηκυριάκου Γκίκα, Γ. Γουναρόπουλου, Μαυροΐδη κ.ά.). Επίσης, στην Πινακοθήκη υπήρχαν οι 35 ακουαρέλες του Θεόφιλου Μογαμπγάμπ, καθώς και τα 380 σχέδια και πίνακες (κυρίως προσωπογραφίες προσωπικοτήτων της Αμμοχώστου) του Μιχάλη Χατζηδημητρίου. και το αρχείο του Ν. Νικολαΐδη, 71 πίνακες με έργα Κυπρίων ζωγράφων «Το σύνολο φανέρωνε ανάγλυφη τη γνώση και τη φροντίδα των ιδρυτών, άνθρωποι που με ειλικρίνεια αγαπούσαν την τέχνη και πίστευαν στην παιδεφτικη-της αξία»,* γράφει ο Μεσεβρινός, για ό,τι είδε το 1963 και το μέλλον διεγράφετο λαμπρό…

 

 

Η Δημοτική Πινακοθήκη Αμμοχώστου

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Αμμοχώστου ξεκίνησε να ανεγείρεται τον Σεπτέμβριο του 1952 επί δημαρχίας Αδάμ Αδάμαντος και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 1953 επί δημαρχίας Ανδρέα Χ. Πούγιουρου. Πρώτος διευθυντής της ο Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης, από το 1954 έως το 1971. Η Εφορεία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Αμμοχώστου από τον Μάιο του 1955 είχε αποφασίσει να διαθέσει κονδύλι για αγορά πινάκων ζωγραφικής, «για την διακόσμηση της Αίθουσας της Βιβλιοθήκης, μπορεί να αποτελέσουν στο μέλλον τον πυρήνα για τη δημιουργία μιας Πινακοθήκης». Τον Μάρτιο του 1958 ξεκίνησε η ανέγερση στον δεύτερο όροφο, πάνω από τη Βιβλιοθήκη, αίθουσας για να χρησιμοποιηθεί ως Πινακοθήκη και ως χώρος διαλέξεων. Η Δημοτική Πινακοθήκη άνοιξε για το κοινό τον Μάιο του 1959. Μερικά χρόνια μετά την ίδρυσή της η Δημοτική Πινακοθήκη Αμμοχώστου διοργάνωσε τη σπουδαία έκθεση «Δέκα Έλληνες Ζωγράφοι» (19 Ιουνίου – 3 Ιουλίου 1960), κατά την οποία οι Κύπριοι είδαν έργα του Λαρνακέα Γ. Μαυροΐδη. Προς το τέλος του ίδιου έτους, 28 Δεκεμβρίου 1960 - 11 Ιανουαρίου 1961 διοργανώθηκε η έκθεση Κυπρίων Ζωγράφων, κατά την οποία σύμφωνα με τα κριτική της εποχής παρουσίαζε σύγχρονες κυπριακές επιτεύξεις στη ζωγραφική. Στην έκθεση εκτέθηκαν λάδια και ακουαρέλες και χαρακτικά των Ιωάννη Κισσονέργη, Αδ. Διαμαντή, Γ. Πολ. Γεωργίου, Τ. Κάνθου, Β. Ιωαννίδη, Χριστ. Σάββα, Γ. Μαυροϊδη, Λ. Οικονόμου, Λ. Ευθυβούλου και Φ. Χατζησωτηρίου.


Νέες αφορμές για έρευνα

Μιλώντας με τον Ε/κ αντιπρόεδρο της Τεχνικής Επιτροπής για τον Πολιτισμό δρα Γιάννη Τουμαζή σχετικά με το τι νέο κομίζουν αυτοί οι 219 πίνακες, που επεστράφησαν στους νόμιμους δικαιούχους, μας είπε: «Κατ’ αρχήν ιστορικά προσφέρει απτά πια, μέσω των ίδιων των έργων, το πλαίσιο λειτουργίας ενός προοδευτικού ιδρύματος όπως ήταν η Δημοτική Βιβλιοθήκη – Πινακοθήκη Αμμοχώστου. Ξέραμε, φυσικά, πώς λειτουργούσε, μέσα από το αρχείο του Γ.Φ. Πιερίδη, αλλά τώρα μέσα από τα ίδια τα έργα βλέπουμε πώς χτίζεται μια συλλογή όταν υπάρχει η σωστή προσέγγιση και μια συγκεκριμένη φιλοσοφία».

Συλλογή Γ. Πολ. Γεωργίου
Σημαντικός αριθμός έργων (41 κατά πάσα πιθανότητα) από τα συνολικά 44 έργα του ζωγράφου Γεώργιου Πολ. Γεωργίου κατά πάσα πιθανότητα, προέρχονται από την οικία/εργαστήρι του ζωγράφου, επί της οδού Ερμού 136 στην Αμμόχωστο. Ο δρ Τουμαζής μας λέει: «Από τη συλλογή του Γεωργίου φαίνεται όλο το φάσμα της δουλειάς του από τα μνημειακά του έργα, τα οποία κρατούσε ο ίδιος στο εργαστήριό του. Μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε πάρα πολλά μνημειακά έργα του, να δούμε την καυστική πολιτική του στα γεγονότα που σημάδεψαν την Κύπρο μετά το 1960. Μπορούμε πια να μελετήσουμε όλο το φάσμα της τεχνικής του ικανότητας, αλλά και της θεματολογίας του -και της διορατικότητάς του θα έλεγα, που έως σήμερα δεν είχαμε την ευκαιρία να δούμε». Επεστράφησαν μεταξύ άλλων τα σπουδαία έργα του Γ. Πολ. Γεωργίου: «Τα Κύπρια Έπη – Cypria Saga» (1956) • «Η Ξαναγέννηση της Κύπρου» (1960) • «Stadt zonder hart – Ρόττερνταμ» (1940-1960) • «Στον σιον της Παναγίας της Ασσίνου» (1953).

 


Σειρά «Παρουσίες» Βότση

Επεστράφησαν επίσης 25 έργα του Στέλιου Βότση. Τα 24 προέρχονται από τη σειρά «Παρουσίες» (περ. 1970-1973). Ο δρ Τουμαζής λέει: «Είναι σημαντικό επίσης ότι μπορούμε να μελετήσουμε τα 24 έργα του Στέλιου Βότση, από τη σειρά «Παρουσίες», που ερχόντουσαν από το Λονδίνο, όπου είχαν εκτεθεί στο Κοινοπολιτειακό Ινστιτούτο, που ήταν από τις πιο σημαντικές στιγμές του Βότση, –με αυτή τη φιλοσοφική διάθεση που πάντοτε είχε ο Βότσης, όπως το βλέπουμε και από τους τίτλους των έργων–, βλέπουμε μια ολοκληρωμένη έκθεση, από την αρχή έως το τέλος, χωρίς απώλειες!

Ο Μιχ. Χατζή και Μογάμπγαμπ
Επεστράφησαν 63 έργα του Μιχαλάκη Χατζηδημητρίου, καθώς και ένα σχέδιο με μολύβι του Τηλέμαχου Κάνθου και σημειώνει ο Γιάννης Τουμαζής: «Καινούργιες αφορμές για έρευνα θα δημιουργήσουν και τα έργα του Μ. Χατζηδημητρίου (Χατζή). Ως σήμερα γνωρίζαμε ελάχιστα έργα του, πλέον από τα 380 που είχε δωρίσει τώρα έχουμε τα 63, τα πορτρέτα των Αμμοχωστιανών αρχόντων του 20ού αιώνα, και βλέπουμε πόσο ιδιόμορφος και πόσο σημαντικός ήταν αυτός ο καλλιτέχνης. Ήταν ένας πολύ σημαντική φυσιογνωμία (είχε σπουδάσει εμπορικά, νομικά, ήταν συλλέκτης βιολιών κτλ.) δεν ήταν τόσο γνωστός για τα πορτρέτα του, αλλά τώρα που τα βλέπουμε καταλαβαίνουμε πόσο γνώστης ήταν των τάσεων του μοντερνισμού στην Ευρώπη των αρχών του 20ού αιώνα και μπορώ μάλιστα να πω ότι ήταν μπροστά από την εποχή του, αν παρατηρήσει κάποιος την πολυμορφία των τεχνικών του». Επιστρέφονται 8 έργα (ακουαρέλες και ελαιογραφίες) του Θεόφιλου Μογάμπγαμπ. Η Δημοτική Πινακοθήκη Αμμοχώστου διέθετε 35 ακουαρέλες της παλαιάς Αμμοχώστου του Θεόφιλου Μογάμπγαμπ.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Εικαστικά: Τελευταία Ενημέρωση

Στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια θα παρουσιαστούν χαρακτικές εικονογραφήσεις μιας περιόδου 46 χρόνων, από το ...
Του Απόστολου Κουρουπάκη
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Το κοινό προσκαλείται να παρακολουθήσει τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη από τις 28 Φεβρουαρίου, ενώ η μεγάλη τελετή ...
Kathimerini.com.cy
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
X