Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΖΩΗ
Ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς βρισκόταν στην Ιταλία όταν το 1608 έμαθε ότι η μητέρα του ήταν βαριά άρρωστη. Στο άκουσμα του νέου, ο ήδη περιζήτητος Φλαμανδός ζωγράφος και διπλωμάτης ξεκίνησε αμέσως για την Αμβέρσα όπου ζούσε η μητέρα του, όμως εκείνη πέθανε προτού ολοκληρωθεί το ταξίδι του. Την ίδια περίοδο η Αμβέρσα άκμαζε, κι έτσι ο Ρούμπενς αποφάσισε να εγκατασταθεί στην πόλη όπου οι γονείς του είχαν περάσει μεγάλο μέρος της ζωής τους. Εγινε αυλικός ζωγράφος των ηγεμόνων των Κάτω Χωρών, παντρεύτηκε την πρώτη του γυναίκα, Ισαμπέλα Μπραντ, και μαζί αγόρασαν στη σημερινή οδό Βάπερ ένα παραδοσιακό φλαμανδικό σπίτι που ο Ρούμπενς επανασχεδίασε στα πρότυπα ιταλικού παλάτσο, προσθέτοντάς του ένα προαύλιο, μια θριαμβική αψίδα και έναν κήπο σε μπαρόκ ύφος. Αυτό θα γινόταν το σπίτι αλλά και το εργαστήριό του, όπου μαζί με τους μαθητές του θα δημιουργούσε πολλά από τα αριστουργήματά του. Εδώ θα υποδεχόταν πάτρωνες και φίλους, εδώ θα φύλασσε τη συλλογή του με έργα τέχνης και εδώ θα ζούσε τις οικογενειακές χαρές και τις λύπες του.
Το μεγάλο τρίπτυχο της «Σταύρωσης», με διαστάσεις 4,62 επί 3,41 μέτρα, βρίσκεται στον καθεδρικό ναό της Παναγίας, στην Αμβέρσα.
Θαυμασμός
Περνώντας σήμερα, μια οποιαδήποτε βροχερή ημέρα, την πύλη της Οικίας του Ρούμπενς («Rubenshuis» στα φλαμανδικά), που εδώ και 75 χρόνια λειτουργεί ως μουσείο, το πρώτο που απασχολεί τον επισκέπτη είναι ίσως τα υγειονομικά μέτρα που ισχύουν στους χώρους πολιτισμού του Βελγίου. Σύντομα, ωστόσο, η ανησυχία δίνει τη θέση της σε μια ήπια επιφυλακή, που με τη σειρά της αφήνει χώρο στον θαυμασμό: ακόμη και αν προέρχονται από τους μαθητές του Ρούμπενς, τα πρώτα έργα που συναντά κανείς στο «Rubenshuis» (όπως ο πίνακας «Η γκαλερί του Κορνέλις βαν ντερ Χέιστ» διά χειρός Βίλεμ βαν Χεχτ, μια νεκρή φύση του Αλεξάντερ Αντριένσεν ή μια αυτοπροσωπογραφία του Αντονι βαν Ντάικ) αρκούν για να μείνει κάποιος ικανοποιημένος, προτού καν ολοκληρώσει την περιήγησή του.
Αρκούν στα αλήθεια; Πρόκειται για ψευδαίσθηση, η οποία διαλύεται καθώς το ξύλινο πάτωμα του «Rubenshuis» τρίζει κάτω από τα βήματα του επισκέπτη, ενώ εκείνος κατευθύνεται προς τα έργα του «οικοδεσπότη» του. Μια διάσημη αυτοπροσωπογραφία του Ρούμπενς, από τις ελάχιστες που φιλοτέχνησε ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του φλαμανδικού μπαρόκ, τον απεικονίζει όχι ως καλλιτέχνη, αλλά ως άνθρωπο υψηλού κοινωνικού κύρους: αυτή ήταν η καλλιτεχνική πρόθεση του δημιουργού, όμως ο θεατής έχει την εντύπωση ότι κοιτάζοντας ένα πορτρέτο και μόνον αντικρίζει κάθε μία από τις πολλές πτυχές της ζωής του Ρούμπενς. Μπαίνοντας κατόπιν στο στούντιό του, το μεγαλύτερο της Ευρώπης εκείνη την εποχή, δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς το σχεδόν καταπραϋντικό πράσινο χρώμα που χρησιμοποιήθηκε για τη χλωρίδα του Παραδείσου στον πίνακα «Αδάμ και Εύα»· ούτε όμως γίνεται να αποφύγει την ορμή και την ένταση που αποτυπώνονται ακριβώς απέναντι, σε μια ανολοκλήρωτη εκδοχή του έργου «Ο Ερρίκος Δ΄ στη μάχη του Ιβρί».
Μία από τις μόλις τέσσερις αυτοπροσωπογραφίες του Ρούμπενς.
Θρησκευτικές αφηγήσεις
Το δέος μπροστά στο μεγαλείο ενός «παλιού δασκάλου» διατηρείται αμείωτο ακόμη και όταν ο επισκέπτης αποχωρήσει από την Οικία του Ρούμπενς, με σκοπό να κατευθυνθεί βορειοδυτικότερα, προς τον καθεδρικό ναό της Παναγίας, που χρονολογείται από το 1521 και φιλοξενεί μερικά εντυπωσιακά αριστουργήματα του Φλαμανδού. Πρόκειται για τα μεγάλων διαστάσεων τρίπτυχα της «Σταύρωσης» και της «Αποκαθήλωσης», καθώς και για την εξίσου μεγαλειώδη «Ανάληψη της Παναγίας», που τόσους θεατές συγκεντρώνουν καθημερινά και κάνουν έναν αμετανόητο σκεπτικιστή να παραδεχθεί έστω τη δύναμη των μεγάλων θρησκευτικών αφηγήσεων.
Τις αποτύπωνε συχνά στα έργα του ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, μέχρι που το 1640, εξήντα τριών ετών πια, πέθανε από καρδιακή προσβολή στην πόλη που επισκέφθηκε ύστερα από χρόνια για να προλάβει τον επικείμενο θάνατο της μητέρας του. Τάφηκε στην εκκλησία του Αγίου Ιακώβου στην Αμβέρσα, πίσω από την Αγία Τράπεζα, όπου μερικά χρόνια αργότερα οικοδομήθηκε το οικογενειακό του παρεκκλήσι.
Πρέσα για λευκά είδη που εκτίθεται στο Rubenshuis.
