Kathimerini.com.cy
Του Γιώργου Ιωάννου
Με μια απλή αναδιατύπωση, μπορεί ο καθένας να γίνει "προκλητικός": "Ο Χριστός, έξω από τον Ναό, τα έκανε γυαλιά-καρφιά. Λίμπα. Πούκουππα. Σε ένα άγριο σικκίρτισμα κατά της εμπορικής εκμετάλλευσης των ομόθρησκών του, που έπρεπε να αγοράζουν με «εβραϊκό» νόμισμα τις θυσίες που θα έπαιρναν μέσα, δεν άντεξε τα περιθώρια που έβλεπε στο forex του Ναού". Η Ορθόδοξη προσέγγιση του Χριστιανισμού αναδεικνύει την αγάπη αλλά δεν μίλησε ποτέ για την κοινωνική ρήξη, για καμία μεταρρυθμιστική ατζέντα, πέρα από την κατ’ επανάληψη κριτική -και ενίοτε το μένος- Του Χριστού κατά της υποκρισίας. Ο Χριστιανισμός, όμως, ήταν πάντοτε φορέας κοινωνικών αλλαγών, έστω κι αν είχε αντίπαλό του την Εκκλησία σε αυτή την προσπάθεια. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να σκανδαλίζει κανένα η αξιοποίηση της εικόνας του Χριστού στον εικαστικό διάλογο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ακόμα κι αν σκανδαλίζουν, αυτός είναι ο προφανής τους σκοπός, αυτό είναι δικαίωμα του δημιουργού τους, και δεν υπάρχει τίποτε παραπάνω για συζήτηση. Η όποια δίωξη δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως οτιδήποτε άλλο παρά γελοία, και πρέπει σε μια σοβαρή κοινωνία να θεωρείται αδιανόητη.
Τα έργα τέχνης που μας απασχόλησαν δημοσίως, όμως, διαπράττουν 7 θανάσιμες αμαρτίες. Κι όχι διότι όλοι ξέρουν πως ο Χριστός δεν είναι Ομονοιάτης.
Πρώτο διότι είναι μπανάλ. Τίποτε το καινούριο, μια εικονοκλαστική διάθεση με απλοϊκότητα, αβασάνιστη, πρόχειρη και γραμμική.
Δεύτερο, δεν είναι ανατρεπτικά. Δεν λένε τίποτε παραπάνω από την αντίδραση. Θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό έργο, και μέσο έκφρασης, ενός εφήβου, αλλά δεν αποτελεί και κάτι το ρηξικέλευθο.
Τρίτο, αποτελούν μέτρια αναπαραγωγή. Όχι ενός, αλλά πολλών άλλων παραδειγμάτων, που αν δεν είδαν «το φως της δημοσιότητας» (αλίμονο μας) στην Κύπρο, αποτελούν καθημερινότητα σε πολλές άλλες κοινωνίες. Η αντίδραση προς την θρησκεία, και διά της θρησκείας, δεν είναι κάτι το καινό.
Τέταρτο, διότι, ενώ αντιδρά, δεν δρα. Μειώνει την ορθόδοξη (και ενδεχομένως την Ορθόδοξη) προσέγγιση, αλλά δεν καταφέρνει να πει τίποτε παραπάνω. Αρχίζει την πρόταση και δεν την τελειώνει.
Πέμπτο, διότι δεν είναι ξεπερνά κανένα όριο της τέχνης. Δεν σπάζει στεγανά. Δεν πάει «ένα βήμα παραπάνω». Δεν δείχνει τόλμη να προχωρήσει πέρα από μια απλή απεικόνιση της μεταφοράς («κατουρούν του οι σσιύλλοι»). Είναι άτολμο. Και η άτολμη τέχνη δεν είναι τέχνη.
Έκτο, διότι είναι στενό. Αυτοπεριορίζεται, με μια γραμμική λογική, με μια στενή αναφορά που θα ήταν ικανοποιητική αν αποτελούσε πρότζεκτ νεαρών, όχι όμως σημείο αναφοράς στον χώρο της τέχνης.
Τέλος, διότι καταρρέει στην β’ ανάγνωση. Δεν αντέχει την ανάλυση. Δεν καταφέρνει να μιλήσει, παρά μόνο να παραπονεθεί. Και πάλι, διότι αυτό που του λείπει πάνω από όλα, είναι η τόλμη να περάσει μέσα από την πόρτα την οποία προσπαθεί να ανοίξει.
Το πιο βασανιστικό, όμως, είναι πως ο δημόσιος διάλογος περί τέχνης αναγκάστηκε να περιοριστεί σε αυτά τα έργα. Εδώ και καιρό, δεν δόθηκε αφορμή από τον χώρο του πολιτισμού για να ασχοληθεί έστω και το περιορισμένο κομμάτι της κοινωνίας που ενδιαφέρεται, με κάποια δημιουργία. Μέσα σε μια αδιάφορη, ξερή, ανιαρή και αυτό-αναφορική σκηνή, καταντήσαμε να αποτελεί σημείο αναφοράς αυτή η ενδιαφέρουσα αλλά άνευ αφηγήματος δουλειά. Κι αυτό θα πρέπει να προβληματίσει τον χώρο των τεχνών.
