Του Απόστολου Κουρουπάκη
Με το εμβληματικό έργο «Ο Κόσμος της Κύπρου» του πρωτοπόρου Κύπριου δημιουργού Αδαμάντιου Διαμαντή, ο οποίος ζωγράφισε το έργο την περίοδο από το 1967 έως το 1972 εγκαινιάζει την Κυριακή 3 Μαΐου η «Καθημερινή» Κύπρου τη συνεργασία της με τη Λεβέντειο Πινακοθήκη. Η κοινή δράση έχει το τίτλο «Μένω Σπίτι Γνωρίζω τους Κύπριους Δημιουργούς της Πρώτης Γενιάς» και εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της διαδικτυακής δράσης της Λεβεντείου Πινακοθήκης «I Stay Home- I Stay with Art» (Μένω Σπίτι – μένω με Τέχνη).
Κάθε εβδομάδα, λοιπόν, μαζί με την εφημερίδα θα προσφέρεται δωρεάν αντίγραφο σε μορφή αφίσας ενός έργου Κύπριου ζωγράφου της λεγόμενης Πρώτης Γενιάς, για ολόκληρο τον Μάιο. Οι πέντε ζωγράφοι που θα παρουσιαστούν είναι η Λουκία Νικολαΐδου-Βασιλείου (1909-1994), ο Αδαμάντιος Διαμαντής, ο Ιωάννης Κισσονέργης (1889-1963), ο Μιχάλης Μιχαηλίδης (1923-2015) και ο Γεώργιος Πολ. Γεωργίου (1901-1972).
Η ομάδα της Λεβεντείου Πινακοθήκης επέλεξε πέντε σημαντικά ζωγραφικά έργα, τα οποία παρουσιάζουν τον κόσμο της Κύπρου, τον αγρότη, τον γεωργό, τον χωρικό, τη γυναίκα. Συγκεκριμένα, ο Κισσονέργης παρουσιάζεται με την υδατογραφία σε χαρτί «Γεωργοί σε Βοδάμαξα», ο Αδαμάντιος Διαμαντής με το εμβληματικό πολύπτυχο έργο του «Ο Κόσμος της Κύπρου», η Λουκία Νικολαΐδου-Βασιλείου με το λάδι «Θυγατέρες του Θεού», ο Γ. Πολ. Γεωργίου με το έργο του «Ζευγος Ελληνοκυπρίων» και ο Μιχάλης Μιχαηλίδης με το λάδι σε κόντρα πλακέ «Αυτοί που Έμειναν Πίσω».
Η Πρώτη Γενιά
Οι ζωγράφοι που εντάσσονται στη λεγόμενη Πρώτη Γενιά γεννήθηκαν από το 1884 έως περίπου το 1930 και ήταν αυτοί που έθεσαν τις βάσεις για τη ζωγραφική στο νησί. Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι όλοι εκπαιδεύτηκαν στο εξωτερικό (Ελλάδα, Βρετανία, Παρίσι κ.α.), μιας και στην Κύπρο ήταν αδύνατη η καλλιτεχνική κατάρτιση σε Σχολή Καλών Τεχνών ή η λήψη άλλου είδους ακαδημαϊκής μόρφωσης.
Οι καλλιτέχνες αυτοί αποτυπώνουν στα έργα τους την ιστορία του νησιού, τους ανθρώπους του και φυσικά το αγροτικό περιβάλλον. Ο ησιόδειος αγροτικός κόσμος, οι αναλλοίωτες καθημερινές ασχολίες ανδρών και γυναικών είναι ανεξάντλητες πηγές έμπνευσης για τους καλλιτέχνες αυτής της γενιάς, οι οποίοι λειτουργούν εν είδει ιστορικού αφηγητή και αντί για γραφίδες και τετράδια χρησιμοποιούν πινέλα και παλέτες.
Όπως έχει δείξει η μελέτη της τεχνικής τους η εικαστική τους γλώσσα, με αφετηρία διδάγματα της καλλιτεχνικής τους παιδείας σε σχολές Καλών Τεχνών του εξωτερικού, επεκτείνεται στη διερεύνηση του ιμπρεσιονισμού, των μεταϊμπρεσιονιστικών ρευμάτων και των κινημάτων του μοντερνισμού, ενώ μερικοί συνδιαλέχθηκαν και με την ντόπια εικαστική παράδοση, με στοιχεία από της αρχαίας, της βυζαντινής και της λαϊκής τέχνης της Κύπρου.
«Ο Κόσμος της Κύπρου» (1967 έως το 1972)
Το έργο είναι βασισμένο σε σχέδια εκ του φυσικού που σχεδίασε από το 1931 έως το 1959, και προέρχονται από 30 περίπου διαφορετικές τοποθεσίες και χωριά της Κύπρου που ο Διαμαντής επισκέφθηκε, θέλοντας να γνωρίσει τον «αυθεντικό» κόσμο της πατρίδας του.
Στον σύνδεσμο παρακάτω οποίο είναι διαθέσιμη ηλεκτρονικά η δίγλωσση έκδοση (ελληνικά / αγγλικά) «Ο Κόσμος της Κύπρου – Αφήγηση». Αποτελεί την αφήγηση του ίδιου του καλλιτέχνη καθώς δημιουργούσε το έργο, από το 1967 μέχρι το 1972. Η πρωτότυπη έκδοση δημοσιεύτηκε το 1975 από τον Δήμο Λευκωσία και επανεκδόθηκε το 2018, σε ελληνικά και αγγλικά πλέον, από τη Λεβέντειο Πινακοθήκη.
https://issuu.com/agleventisgallery/docs/the_world_of_cyprus_-_a_narrative
«Αυτοί που Έμειναν Πίσω» (1950)
Ο καλλιτέχνης αποτυπώνει τον πόνο της μετανάστευσης για μια καλύτερη ζωή τη δεκαετία του 1950. Οι γυναίκες που μένουν πίσω, στην προκυμαία του λιμανιού της Λεμεσού, να κοιτάζουν το υπερωκεάνιο που απομακρύνεται με επιβάτες αγαπημένα τους πρόσωπα.
«Ζεύγος Ελληνοκυπρίων» (1963)
Αυτό το έργο είναι μέρος ενός διπτύχου, μαζί με το «Ζεύγος Τουρκοκυπρίων». Παρατηρείται ο ενδιαφέρων τρόπος με τον οποίο ο ζωγράφος αποτυπώνει το ζευγάρι των Ε/κ, τόσο με το γαλάζιο χρώμα όσο και με τη στάση του ζεύγους (αναλόγως φιλοτέχνησε και το ζεύγος των Τ/κ), κωδικοποιώντας κατά κάποιο τρόπο τα πολιτιστικά στοιχεία της κάθε κοινότητας.
«Γεωργοί σε Βοδάμαξα»
Αγαπημένο θέμα του Ιωάννη Κισσονέργη, η βοδάμαξα (αραμπάς), όπως και οι σκηνές από την κυπριακή ύπαιθρο και οι άνθρωποί της. Η υδατογραφία ήταν ένας αγαπημένος τρόπος και με αυτόν προσπαθεί να αποτυπώσει μία οιονεί στιγμιαία εικόνα.
«Θυγατέρες του Θεού» (μεταξύ1933 και1936)
Χαρακτηριστικό έργο της Λουκίας Νικολαΐδου-Βασιλείου όπου παρουσιάζονται δύο γυναικείες μορφές, όπου τα πρόσωπα των δύο γυναικών παρουσιάζονται με μεγάλα εκφραστικά μάτια, έντονα χείλη και καμπυλωτά φρύδια.
