Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΣΑΚΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
Μόλις περάσεις τα βουνά, αντικρίζεις την Ακρόπολη να προβάλλει ανάμεσα στους ελαιώνες της Αττικής. Το τοπίο δεν είναι ακριβώς ειδυλλιακό, αλλά ηρωικό σαν τη θεά Αθηνά», έγραφε στο ημερολόγιό του ο Δανός ζωγράφος Μαρτίνους Ρέρμπι το 1835, ο οποίος αποτύπωσε με το πινέλο του μια σχεδόν κινηματογραφική σκηνή της καθημερινότητας.
Ο Ρέρμπι ενθουσιάστηκε από τα μνημεία, τους ανθρώπους, τις φορεσιές τους και το φως, όπως φαίνεται στον πίνακά του «Η περιοχή γύρω από τον Πύργο των Ανέμων» (1839), που περιλαμβάνεται στην έκθεση «Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής» του Μουσείου Μπενάκη με έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αντώνιος Ε. Κομνηνός. Μπορεί ο πίνακας να μην αφορά την αναπαράσταση μιας μάχης ή τον θάνατο ενός ήρωα, αλλά είναι μια «ρεαλιστική μικρογραφική διατύπωση», όπως το έθεσε η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης δρ Φανή Μαρία Τσιγκάκου, της ζωής που συνεχίζεται στο νεότευκτο ελληνικό κράτος.
Ludovico Lipparini (1800-1856). «Ο θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα», 1840 (ελαιογραφία σε καμβά 220×170 εκ.). (ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Ε. ΚΟΜΝΗΝΟΣ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ)
Ολα τα πρόσωπα του πίνακα δρουν, «κάνουν κάτι», μικρό ή μεγάλο, σημαντικό ή ασήμαντο, ανάμεσα στα ερείπια της Αθήνας και στο ανέπαφο μνημείο. Με τη φιλελληνική ζωγραφική, το Μουσείο Μπενάκη ολοκληρώνει τον κύκλο των επετειακών εκθέσεών του που ήταν αφιερωμένες στη συμπλήρωση των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. Η χρονιά, όπως είπε ο επιστημονικός διευθυντής του μουσείου Γιώργης Μαγγίνης, ξεκίνησε δύσκολα αλλά το κοινό ανταποκρίθηκε στις εκθεσιακές προσκλήσεις του μουσείου. «Δημιουργήθηκε ένα δωμάτιο με θησαυρούς», σημείωσε ο κ. Μαγγίνης για τα έργα του Ιδρύματος Κομνηνός, «με ένα απλό, κλασικό στήσιμο που επιτρέπει να δεις τα έργα». Πράγματι, η κ. Τσιγκάκου κατάφερε να αξιοποιήσει στο έπακρο την αίθουσα του μουσείου, αποφεύγοντας να παραγεμίσει με πίνακες τον χώρο. Λίγο περισσότερα από 30 έργα Ευρωπαίων ζωγράφων, διαφόρων εθνικοτήτων (Ιταλοί, Γερμανοί, Αγγλοι κ.ά.) του 19ου αιώνα επιλέχθηκαν και χωρίστηκαν σε τρεις ενότητες. Αν υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό που διαπνέει τη φιλελληνική ζωγραφική, όπως μας λέει η κ. Τσιγκάκου, αυτό θα το εντοπίζαμε σε έναν συνδυασμό θρησκευτικότητας και αρχαιολατρίας που άλλοτε λίγο ή πολύ αποτυπώνεται και στους πίνακες.
Martinus Christian Wesseltoft Rorbye (1803-1848). H περιοχή γύρω από τον Πύργο των Ανέμων, 1839 (ελαιογραφία σε καμβά 60×80 εκ.). (ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Ε. ΚΟΜΝΗΝΟΣ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ)
Τρεις ενότητες
Η πρώτη ενότητα της έκθεσης αφορά την τοπιογραφία, όπου κυριαρχούν έργα που αποτυπώνουν το ιδεατό κλασικό τοπίο, ενώ οι καλλιτέχνες δεν αποφεύγουν τη σύζευξη πραγματικότητας και ολίγης φαντασίας, αφού σκοπός τους ήταν η συγκίνηση και όχι η καταγραφή τεκμηρίων.
Περισσότερα από 30 έργα Ευρωπαίων ζωγράφων, διαφόρων εθνικοτήτων (Ιταλοί, Γερμανοί, Αγγλοι κ.ά.) του 19ου αιώνα επιλέχθηκαν και χωρίστηκαν σε τρεις ενότητες.
Εδώ θα βρούμε έργα των Βρετανών Χιου Γουίλιαμ Γουίλιαμς που θεωρείται ο δημοφιλέστερος τοπιογράφος της προεπαναστατικής περιόδου, αλλά και του μεταγενέστερου Εντουαρντ Λίαρ, ο οποίος θα καταργήσει τα στερεότυπα της εξιδανικευμένης απόδοσης του τοπίου.
Η δεύτερη ενότητα βάζει τον θεατή μέσα στον αγώνα της επανάστασης και εκεί θα βρούμε επικά έργα, όπως τη μάχη της Κλεισούρας του Βρετανού Ντένις Ντίτον, τον θάνατο του Λάμπρου Τζαβέλλα (που πρωταγωνίστησε στη μάχη της Κλεισούρας) του Ιταλού Λουντοβίκο Λιπαρίνι, τον θάνατο του Σπύρου Δαγλιόστρου από τον σπουδαίο Ιταλό ζωγράφο Φραντσέσκο Ποντέστι που κοσμεί το εξώφυλλο του πολυτελούς καταλόγου, κ.ά.
Peter Heinrich Lambert von Hess (1792-1871). «Επιστροφή ελληνικής οικογένειας», 1837 (ελαιογραφία σε καμβά 62×81 εκ.). (ΣΥΛΛΟΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Ε. ΚΟΜΝΗΝΟΣ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ)
Η τρίτη ενότητα (χωροταξικά βρίσκεται στο μέσον της αίθουσας) αντλεί τα θέματά της από σκηνές της καθημερινότητας, οι οποίες μπορεί να είναι ειρηνικές, όπως η «Κόρη των Αθηνών» του Βρυζάκη ή οι δύο πίνακες με θέμα «Σκηνή από το ποίημα Don Juan του Λόρδου Βύρωνα» από τον Γάλλο Αλεξαντρ Κολά και τον Βρετανό Χένρι Νέλσον Ο’ Νιλ ή την πραγματικότητα του πολέμου, όπως ο πίνακας «Οικογένεια Ελλήνων φυγάδων» του Πολωνού Γιόχαν Φρανζ Κρέτιους, όπου η τετραμελής οικογένεια αποτυπώνεται με μια βιβλική ιερότητα.
Ας μην ξεχνάμε ότι και οι ζωγράφοι της εποχής επηρεάζονταν από τις ιδεολογίες και τους παράγοντες εξουσίας του καιρού τους.
«Θησαυροί φιλελληνικής ζωγραφικής». Εως 9 Ιανουαρίου 2022, Μουσείο Μπενάκη. Είσοδος δωρεάν.
