ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ο αφανής ήρωας των έργων τέχνης

Με αφορμή την καταστροφή ακόμη ενός σπουδαίου πίνακα λόγο λανθασμένης συντήρησης η «Κ» μίλησε με την ειδικό συντήρησης Κατερίνα Αθηαινήτου

Μια αποτυχημένη συντήρηση άφησε έναν ακόμη διάσημο πίνακα αγνώριστο. Ο πίνακας ήταν ένα αντίγραφο του «The Immaculate Conception of El Escorial», της Παναγίας ήταν μία από τις διάσημες σειρές του Ισπανού καλλιτέχνη Bartolomé Esteban Murillo του 17ου αιώνα. Η αρχική έκδοση του Murillo εκτίθεται στο Μουσείο του Πράδου στη Μαδρίτη και αυτό το αντίγραφο πιθανότατα είναι από τον Murillo. Σύμφωνα με την ισπανόφωνη αναφορά στο Europa Press, ο ιδιωτικός συλλέκτης που είχε το αντίγραφο προσέλαβε έναν συντηρητή επίπλων για να φτιάξει τον παλιό πίνακα. Στη συνέχεια, επέστρεψε τον πίνακα σε μια άγνωστη κατάσταση και αφού ο συλλέκτης παραπονέθηκε, ο συντηρητής έκανε ακόμη μία προσπάθεια να διορθώσει τον πίνακα και τον επέστρεψε, κάνοντάς τον να μοιάζει ακόμα λιγότερο με το αρχικό έργο τέχνης. Με αφορμή αυτό το πρόσφατο συμβάν συντήρησης η «Κ» μίλησε με τη συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης Κατερίνα Αθηαινήτου.

Το αντίγραφο του «The Immaculate Conception of El Escorial», του Ισπανού καλλιτέχνη Bartolomé Esteban Murillo

–Θα ήθελα να μας εξηγήσεις τι σημαίνει να είσαι συντηρητής έργων τέχνης και αρχαιοτήτων;

–Είμαστε σαν γιατροί των αντικειμένων. Υπάρχουν διάφορες «ιδικότητες» που μπορεί κάποιος να εξειδικευτεί για παράδειγμα: στα ζωγραφικά έργα, στα βιβλία, στα ανασκάφηκα ευρήματα και υπάρχει μια διαφορετική αντιμετώπιση ανάλογα με την πρώτη ύλη που αποτελείται το ίδιο το αντικείμενο. Έτσι το κάθε αντικείμενο συμπεριφέρεται διαφορετικά στον χρόνο, στην φθορά και σε διαφορετικά περιβάλλοντα διάβρωσης. Ο συντηρητής έχει σαν καθήκον να αναδείξει ένα αντικείμενο, να το συντηρήσει, να το καθαρίσει, να το φέρει σε μια κατάσταση σταθεροποίησης ώστε να μη διακινδυνεύει να φθαρεί, αλλά και να το αποκαλύψει έτσι ωσότου να μπορέσει ένας αρχαιολόγος ή ερευνητής να το διαβάσει. Ο συντηρητής κατά κάποιον τρόπο προσπαθεί να σταματήσει ή να επιβραδύνει τη φθορά που προκαλεί ο χρόνος.

–Πώς είναι να εργάζεσαι ως συντηρήτρια έργων τέχνης στην Κύπρο; Ποιες είναι οι προκλήσεις του κλάδου;

–Στην Κύπρο έχουμε πάρα πολλές αρχαιότητες και βυζαντινές εικόνες, έργα τέχνης και σημαντικό πολιτισμό πάνω σε αυτό τον τομέα. Αλλά υπάρχουν λίγοι συντηρητές και οφείλω να ομολογήσω ότι πολύ από αυτούς τους συντηρητές είναι αυτή τη στιγμή άνεργοι ή αποφάσισαν να αλλάξουν τελείως επάγγελμα ή κάνουν συμπληρωματικά επαγγέλματα. Είναι δύσκολος ο χώρος της Κύπρου για τη συντήρηση. Θα ήθελα να προσθέσω ότι για το επάγγελμα του συντηρητή στην Κύπρο δεν υπάρχει ούτε σύνδεσμος συντηρητών αλλά και ούτε η κατοχύρωση του επαγγέλματος. Όποιος θέλει μπορεί να δηλωθεί ως συντηρητής με οποιαδήποτε προσόντα. Δυστυχώς, ακόμη μέχρι σήμερα από τον καιρό της ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας το τμήμα αρχαιοτήτων υπάγεται στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων είναι κάτι που έμεινε από τους Άγγλους. Επειδή τότε, όταν έκαναν έργα για να δημιουργηθούν δρόμοι, έβρισκαν αρχαία και τα έβλεπαν ως «εμπόδια» για τα έργα που έκαναν. Μέχρι σήμερα υπάρχουν διάφορα θέματα για να αλλάξει το σύνταγμα. Ενώ θα έπρεπε για να πάρει και την σωστή αξία και σημασία, να υπάγεται κάτω από το Υπουργείο Πολιτισμού.

–Ποια είναι η σχέση του συντηρητή με τον καλλιτέχνη/δημιουργό του έργου;

–Ο συντηρητής είναι πολύ σημαντικό να σεβαστεί τον δημιουργό, είναι ο αφανής ήρωας του έργου. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να φανεί η επέμβαση του πάνω στο έργο του καλλιτέχνη και δεν έχει δικαίωμα να το κάνει αυτό.

–Ποια είναι η άποψή σας ως ειδικού για την τραγική περίπτωση συντήρησης που έγινε στο έργο τέχνης του Esteban Murillo;

–Εάν κρίνω από αυτό που βλέπω, αποκλείεται να μιλούμε για κάποιου είδους συντήρησης. Είναι κάποιος που δημιούργησε κάποιο καινούριο έργο τέχνης. Ζωγράφισε από πάνω την δική του άποψη για το έργο. Είναι άλλη τέχνη, άλλη τεχνική, άλλη εποχή και άλλος δημιουργός. Ίσως να έκανε τόσο πολύ ζημιά στο έργο χρησιμοποιώντας κάποια χημικά και προσπάθησε να το καλύψει ζωγραφίζοντας από πάνω.

Από το εργαστήρι της συντηρήτριας αρχαιοτήτων και έργων τέχνης Κατερίνας Αθηαινήτου στη Λευκωσία

–Τι πρέπει κάποιος να γνωρίζει για να μπει στον κλάδο της συντήρησης;

–H συντήρηση είναι ένας κλάδος που θέλει γνώσεις από διάφορες επιστήμες, δηλαδή θέλει από ιστορία τέχνης, αρχαιολογία έως χημεία και φυσική ως ζωγραφική και γλυπτική. Και με τον ίδιο τρόπο πρέπει να μάθεις να συνεργάζεσαι με όλες αυτές τις «ιδικότητες» για να μπορέσεις να διεκπεραιώσεις σωστά τη δουλειά σου. Επίσης, υπάρχουν και κάποια πρωτόκολλα συντήρησης που πρέπει ο συντηρητής να τα ακολουθεί. Ένα από αυτά είναι ότι ξεκινούμε την επέμβαση με το λιγότερη δυνατή παρέμβαση, ξεκινώ πάντα με τους πιο ήπιους τρόπους και σταματώ εκεί όπου δεν δημιουργείται ζημιά και αυτό σημαίνει ότι κάνω κάποιες δοκιμές πριν αποφασίσω και καταλήξω στη μέθοδο που θα ακολουθήσω, μηχανική ή χημική.

–Τι μπορεί να προκαλέσει φθορά σε ένα έργο τέχνης;

–Η φθορά προκαλείται και από την ίδια την πρώτη ύλη του αντικειμένου, δηλαδή πόσο ευπαθή είναι κάποια υλικά αλλά κυρίως στον χώρο το οποίο είναι εκτεθειμένο. Για παράδειγμα ένας χώρος με πολύ υγρασία και οξυγόνο θα ήταν πολύ διαβρωτικός για το μέταλλο. Αλλά ακόμη χειρότερο είναι οι πολλές εναλλαγές, δηλαδή θερμοκρασίας, ηλίου, υγρασίας κ.ά. επιταχύνουν τη διάβρωση. Ένα σταθερό περιβάλλον ακόμη και να μην είναι ιδανικό μπορεί διατηρήσει καλύτερα ένα αντικείμενο.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Εικαστικά: Τελευταία Ενημέρωση

Στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια θα παρουσιαστούν χαρακτικές εικονογραφήσεις μιας περιόδου 46 χρόνων, από το ...
Του Απόστολου Κουρουπάκη
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Το κοινό προσκαλείται να παρακολουθήσει τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη από τις 28 Φεβρουαρίου, ενώ η μεγάλη τελετή ...
Kathimerini.com.cy
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
X