Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η «Κ» επικοινώνησε με πέντε καλλιτέχνες των οποίων τα έργα βρέθηκαν στην Αμμόχωστο και είχαν αγοραστεί από τη Δημοτική Πινακοθήκη της πόλης, πλην του έργου του Γιώργου Σκοτεινού, ο οποίος δεν είναι βέβαιος ότι είναι το έργο που υπήρχε στην Πινακοθήκη. Βαθιά συγκινημένοι όλοι που βρέθηκαν τα έργα τους, τα πνευματικά τους παιδιά, τώρα αγωνιούν για το τι θα γίνουν, πού θα εκτεθούν, ποια θα είναι η τύχη τους, αφού ανήκουν στον Δήμο Αμμοχώστου. Ελπίζουν για το καλύτερο, όπως οι γονείς νοιάζονται για τα παιδιά τους, έτσι και οι πέντε ζωγράφοι, ενδιαφέρονται για το καλύτερο από εδώ και πέρα για τα ταλαιπωρημένα έργα τους. Ο Δήμος Αμμοχώστου θα πρέπει να εγκύψει με πολλή αγάπη επάνω σε όλα τα έργα που επεστράφησαν και ανήκαν στην πρωτοπόρα για την εποχή της Πινακοθήκη, όταν δεν υπήρχε καν Κρατική. Δυστυχώς δεν καταφέραμε να επικοινωνήσουμε με τη Μαρία Τούρου, της οποίας το έργο «Γυμνό» του 1963 βρισκόταν επίσης στη Δημοτική Πινακοθήκη.
Ρέα Μπέιλύ, Χωρίς τίτλο (1968). Λάδι σε καμβά, 104.5 x 165 εκ.
ΡΕΑ ΜΠΕΪΛΥ
Την άνοιξη του 1974 η Ρέα Μπέιλυ πραγματοποίησε ατομική έκθεση στο Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου και ο Δήμος Αμμοχώστου αποφάσισε να αγοράσει έναν από τους πίνακές της. Μάλιστα, όπως είπε στην «Κ» η κα Μπέιλυ δεν ήθελε να το πουλήσει, επειδή απεικόνιζε την ίδια και το μωρό της, αλλά και τη γάτα τους, την Πούφη, ωστόσο την έπεισαν να το κάνει, αφού η δουλειά της θα εκτίθετο πλέον στην Πινακοθήκη της πόλης. Αυτός ήταν ο πρώτος αποχωρισμός, έμελλε δυστυχώς να υπάρξει και δεύτερος, βίαιος. Όμως, η Ρέα Μπέιλυ γνώριζε ότι το έργο της δεν είχε χαθεί, την είχε ενημερώσει κάποια φίλη της των Ηνωμένων Εθνών, ότι ο πίνακάς της σωζόταν σε κάποια παιδική βιβλιοθήκη στην Αμμόχωστο. Φυσικά, η ίδια δεν είχε την ευκαιρία να το δει από κοντά παρά μόνο την προηγούμενη Τρίτη, όταν άνοιξε η Έκθεση «In Art we Trust». Στην ερώτησή μου πώς ένιωσε όταν αντίκρισε τον πίνακά της η κ. Μπέιλυ απάντησε: «Πόνο που το είδα τραυματισμένο και πόνο που πάλι θα το χάσω…» και συνέχισε, «και ο πόνος μεγαλώνει και η ενοχή που τους άφησα τότε να με πείσουν να το πουλήσω, να εκθέσω τη δουλειά μου ήθελα μόνο». Σε εκείνη την έκθεση στο Λύκειο Ελληνίδων της Ρέας Μπέιλυ πουλήθηκαν δέκα περίπου έργα σε ιδιώτες… «δεν ξέρω την τύχη τους. Το έργο που επεστράφη με πονούσε και ευτυχώς το είδα και είναι ζωντανό».
Γιώργος Κοτσώνης, «Η Πτώσις», Χωρίς χρονολογία. Ακρυλικό σε καμβά, 75 x 105 εκ.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ
Από τα έργα του Γιώργου Κοτσώνη βρέθηκε και επεστράφη το έργο «Η Πτώσις», το οποίο είχε αγοράσει η Δημοτική Βιβλιοθήκη - Πινακοθήκη Αμμοχώστου. Ο πίνακας αγοράστηκε σε μία από τις πρώτες ατομικές εκθέσεις του Γ. Κοτσώνη στην Γκαλερί Γκλόρια, στη Λευκωσία. Ο κ. Κοτσώνης είπε στην «Κ» «Οπωσδήποτε συγκινήθηκα, γιατί πίστευα ότι είναι χαμένο το έργο. Μετά το πραξικόπημα και την εισβολή και τη φυγή από την Αμμόχωστο δεν πίστευα ότι θα ξαναβρισκόταν το έργο. Χάρηκα πάρα πολύ, αισθάνθηκα βαθιά συγκίνηση».
Σέργιος Σεργίου, «Δέντρο» (1971 ή 1972). Λάδι σε κόντρα πλακέ, 31 x 42.5 εκ.
ΣΕΡΓΙΟΣ ΣΕΡΓΙΟΥ
Από τον ζωγράφο Σέργιο Σεργίου επεστράφησαν δύο πίνακες («Το δέντρο» [1971/72] και «Πάρκο» [1973]) και στην ερώτησή μας πώς ένιωσε που δύο ζωγραφικά έργα της πρώτης του περιόδου, σπουδαστής ακόμα, βρέθηκαν ξανά μας είπε: «Ήταν σαν να είχα δυο χαμένα παιδιά και βρέθηκαν… Ξέρετε, για κάθε καλλιτέχνη τα έργα του είναι σαν τα παιδιά του. Όταν τα ζωγράφισα ήμουν δευτεροετής στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα». Το έργα αγοράστηκαν από τον Δήμο Αμμοχώστου, το ένα από τις δύο πρώτες ατομικές του εκθέσεις στο Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου, στον εκθεσιακό χώρο του Λυκείου, το 1971/72 και το 1973. Ο κ. Σεργίου συμπλήρωσε: «Μακάρι να είναι και τούτο ένα βήμα για να τελειώσει αυτή η δυσάρεστη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Κύπρο». ο κ. Σεργίου είχε επιστρέψει λίγους μήνες πριν από τον Ιούλιο του 1974 στην Αμμόχωστο και είχε οργανώσει το εργαστήριό του, το οποίο, όπως μας είπε, άφησε πλήρες, από σύνεργα, αλλά και από έργα της πρώιμής του περιόδου. «Τα αναζήτησα ήδη από το 1976, έστειλα κάποιον φίλο μου των Ηνωμένων Εθνών, αλλά δυστυχώς δεν είχε μείνει τίποτα, ούτε ένα πινέλο»… Κλείνοντας τη σύντομη κουβέντα μας ο κ. Σεργίου μού είπε: «Είχα πάντοτε την πεποίθηση ότι όσα έργα βρισκόντουσαν στη Δημοτική Πινακοθήκη Αμμοχώστου θα είχαν σωθεί, αφού ήταν δύσκολη η πρόσβαση στον δεύτερο όροφο, όπου στεγαζόταν η Πινακοθήκη».
Ανδρέας Χαραλαμπίδης, «Ο Καλλιτέχνης» (1960). Λάδι σε κόντρα πλακέ, 50 x 70 εκ.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Χαραλαμπίδης, αν και ακόμη δεν είδε από κοντά το έργο του «Ο καλλιτέχνης», που ζωγράφισε το 1960, μάς λέει ότι θυμάται το έργο πολύ καλά, το οποίο είχε αγοράσει Δήμος Αμμοχώστου, μετά από την έκθεση που έγινε στο Λύκειο Ελληνίδων, «Το αγαπούσα πάρα πολύ το έργο αυτό και μου άρεσε πάρα πολύ και όταν άκουσα ότι βρέθηκαν έργα τέχνης ήθελα να είναι μέσα και αυτό. Με συγκίνησε ιδιαίτερα που βρέθηκε, γιατί ήταν από τα πρώτα μου έργα». ο κ. Χαραλαμπίδης μου επισήμανε ότι στο Βαρώσι είχε πολλά έργα και ελπίζει να βρεθούν και τα υπόλοιπα. Βαθιά συγκινημένος ο κ. Χαραλαμπίδης για ένα πρώιμο έργο του που εμφανίστηκε ξανά, «από εκείνη την πρώτη μου περίοδο δεν έχω παρά ένα-δυο έργα…».
Γιώργος Σκοτεινός, Μεσογειακό 1 (1973). Λάδι σε καμβά, 180 x 120 εκ.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ
Λίγο μετά την εγκατάλειψη της πόλης, εξαιτίας του πολέμου, ο κ. Σκοτεινός με τη σύζυγό του τότε, διά του πρέσβη της Ολλανδίας στην Κύπρο, κατάφεραν να πάρουν πίσω κάποια πράγματα που της ανήκαν, ως Ολλανδής υπηκόου, από τα δικά του δεν μπόρεσε να επανακτήσει τίποτε, άρα είχε μια πικρή γεύση από τότε. Ο κ. Σκοτεινός μού τόνισε ότι αμέσως μετά τον πόλεμο έγινε συστηματική και «επαγγελματική» λεηλασία στην πόλη. Σχετικά με το έργο του που επεστράφη με τίτλο «Μεσογειακό 1», του 1973, είναι σχεδόν βέβαιος ότι δεν ήταν αυτό που εκτίθετο στη Δημοτική Πινακοθήκη και μάλλον είναι πίνακάς του που υπήρχε σε κάποια ιδιωτική συλλογή. «Εκατοντάδες έργα μου χάθηκαν και στην Έκθεση που έγινε στο Λήδρα Πάλλας υπάρχει ένα μόνο... Αναρωτιέμαι πού είναι όλα εκείνα τα έργα μου… Το συγκεκριμένο έργο πάντως δεν είναι αυτό της Πινακοθήκης Αμμοχώστου.». Ο κ. Σκοτεινός τόνισε ότι θεωρεί την επιστροφή των έργων ως μία καλή επικοινωνιακή αρχή, όσο για το αν ελπίζει ότι θα βρεθούν άλλα έργα του, μας λέει ότι το λεηλατηθέν ζωγραφικό του έργο έχει σκορπιστεί παντού και είναι πια δύσκολο να ανακτηθεί. Τονίζει, ωστόσο, ότι θα πρέπει να αναρωτηθούμε όλοι πού πήγαν εκατοντάδες άλλα έργα, γιατί μόνο τόσο λίγα, και επαναλαμβάνει «από τη στιγμή που συντελέστηκε ‘επαγγελματική’ κλοπή τα πράγματα είναι δύσκολα»…
