Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η νέα εικαστική έκθεση της Ελένης Νικοδήμου με τίτλο «Με μολύβι και κλωστή....» παρουσιάζει η Γκαλερί Γκλόρια και ο τίτλος κατά κάποιον τρόπο δείχνει τις προθέσεις της εικαστικού. Όπως η ίδια αναφέρει: «Μολύβι, ύφασμα και κλωστή, τρία απλά υλικά, που έρχονται από την αρχή του κόσμου κατά κάποιον τρόπο» και αυτή η αρχή του κόσμου, αντικατοπτρίζεται κατά κάποιον τρόπο και στις ενότητες της έκθεσης. Η πρώτη αφορά την παιδική αθωότητα, η δεύτερη σχετίζεται με τον «Άρτο τον επιούσιο» και η τρίτη έχει τίτλο «Τα πέπλα της Πηνελόπης». Αυτές οι τρεις ενότητες ενώνονται και συνυφαίνονται με το νήμα της μνήμης και τις ενώνει η λιτότητα των υλικών, που δεν είναι άλλα από το μολύβι, το πανί και την κλωστή, που γίνονται σχέδιο, λέξεις, νήμα και κέντημα.
Η Ελένη Νικοδήμου σημειώνει για την έκθεσή της ότι κάποια πράγματα πρέπει να λέγονται και με τις λέξεις, με τρόπο που να είναι άμεσα κατανοητά, χωρίς να πάψουν να έχουν μέσα τους το ποιητικό. Η συγγραφέας Μαρία Στεφανοπούλου διαπιστώνει ότι με αυτή την έκθεση η Ελένη Νικοδήμου περνάει από το αφηρημένο σε κάτι πιο συγκεκριμένο, «από τη χειρονομιακή ζωγραφική και τα ακρυλικά χρώματα στα αφηρημένα έργα της, τώρα θέλησε να αφηγηθεί απεικονιστικά τα θέματά της» και όπως τονίζει η κ. Στεφανοπούλου το κάνει ρηξικέλευθα και μοναδικά.
Η Ελένη πιστεύει ότι ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης η τέχνη πρέπει να είναι παρούσα και να δίνει τροφή για ενδοσκόπηση και για διορθώσεις. Άρα, θέλοντας να εμπλέξει περισσότερους σε αυτή της την αφήγηση επιλέγει να φέρει στο προσκήνιο τις λέξεις μέσα και από τη δική της βιωματική κατάθεση. Χρησιμοποιεί το μολύβι και την κλωστή, το ύφασμα, υλικά πρωτόγονα, που έχουν εγγραφεί όμως στο υποσυνείδητό μας ως απαραίτητα εργαλεία πρώτης ανάγκης για έκφραση, «Ο σχεδιασμός με μολύβι είναι η ζωγραφική πριν από το χρώμα», σημειώνει η Μαρία Στεφανοπούλου, το κέντημα στο ύφασμα και η παρελκυστική τακτική ύφανσης από την Πηνελόπη δείχνει μια ανάγκη για αναζήτηση λύσεων, διόρθωσης, μέσα από το ξήλωμα ίσως;
Οι τρεις ενότητες
Η έκθεση της Ελένης ξεκινάει από την παιδική αθωότητα, και όλοι μας υπήρξαμε παιδιά, άρα η μνήμη της παιδικής αθωότητας μπορεί να ανακληθεί και γιατί όχι να γίνει οδηγός. Η Νικοδήμου την ανακαλεί, τη δείχνει σαν παραμύθι, και όπως μας λέει «Πρέπει να ξαναδούμε με τα παιδικά μάτια, που εκπλήσσονται, απορούν και που πολλές φορές θέτουν τα σωστά ερωτήματα». Η ενότητα αυτή ιχνηλατεί να βρει τη χαμένη αθωότητα, αυτήν που κάποτε του έδιωχνε μακριά έναν κόσμο άπληστο και ακατανόητο που πληγώνει και σκοτώνει την ομορφιά, χωρίς να απαντά σε τίποτα. Αναζητά να ξαναβρεί εκείνα τα μάτια». Τονίζει η Ελένη «Έχουμε ανάγκη όλοι μας τα παραμύθια. Μοιάζουν να είναι η μόνη αλήθεια. Αν μη τι άλλο με τα παραμύθια φτιάχνεις ωραία πράγματα και αν μη τι άλλο η ομορφιά διορθώνει τα πράγματα».
Μα και ο άρτος δεν τίθεται τυχαία στο καλλιτεχνικό στόχαστρο της Ελένης. Η ενότητα « Άρτος ο επιούσιος» σχετίζεται με τη μνήμη, αλλά και με την ανάγκη του ανθρώπου να επιβιώσει. Στα έργα της ενότητας η Νικοδήμου αναζητάει να βρει εκείνη τη μνήμη της γεύσης που είναι η πιο δυνατή. Σχεδιάζει με μολύβι, τα αποτυπώματα που άφησαν τα χέρια στο ζύμωμα του άρτου αναπλάθοντας όλα τα στάδια της διαδικασίας παρασκευής του. Εκτός από τη μνήμη της γεύσης ψάχνει και τη μνήμη των χεριών. «αναπαριστά μια σειρά από ‘νεκρές φύσεις’ με την απουσία του άρτου, αλλά με ολοζώντανη την τέχνη της κατασκευής του» και όπως τονίζει η κ. Στεφανοπούλου «Ιδού η πανουργία της εξαπάτησης περί παραστατικής ζωγραφικής». Επιστρέφει η Νικοδήμου στα βασικά, λοιπόν, και το ψωμί είναι ένα από αυτά, που εμπερικλείει τη μνήμη, τα πρωταρχικά.
Η τρίτη ενότητα έργων « Τα πέπλα της Πηνελόπης» που φτιάχτηκαν στο πλαίσιο της συμμετοχής της εικαστικού για την έκθεση «Weaving Europe» του «Πάφος 17». Η ενότητα μιλάει για την Ευρώπη, τη φέρνει ενώπιος ενωπίω με την ιστορία της. Τονίζει η Νικοδήμου στην ενότητα την Ευρώπη που αναζητάει μια κοινή ταυτότητα, υφαίνοντας και ξε-υφαίνοντας. Η εγκατάσταση στον χώρο αναζητάει τα ίχνη που άφησε η Πηνελόπη, περπατώντας στα χρόνια και τους καιρούς διασχίζοντας τους πολιτισμούς κι αλλάζοντας διαρκώς πρόσωπα. Είτε αυτή λέγεται Πηνελόπη, Ελένη, Κλυταιμνήστρα, Ιφιγένεια, Ιουλιέτα, ή Jeanne d'Arc, Αθηνά, Μarie Curie, Μήδεια ή Malala Yousafsai, Κάλλας, Παναγία ή Mother Tereza, Anna Frank ή Florence Nightingale. Σκιαγραφεί με μολύβι τα αρχαία και τα σύγχρονα πρόσωπα μιας Πηνελόπης, που άλλοτε μεγαλουργούν και κάποτε στάζουν φρίκη. Με την κλωστή κεντά και χαρτογραφεί τις διαδρομές και τα πάθη τους.
Πληροφορίες: «Με μολύβι και κλωστή....», από 24 Μαΐου έως 24 Ιουνίου, Γκαλερί Γκλόρια, Ζήνωνος Σώζου 3, Λευκωσία. Τηλ. 22762605, www.gloriagallery.net.
