Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΜΥΡΣΤΙΩΤΗ
Είχε μια μικρή τύχη μέσα στην ατυχία της η πολύπαθη Συρία. Λίγο πριν η χώρα βυθιστεί στον όλεθρο και την καταστροφή από τις εμπόλεμες συρράξεις, φοιτητές του Πανεπιστημίου Δαμασκού πρόλαβαν να καταγράψουν έναν μεγάλο αριθμό επιδαπέδιων ψηφιδωτών με την καθοδήγηση Ελλήνων επιστημόνων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων Θεσσαλονίκης. Το Syrian Mosaic Pavement Documentation ήταν ένα από τα πιο σημαντικά προγράμματα της χώρας μας προς τη φιλτάτη Συρία, το οποίο υλοποιήθηκε σε πρώτη φάση την περίοδο 2004 – 2008 αλλά η δεύτερη –ενός εργαστηρίου για την εκπαίδευση των φοιτητών στη συντήρηση– διακόπηκε βίαια με την έναρξη του πολέμου.
Το αρχείο με τον ψηφιδωτό πλούτο που δημιουργήθηκε τότε και φυλάσσεται στο ΕΚΒΜΜ αποτελεί πολύτιμη πηγή, όχι μόνο για τους μελετητές της καλλιτεχνικής ζωής της Ανατολικής Μεσογείου κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο, αλλά και για τις διεθνείς διωκτικές αρχές – ειδικά μετά τις λεηλασίες και τις ανελέητες καταστροφές που υπέστησαν μουσεία, μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, κάστρα, ναοί, μεσαιωνικές αγορές. Η βάση δεδομένων με τα ψηφιδωτά της Συρίας άνοιξε και από το 2020, έπειτα από επεξεργασία και μελέτη, οργανώθηκε σε ένα ψηφιακό αρχείο με σκοπό τη συγκέντρωση του υλικού και τη δημοσίευσή του σε μια έκδοση. Περιλαμβάνει 7.500 φωτογραφίες από 365 ψηφιδωτά δάπεδα. Αποτελούν ένα μόνο μέρος από έναν τεράστιο αριθμό έργων που έφεραν στο φως οι ανασκαφές σε όλη τη χώρα, πλουτίζοντας τις συλλογές πολλών μουσείων της Συρίας.
Πρώτη φορά
Τα πολύχρωμα ψηφιδωτά σε ποικίλα μεγέθη και πολύπλοκα σχέδια βγαίνουν για πρώτη φορά στο κοινό στην ψηφιακή έκθεση «Συρία δε, Μουσών εργαστήριον», που διοργανώνει το ΕΚΒΜΜ σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Δαμασκού και με την υποστήριξη του ΟΠΑΝΔΑ (Δήμος Αθηνών), στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» – Παλαιό Πιλοποιείο Πουλόπουλου στο Θησείο. Πολυάριθμα ψηφιδωτά έργα που χρονολογούνται από τα ρωμαϊκά έως και τα βυζαντινά χρόνια θα προβάλλονται με σύγχρονους διαδραστικούς τρόπους. Eνας ψηφιακός χάρτης της Συρίας θα καλύπτει το δάπεδο της αίθουσας, αναφέρει στην «Κ» η πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΚΒΜΜ, καθηγήτρια Αρχαιολογίας Ναταλία Πούλου, η οποία έχει τον γενικό συντονισμό και την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης. Οι επισκέπτες, εξηγεί η κ. Πούλου, «πατώντας πάνω σε τέσσερα σημεία – πόλεις (Δαμασκό, Παλμύρα, Απάμεια, Maarat al-Nouman), από τα μουσεία των οποίων προέρχονται τα ψηφιδωτά, θα έχουν τη δυνατότητα να περιηγηθούν και να κατανοήσουν το υψηλό επίπεδο της καλλιτεχνικής παραγωγής μέσα από τους θησαυρούς της ψηφιδωτής τέχνης που κοσμούσε σπίτια, δημόσια κτίρια και ναούς σε όλη τη χώρα».
Θεματικές κατηγορίες
Ενα ψηφιακό τραπέζι (e-table) θα συγκεντρώνει όλα τα ψηφιδωτά, χωρισμένα σε θεματικές κατηγορίες ανάλογα με τον διάκοσμό τους. Οι χρήστες διά της αφής θα «ξεφυλλίζουν» εικόνες με μυθολογικές σκηνές, χριστιανικές παραστάσεις, γεωμετρικά και φυτικά θέματα, επιγραφές, καθώς και σκηνές του καθημερινού βίου. Παράλληλα, ενδεικτικές φωτογραφίες πριν και μετά τον πόλεμο θα δείχνουν το μέγεθος της καταστροφής. Πολλά από τα πληγωμένα έργα προέρχονται από την πλούσια συλλογή του μουσείου Maarat al-Nouman, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί ως στρατιωτική βάση. Ενας μεγάλος αριθμός, ωστόσο, διασώθηκε χάρη στη μυστική επιχείρηση της οποίας ηγήθηκε ο καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Δαμασκού, Μααμούν Αμπντουλκαρίμ. Ο Σύρος καθηγητής που συμμετείχε στο πρόγραμμα του ΕΚΒΜΜ με τους φοιτητές του ως διευθυντής αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού –θέση που του ανέθεσε η κυβέρνηση της Συρίας μετά την έναρξη του πολέμου– κατάφερε να συγκεντρώσει από διάφορες εμπόλεμες περιοχές της χώρας αρχαιολογικούς θησαυρούς και να τους μεταφέρει σε ασφαλείς αποθηκευτικούς χώρους. Την εμπειρία του καταθέτει σε ολιγόλεπτο ντοκιμαντέρ που θα προβάλλεται στην έκθεση.
Την έκθεση εγκαινιάζει σήμερα (19.30) η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Διάρκεια έως 6 Αυγούστου. Είσοδος ελεύθερη.
