Του Απόστολου Κουρουπάκη
Μια ενδιαφέρουσα μουσική σύμπραξη θα λάβει χώρα στο βιβλιοπωλείο Σολώνειο την επόμενη εβδομάδα (7-8/2), όπου οι μουσικές τριών νησιών με ιδιαίτερη ταυτότητα θα συναντηθούν για πρώτη φορά στην Κύπρο, με τίτλο «Κύπρος - Κρήτη – Ιρλανδία. Νήσοι εν κινήσει». Οι μουσικοί Γιάννης Κουτής από την Κύπρο, Loic Blejean από τη Βρετάνη της Γαλλίας και Βαγγέλης Γέττος από την Ελλάδα θα αναζητήσουν τι μπορεί να ενώσει τις τρεις διαφορετικές νησιωτικές παραδόσεις με την αφηγήτρια Μαρίνα Κατσαρή να ρίχνει τις δικές της σανίδες στην προσπάθεια γεφύρωσης, διά της ανάγνωσης κλασικών και πρωτότυπων κειμένων.
Ρώτησα και τους τέσσερις τι έφερε αυτή τη συνεργασία; Ο Βαγγέλης Γέττος (κρητικό λαούτο), έχοντας παίξει ήδη με τον Loïc και τη Μαρίνα, επ’ αφορμή ενός αμιγώς ιρλανδικού project, το «Στις χώρες των γιγάντων» στο πλαίσιο του Faneromeni 18), ένιωθε ότι αυτή ήταν η αρχή μιας συνεργασίας που μπορούσε και έπρεπε να διευρυνθεί. Με τη σειρά του ο Γιάννης Κουτής (ούτι) θέλησε να προσθέσει τον κυπριακό, και κατά προέκταση ανατολίτικο χαρακτήρα, στο τελικό αποτέλεσμα. Ο Loïc Blejean (ιρλανδική γκάιντα) είπε ότι έχοντας ήδη απολαύσει τη συνεργαστεί με τον Βαγγέλη και τη Μαρίνα (μαζί με τον Γάλλο μουσικό David Faure Brac) δεν δίστασε να επιστρέψει για ακόμη μία συνεργασία. Τέλος, η Μαρίνα Κατσαρή θεωρεί ότι η μεγάλη αγάπη που έχουν για τις τρεις φαινομενικά ετερόκλητες κουλτούρες, που σε διάφορες συνευρέσεις τους τις έχουν δει να συνδυάζονται τόσο εύκολα που λες και ξεπήδησαν και οι τρεις από το κεφάλι ενός άγνωστου αρχαίου θεού.
Η επόμενη ερώτηση που έκανα και με αφορμή την παραστατική απάντηση της Μαρίνας είναι κατά πόσον οι τρεις αυτές μουσικές παραδόσεις μπορούν να γεφυρωθούν και ποια είναι ενδεχομένως τα κοινά τους. Ο Βαγγέλης μού λέει ότι έχοντας ταξιδέψει στην Κρήτη πάνω από 20 φορές και έχοντας κάνει ένα μουσικό road trip στην Ιρλανδία, είδε και στις τρεις μουσικές παραδόσεις μία συνύπαρξη λυρικού και επικού στοιχείου. Ο Γιάννης σημειώνει ότι και οι τρεις μουσικές παραδόσεις «πατούν» πάνω στο συνδυασμό μιας σχετικά απλής αρμονίας και μιας κυρίαρχης μελωδίας σε μικρά επαναλαμβανόμενα μοτίβα που εξυπηρετούν τις πλείστες φορές τις ανάγκες του χορού. Από την άλλη ο Loïc λέει ότι πρόκειται για τρεις αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους παραδόσεις, ειδικά η ιρλανδική σε σχέση με την κυπριακή και την κρητική, όπως τονίζει, αλλά η μουσική πάντα βρίσκει το δρόμο της!
Όσο αφορά την παραδοσιακή μουσική και το πώς αντιμετωπίζεται από μια νέα γενιά καλλιτεχνών παρατηρώ μια άνθηση και αναβάθμιση, με ένα γνήσιο ενδιαφέρον από καλλιτέχνες που τη βλέπουν όχι απλώς ως έκθεμα μουσειακό και είδος προς μελέτη, αλλά ως ζωντανό οργανισμό που θέλει συνεχή φροντίδα. Ρώτησα τους μουσικούς με τον Βαγγέλη να λέει: «Νομίζω ότι οι παραδοσιακή μουσική δεν είναι ακόμη εισηγμένη στο χρηματιστήριο ώστε να ανεβοκατεβαίνουν οι μετοχές της. Ήταν, είναι και θα είναι πάντα εκεί, να ξεχνιέται από γενιές που πίστεψαν σε μια άνευ ορίου “ανάπτυξη’’ και να ανασύρεται από γενιές και κυρίως ανθρώπους που βλέπουν σε αυτή μία σταθερή αφορμή για να ξανασκεφτούμε ποιοί είμαστε και πού βαδίζουμε» και ο Γιάννης, «Θεωρώ πως δεν είναι θέμα αναβάθμισης, αλλά περισσότερο αντίληψης. Η λεγόμενη παραδοσιακή μουσική κατά τη γνώμη μου είναι στην ουσία ένας ζωντανός οργανισμός που προσαρμόζεται στην δεδομένη εποχή παρά ένα μουσειακό αντικείμενο, το οποίο απλώς παρουσιάζεται ξανά και ξανά στην ίδια μορφή». Ο δε Loïc σημειώνει: «Στις μέρες μας είναι πολύ πιο εύκολο να μάθεις κανείς παραδοσιακά όργανα και να συλλέξει σκοπούς και κομμάτια απ’ ό,τι ήταν 30 χρόνια πριν. Έχει γίνει μεγάλη πρόοδος και είναι πολύ ωραίο να βλέπεις τόσους νέους μουσικούς!».
Η αγωνία των ανθρώπων
Στη μουσική παράσταση η Μαρίνα θα διαβάσει πρωτότυπα κείμενα του Βαγγέλη Γέττου, καθώς και κλασικά έργα, όπως αποσπάσματα από το «Χρονικό» του Μαχαιρά, την «Αναφορά στον Γκρέκο», κείμενα του Ιρλανδού συγγραφέα Μπερνάρ Σο και άλλων. Ο Βαγγέλης στην ερώτησή μου πώς εμπλέκονται στο δρώμενο τα κείμενα μου λέει ότι η έρευνα τούς έφερε προ συγκλονιστικών εκπλήξεων! «Από που να το πιάσει κανείς; Από τους Ιρλανδούς περιηγητές που όργωναν την Κύπρο; Από τη λατρεία του Καζαντζάκη για τον Ιρλανδό George Bernard Shaw; Από τους σχεδόν πανομοιότυπους θρύλους του Finn Mc Cool και του Διγενή Ακρίτα». Η Μαρίνα Κατσαρή σημειώνει με τη σειρά της: «»Τα κείμενα διατρέχει η προσπάθεια των κατοίκων και των δημιουργών των τριών νησιών να αντιληφθούν τον ρου της ιστορίας, τους λόγους που άλλοι πολιτισμοί τους επιβουλεύονταν επί αιώνες. Από το ‘Χρονικό’ του Λεόντιου Μαχαιρά, τη σύγχρονη ιρλανδική ποίηση, την ‘Αναφορά στον Γκρέκο’, αλλά και τα πρωτότυπα κείμενα του Βαγγέλη, προκύπτει αυτή η αγωνία ανθρώπων που νιώθουν μικροί και λίγοι μπρος στο ερωτηματικό της ζωής και των χαρών της από τη μία και του θανάτου και της λήθης από την άλλη. Αυτό είναι και το βασικό ερώτημα όλων των παραδοσιακών μουσικών».
Κλείνοντας τη συζήτησή μας τους ρώτησα ποιο είναι το ζητούμενο από αυτή τη σύμπραξη, γιατί υποψιάζομαι ότι δεν είναι απλώς μια μουσική συνάντηση που θέλει ως σανίδα θα ταξιδέψει από τα νερά της Μεσογείου έως την Ιρλανδική Θάλασσα και τον Ατλαντικό. «Η ανασκαφή με σκοπό να φέρουμε στο φως αυτό τον υπόγειο αγωγό που συνδέει τις τρεις παραδόσεις. Και θα τολμήσω να πω ότι δεν χρειάζεται να ψάξουμε και πολύ: οι θαλασσινοί λαοί ουσιαστικά είναι ένας λαός με πολλά ονόματα», λέει ο Βαγγέλης και ο Γιάννης «Καταρχάς η αγάπη για τις μουσικές παραδόσεις του κόσμου και σε αυτή την περίπτωση των τριών αυτών νήσων. Μέσα από την παρουσίαση του project πιστεύω ότι ο καθένας μας, μέσα από το δικό του αισθητικό και συναισθηματικό φίλτρο, θα μπορέσει να αναγνωρίσει την πλειάδα των κοινών σημείων», ο Loïc «Για μένα ένα είναι το ζητούμενο όντας μουσικός: να συναντώ και να παίζω με μουσικούς, τραγουδιστές με διαφορετικά υπόβαθρα και κουλτούρες, ειδικά όταν κάτι τέτοιο δεν έχει προηγούμενο» και η κεραστική Μαρίνα λέει: «Να γνωρίσουμε καλύτερα, να γνωριστούμε καλύτερα, να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας καλύτερα. Να πιούμε από το αθάνατο νερό της λαϊκής δημιουργίας».
«Κύπρος – Κρήτη – Ιρλανδία. Νήσοι εν Κινήσει», 7 & 8 Φεβρουαρίου, Σολώνειον Κέντρο Βιβλίου, Βυζαντίου 24, Στρόβολος. Πληροφορίες: 22 666799
