ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ο «Γαλαξίας» του Μίκη Θεοδωράκη

Ο Θεοδωράκης κατέγραφε τα πάντα και ο επισκέπτης συγκινείται από τα τεκμήρια που μαρτυρούν την ιστορία, το έργο του, τον τρόπο εργασίας του

Kathimerini.gr

ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΣΥΚΚΑ

«Εμένα η μουσική μου είναι υπαρξιακή, βιωματική. Δεν με ενδιαφέρουν οι κανόνες. Δεν θα καταλάβει κανείς την Πρώτη Συμφωνία αν δεν ξέρει την ψυχική κατάσταση του ανθρώπου που τη συνέθεσε. Δεν νομίζω να έχει γραφτεί άλλη συμφωνία σε σκηνή στρατοπέδου. Για εμένα ήταν ένας πρωτότυπος μηχανισμός λύτρωσης. Κανείς δεν το καταλάβαινε αυτό. Εγώ απομονωνόμουν, λυτρωνόμουν και γλίτωνα την τρέλα».

Λόγια του Μίκη Θεοδωράκη, ένα από τα πολλά ντοκουμέντα της επετειακής έκθεσης για τα 96 του χρόνια που εγκαινιάζεται στις 7 του μηνός και ανοίγει την επομένη για το κοινό στο Μέγαρο Μουσικής. Ανάμεσά τους, χειρόγραφες παρτιτούρες («Μαουτχάουζεν», «Αξιον Εστί»), πρωτότυπα κείμενα, αποκόμματα εφημερίδων, προγράμματα, φωτογραφίες, αφίσες, μετάλλια, σημειώσεις, πυκνογραμμένες χαρτοπετσέτες. Ο Θεοδωράκης κατέγραφε τα πάντα και ο επισκέπτης συγκινείται από τα τεκμήρια που μαρτυρούν την ιστορία, το έργο του, τον τρόπο εργασίας του. Οπως οι σημειώσεις πάνω σε ένα πακέτο τσιγάρων «Ασσος» άφιλτρα. Αλλά και οι σημειώσεις «Κεφάλαιο ΙΙ, Για μια σύγχρονη τραγωδία» σε χαρτοπετσέτα. Κείμενα που πρωτογράφτηκαν και περιέχονται στο βιβλίο «Μουσική για τις μάζες» (εκδ. Ολκός, 1972). Σε χαρτοπετσέτες που έπαιρνε από την τραπεζαρία όταν ήταν κρατούμενος στο στρατόπεδο του Ωρωπού έγραψε και μια ανάλυση του «Αξιον Εστί» αντιπαραβάλλοντας μελωδίες του έργου με βυζαντινούς ύμνους. Είναι ένα μέρος μόνο από το πολυσχιδές, πλήρες αρχείο του, το οποίο αποτελείται από 100.000 και πλέον φύλλα. Ολα φυλάσσονται και αξιοποιούνται από το 1997 στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», στην οποία τα εμπιστεύθηκε ο κορυφαίος συνθέτης.

Στο Μέγαρο Μουσικής

Η έκθεση με τίτλο «Ο Γαλαξίας μου», που διοργανώνει με ελεύθερη είσοδο το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σε συνεργασία με τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και τη Μουσική Βιβλιοθήκη, αναπτύσσεται σε 400 τ.μ. και 16 θεματικές ενότητες όπου φωτίζονται το συμφωνικό έργο του Θεοδωράκη, το κεφάλαιο της μελοποιημένης ποίησης, η δραστηριότητά του στο θέατρο, στο σινεμά, στην όπερα, στο λαϊκό τραγούδι, επίσης η μουσική που συνδέεται με τους αγώνες, τα νεανικά του χρόνια, εκείνα της εξορίας, την πολιτική και τη συγγραφική δράση του, τη διεθνή απήχησή του αλλά και τη σχέση του με το Μέγαρο Μουσικής.

«Τα εκθέματα προέρχονται από ένα αρχείο που ξεκίνησε να δημιουργείται το 1936 –όταν ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν μαθητής στην Τρίπολη και ήδη συνέθετε–, μέχρι σήμερα, το οποίο διαπιστώσαμε ότι κρύβει ακόμη άγνωστα στοιχεία. Αυτά μοιραζόμαστε με το κοινό που γνωρίζει μεν τον Θεοδωράκη, αλλά έχει ακόμη πολλά να ανακαλύψει», λέει στην «Κ» η Στεφανία Μεράκου, μουσικολόγος και διευθύντρια της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής». «Και δεν είναι μόνο τα ντοκουμέντα, είναι κι αυτά που σηματοδοτούν. Μια επιστολή του συνθέτη από έναν τόπο εξορίας, μια φωτογραφία, μια μουσική σύνθεση, πάνω από 500 διακρίσεις, μετάλλια που του απονεμήθηκαν από αρχηγούς κρατών κ.ά.».

Η αλληλογραφία με την οικογένειά του είναι συγκλονιστική, όπως και εκείνη με τους Οδυσσέα Ελύτη, Γιάννη Ρίτσο, Ραλλού Μάνου, Αλέξη Μινωτή, Μάνο Χατζιδάκι κ.ά. Δύο χειρόγραφα σημειώματα στο ίδιο φύλλο χαρτιού από δύο μεγάλους του ελληνικού τραγουδιού, τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι, από την περίοδο της ηχογράφησης του «Επιταφίου», επίσης συγκινούν: «Μάνο, όπως συνήθως, συνέβη το 10%. Να με συγχωρείς. Αύριο το πρωί θα βρίσκομαι έξω έως τις 11 και μισή. Αν μπορείς έλα. Κάτσε και γράψε με την ησυχία σου. Γεια χαρά, Μίκης». Κι ακριβώς από κάτω η απάντηση: «Θα έρθω αύριο στις 10 περίπου. Η εργασία μου σήμερα ήτο μόνο ή άκρως αισθητική. Γεια χαρά, Μάνος».

Ο πλούτος του αρχείου εντυπωσίασε όλους όσοι εργάστηκαν: τη Βάλια Βράκα, μουσικολόγο και υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής, που με τη Στεφανία Μεράκου είχαν την επιστημονική επιμέλεια της έκθεσης, την Ερατώ Κουτσουδάκη, αρχιτέκτονα – μουσειολόγο που ανέλαβε τον σχεδιασμό, τον Αλέξανδρο Χαρκιολάκη, διευθυντή Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», υπεύθυνο για τον συντονισμό.

Η οικογένεια

«Μου έκανε εντύπωση η αγάπη που είχε από την οικογένειά του. Ο πατέρας του τού έσωσε πολλές φορές τη ζωή. Υπήρχε μια τρυφερότητα στην οικογένεια, ανάμεσα στους γονείς και στον αδελφό του, Γιάννη Θεοδωράκη, αλλά και σύνδεση με την οικογένεια της γυναίκας του, της Μυρτώς, που επίσης υποστήριξε το ζευγάρι. Ο πατέρας του Θεοδωράκη μαζί με τη Μυρτώ πήγαιναν στον Ωρωπό για να τον δουν, δεν τους επέτρεπαν και όταν επέστρεφαν του έγραφε σημείωμα: “Μίκη, ήρθα πάλι αλλά δυστυχώς δεν κατάφερα να σε δω” ή “Σου έφερα το πακέτο με ένα βιβλίο”. Επίσης, υπάρχουν πολλά ντοκουμέντα και αλληλογραφία με τη δράση του στη δικτατορία, αλληλογραφία με ηγέτες του κόσμου. Εκείνη την εποχή ο Μ. Θεοδωράκης, με την πολιτική του ταυτότητα, ήταν σαν αρχηγός κράτους, ήταν η Ελλάδα».

Η κ. Μεράκου τονίζει ακόμη ότι ο πατέρας του συνθέτη ξεκίνησε να συλλέγει «τα τετράδιά του από το σχολείο, αργότερα τις κριτικές, τα αποκόμματα εφημερίδων τα οποία κολλούσε σε λευκές σελίδες κι όταν έφταναν τις 200-300 σελίδες τα έδενε σε βιβλιοδέτη. Σκεφτείτε ότι η περίοδος 1960-1965 είναι ένας τόμος, ενώ στις δεκαετίες του ’70 ή του ’80 ένας χρόνος μπορεί να είναι ολόκληρος τόμος. Ολα, ακόμη και τα σχέδιά του όταν ήταν πρόεδρος των Λαμπράκηδων, αλλά και το μουσικό του έργο, μαρτυρούν τεράστια αφοσίωση και μόχθο. Ο Μ. Θεοδωράκης εργάστηκε σκληρά, με πάθος και στόχους για όλα. Το αρχείο του καταλαμβάνει τέσσερις κινούμενες βιβλιοθήκες του βιβλιοστασίου και διαρκώς εμπλουτίζεται, ενώ του Σκαλκώτα, που επίσης είναι τεράστιας σημασίας και μουσικής διαφορετικού διαμετρήματος, καταλαμβάνει πέντε ράφια».

Η επίσκεψη στην έκθεση γίνεται κατόπιν ηλεκτρονικής κράτησης και διαρκεί 45 λεπτά. Οσο για τον τίτλο «Ο Γαλαξίας μου», προέρχεται από τα λόγια του συνθέτη: «Θεωρώ το μουσικό μου έργο ως ένα ενιαίο σύνολο. Αλλωστε επιδιώκω τα έργα της ίδιας περιόδου (και όχι μόνο) να ενώνονται σε μικρά σύνολα έργων (τραγούδια, συμφωνίες, όπερες) με κοινά μουσικά θέματα, ώστε να ταξιδεύουν στον χρόνο συντροφικά και όλα μαζί να αποτελούν μικρούς μουσικούς γαλαξίες».

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Μουσική: Τελευταία Ενημέρωση

X